Ο Μακρόν θέλει να απαγορεύσει τα social media στα παιδιά. Μπορεί όμως;

Να ξεπεράσει ένα σύνθετο νομικό και τεχνολογικό εμπόδιο, για να καταφέρει να επιβάλει απαγόρευση των social media στους κάτω των 15 ετών, καλείται η Γαλλία.

Ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν είναι αποφασισμένος να απαγορεύσει στα παιδιά την πρόσβαση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Εμπόδιο στην προσπάθειά του στέκονται οι νομικές προσφυγές, οι τεχνολογικοί περιορισμοί, το ισχυρό λόμπι των Big Tech και της πορνογραφικής βιομηχανίας — αλλά και η ίδια η φύση των παιδιών, που βρίσκουν πάντα τρόπους να παρακάμψουν περιορισμούς.

Το βράδυ της Τρίτης, ο Μακρόν δήλωσε ότι η Γαλλία «δεν μπορεί να περιμένει άλλο» για να προχωρήσει στην απαγόρευση των social media για τα παιδιά κάτω των 15 ετών, μετά από τη δολοφονία βοηθού καθηγητή σε λύκειο στα προάστια του Παρισιού. Το περιστατικό αυτό ήρθε ένα μήνα μετά από έναν παρόμοιο φόνο μαθητή σε λύκειο της Ναντ.

Αυτά τα γεγονότα ώθησαν την κυβέρνηση να πάρει μέτρα για να απομακρύνει τα παιδιά από το επιβλαβές —όπως το χαρακτηρίζει— ψηφιακό περιεχόμενο, μετατρέποντας τη Γαλλία σε επίκεντρο μιας έντονης συζήτησης στη Δύση σχετικά με την ανάγκη περιορισμού της χρήσης των social media και των smartphones για την προστασία των ανηλίκων.

Το τελευταίο έτος, η κυβέρνηση Μακρόν έχει επιχειρήσει να απαγορεύσει τα smartphones στα σχολεία και να περιορίσει τη χρήση οθονών στους παιδικούς σταθμούς. Προχώρησε επίσης σε «πόλεμο» με τις μεγαλύτερες πλατφόρμες πορνογραφικού περιεχομένου, απαιτώντας υποχρεωτική επαλήθευση ηλικίας των χρηστών — ένα ριψοκίνδυνο βήμα που οδήγησε την Aylo, μητρική των Pornhub, Redtube και YouPorn, να αποσύρει το περιεχόμενό της από τη Γαλλία αυτόν τον μήνα.

Ωστόσο, η γαλλική αυτή επιχείρηση αρετής φέρνει το Παρίσι σε τροχιά σύγκρουσης με τις Βρυξέλλες, με οργανώσεις υπεράσπισης της ιδιωτικότητας και με τις ίδιες τις ψηφιακές πλατφόρμες.

1. Το Παρίσι συγκρούεται με τις Βρυξέλλες

Το Παρίσι επιθυμεί την καθιέρωση ενός ενιαίου ευρωπαϊκού πλαισίου. Ο ίδιος ο Μακρόν έχει δηλώσει πως η απαγόρευση χρήσης social media από ανηλίκους αποτελεί «ευρωπαϊκή αρμοδιότητα».

«Δίνω μερικούς μήνες περιθώριο για να υπάρξει ευρωπαϊκή κινητοποίηση. Διαφορετικά, θα διαπραγματευτώ ώστε να το εφαρμόσουμε μόνοι μας στη Γαλλία», δήλωσε την Τρίτη. Η υπουργός Ψηφιακής Μετάβασης, Κλάρα Σαπάζ, έχει αναλάβει καμπάνια πίεσης προς τα υπόλοιπα κράτη-μέλη ώστε να ακολουθήσουν το γαλλικό παράδειγμα.

Ωστόσο, στην ΕΕ επικρατεί σκεπτικισμός. Ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Τόμας Ρενιέ, ξεκαθάρισε: «Μια γενική απαγόρευση των social media για ανηλίκους δεν είναι στις προθέσεις της Επιτροπής, ούτε εκεί κατευθυνόμαστε».

Η προστασία των ανηλίκων καλύπτεται από τον Κανονισμό Ψηφιακών Υπηρεσιών (DSA), ο οποίος δίνει στην Επιτροπή εποπτικό ρόλο επί των Μεγάλων Ψηφιακών Πλατφορμών. Η Επιτροπή ετοιμάζει δικές της κατευθυντήριες γραμμές για την επαλήθευση ηλικίας, περιλαμβανομένης και μιας εφαρμογής, αλλά δεν σχεδιάζει γενική απαγόρευση.

Βάσει του GDPR, κάθε κράτος-μέλος μπορεί να ορίσει ελάχιστη ηλικία για την επεξεργασία δεδομένων χρηστών (μεταξύ 13 και 16 ετών), αλλά με συναίνεση γονέων η πρόσβαση μπορεί να επιτραπεί. Εάν η Γαλλία επιβάλει αυστηρότερη απαγόρευση, ίσως οδηγηθεί σε νομική αντιπαράθεση με τις Βρυξέλλες.

2. Οι ρυθμιστικές αρχές προειδοποιούν για κίνδυνο επιτήρησης

Για να εμποδίσει την πρόσβαση ανηλίκων σε πορνογραφικές σελίδες, η Γαλλία θέσπισε υποχρεωτική επαλήθευση ηλικίας μέσω ανεξάρτητου τρίτου, με τη CNIL (η γαλλική Αρχή Προστασίας Δεδομένων) να κρίνει πως το μοντέλο σέβεται την ιδιωτικότητα.

Ωστόσο, η CNIL προειδοποιεί πως η γενίκευση τέτοιων ελέγχων ενδέχεται να οδηγήσει σε «ψηφιακή επιτήρηση», βάσει της οποίας οι πολίτες θα υποχρεώνονται συνεχώς να αποδεικνύουν την ηλικία ή και την ταυτότητά τους — με σοβαρές συνέπειες για την ελευθερία έκφρασης.

Ο Άντι Γιεν, CEO της Proton, δήλωσε πως «δεν συζητάμε μόνο για επαλήθευση ηλικίας στα παιδιά, αλλά για το αν έχει νόημα να την εφαρμόζουμε σε όλους. Και αν γίνει αυτό, υπάρχουν σοβαρά ζητήματα προστασίας προσωπικών δεδομένων».

Ο Ούρς Μπούσκε, νομικός της BEUC (Ένωση Καταναλωτών ΕΕ), τόνισε ότι οι τεχνικές επαλήθευσης (π.χ. μέσω ΑΙ και selfie) απαιτούν τεράστιο όγκο δεδομένων, παραβιάζοντας την αρχή της ελαχιστοποίησης που προβλέπει το GDPR.

3. Ο τεχνολογικός τομέας δεν είναι ακόμα έτοιμος

Η εφαρμογή απαγόρευσης των social media στους ανηλίκους είναι εξαιρετικά δύσκολη τεχνικά. Παρά τις υπάρχουσες νομικές ρυθμίσεις, σχεδόν τα μισά παιδιά κάτω των 10 ετών στη Δανία έχουν λογαριασμούς στα social media, σύμφωνα με την υπουργό Ψηφιακής Πολιτικής της χώρας.

Η καθηγήτρια Jessica Piotrowski από το Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ, σύμβουλος της YouTube, υποστηρίζει ότι δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία πως τέτοιες απαγορεύσεις είναι αποτελεσματικές. «Κάποιες μελέτες δείχνουν πως όταν προσπαθείς να απαγορεύσεις κάτι, μπορεί να προκαλέσεις ακόμη μεγαλύτερη ζημιά, καθώς τα παιδιά βρίσκουν άλλους τρόπους πρόσβασης», εξηγεί.

Την ίδια ώρα, οι τεχνολογικοί κολοσσοί δεν έχουν συμφωνήσει στο ποιος είναι υπεύθυνος για την επαλήθευση ηλικίας: οι πλατφόρμες λένε ότι πρέπει να το κάνουν οι εταιρείες λειτουργικών συστημάτων (π.χ. Apple, Google), ενώ αυτές λένε ότι η ευθύνη ανήκει στις ίδιες τις εφαρμογές.

Επιπλέον, εφαρμογές όπως η Yoti, η οποία συνεργάζεται με τη Meta, έχουν δεχτεί κριτική για ελλείψεις στην προστασία των προσωπικών δεδομένων και πιθανά κενά ασφαλείας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετοιμάζει δική της εφαρμογή επαλήθευσης ηλικίας, που δοκιμάζεται πιλοτικά σε Γαλλία, Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία και Δανία.

4. Τα παιδιά θα βρουν τρόπο να ξεφύγουν

Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα της πρόκλησης που αντιμετωπίζει το Παρίσι ήρθε με την απόσυρση των πορνογραφικών πλατφορμών από τη γαλλική αγορά: η χρήση VPN εκτοξεύτηκε.

Μόλις 30 λεπτά μετά την απόφαση της Aylo να μπλοκάρει τους Γάλλους χρήστες, η ProtonVPN κατέγραψε αύξηση 1.000% στις εγγραφές. Σύμφωνα με το Top10VPN, η συνολική ζήτηση για VPN αυξήθηκε κατά 334% στις 4 Ιουνίου σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα.

Ό,τι κι αν σχεδιάζει ο Μακρόν, ένα πράγμα είναι βέβαιο: τα παιδιά θα βρουν τρόπο να παρακάμψουν κάθε απαγόρευση.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ:

• Αγώνας δρόμου για συμφωνία ΕΕ – ΗΠΑ μέχρι τις 9 Ιουλίου, ενόψει δασμών 50% από τον Τραμπ
• Παραμένουν σε ισχύ οι δασμοί Τραμπ εν μέσω δικαστικής διαμάχης για τη συνταγματικότητά τους