Ο Μερτς αποδυναμωμένος από την πρώτη μέρα – Η Ευρώπη θα πληρώσει το τίμημα
Το κέντρο της Ε.Ε. μοιάζει εύθραυστο, με τη Γαλλία σε κατάσταση χάους και τον Φρίντριχ Μερτς να δίνει μάχη για να επιβεβαιωθεί ως καγκελάριος της Γερμανίας.
Ως ο ηγέτης ενός έθνους σε πόλεμο, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι εξέφρασε εκατομμύρια Ευρωπαίους όταν συνεχάρη τον Φρίντριχ Μερτς για την —επιτυχημένη στη δεύτερη προσπάθεια— ανάληψη της καγκελαρίας στη Γερμανία. «Ειλικρινά ελπίζουμε η Γερμανία να ενισχυθεί ακόμη περισσότερο», είπε ο Ουκρανός πρόεδρος, «και να δούμε περισσότερη γερμανική ηγεσία στις ευρωπαϊκές και διατλαντικές υποθέσεις». Ας συνεχίσουμε να ελπίζουμε.
Το μήνυμα του Ζελένσκι ήταν διπλωματικό, αλλά περιείχε μια ξεκάθαρη αιχμή για το κενό ηγεσίας στην καρδιά της Ευρώπης: την αδύναμη στάση και αναβλητικότητα της Γερμανίας απέναντι στη ρωσική επιθετικότητα και την αμφιλεγόμενη στάση των ΗΠΑ υπό τον Ντόναλντ Τραμπ.
Η Τρίτη 6 Μαΐου υποτίθεται ότι θα ήταν η ημέρα της στροφής: μια νέα ισχυρή γερμανική κυβέρνηση και η επανεκκίνηση της ευρωπαϊκής δυναμικής. Αντί γι’ αυτό, ο Μερτς υπέστη μια πρωτοφανή ταπείνωση στη Bundestag, καθώς οι βουλευτές αρνήθηκαν να τον επιβεβαιώσουν, παρότι είχε ήδη επιτευχθεί συμφωνία συνασπισμού. Αυτό ήταν το τελευταίο που χρειαζόταν το ευρωπαϊκό κεντρώο στρατόπεδο.
Ο Μερτς τελικά κατάφερε να εξασφαλίσει τις απαραίτητες ψήφους στον δεύτερο γύρο, αλλά η πολιτική ζημιά είχε ήδη γίνει. «Αυτό δεν είναι η αρχή μιας σταθερής κυβέρνησης, αλλά η απόδειξη του πόσο βαθιές είναι οι ρωγμές στο γερμανικό κέντρο», δήλωσε η ιστορικός και συγγραφέας Katja Hoyer στο POLITICO.
Απουσία από το Βερολίνο
Εδώ και τρία χρόνια, η Γερμανία αρνείται να αναλάβει τον παραδοσιακό της ηγετικό ρόλο στην Ευρώπη, ή τον αποφεύγει τελείως. Ο προκάτοχος του Μερτς, Όλαφ Σολτς, έκανε βαρύγδουπες δηλώσεις για την άμυνα αλλά καθυστέρησε δραματικά στη χορήγηση κρίσιμων οπλικών συστημάτων στην Ουκρανία, όπως άρματα μάχης και πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς.
Ο Σολτς ηγούνταν μιας εύθραυστης τρικομματικής κυβέρνησης και τελικά δεν κατάφερε να τη διατηρήσει. Ο Ζελένσκι τόνισε ότι η ισχυρή ηγεσία του Μερτς θα είναι «ιδιαίτερα σημαντική, καθώς διακυβεύεται το μέλλον της Ευρώπης – και αυτό θα εξαρτηθεί από την ενότητά μας».
Ωστόσο, η γερμανική πολιτική σκηνή είναι βαθιά διχασμένη. Χωρίς «ενότητα» στο εσωτερικό, ο Μερτς δύσκολα θα πετύχει τις αλλαγές που διακηρύσσει, όπως την αύξηση των αμυντικών δαπανών και τη θωράκιση της γερμανικής βιομηχανίας απέναντι στους δασμούς του Τραμπ και τις προκλήσεις από την Κίνα.
Στις εκλογές του Φεβρουαρίου, το ακροδεξιό κόμμα AfD ήρθε δεύτερο με 21%, πίσω από τους Χριστιανοδημοκράτες του Μερτς και μπροστά από τους Σοσιαλδημοκράτες. Η επιρροή του αναμένεται να συνεχιστεί, καθώς η μετανάστευση κυριαρχεί στον δημόσιο διάλογο. Παράλληλα, η γερμανική οικονομία παραμένει στάσιμη, με τη βαριά βιομηχανία να φθίνει.
Η αστάθεια απειλεί ολόκληρη την Ευρώπη
Οι δομικές προκλήσεις του γερμανικού κέντρου αντανακλούν μια ευρύτερη ευρωπαϊκή τάση. Το ίδιο συμβαίνει στο Ηνωμένο Βασίλειο, και κυρίως στη Γαλλία.
Η Γερμανία θεωρείται ο ακρογωνιαίος λίθος της Ε.Ε., όμως η Γαλλία, δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Ένωσης, βρίσκεται και αυτή σε πολιτικό αδιέξοδο. Πέρυσι, ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ρίσκαρε με πρόωρες εκλογές, επιδιώκοντας να συντρίψει την ακροδεξιά Εθνική Συσπείρωση (RN). Το αποτέλεσμα ήταν ένα κατακερματισμένο κοινοβούλιο που δεν μπορεί να συμφωνήσει σχεδόν σε τίποτα.
Δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο Ζορντάν Μπαρντελά του RN θα έχει σοβαρές πιθανότητες να κατακτήσει την προεδρία το 2027.
«Όλη η Ευρώπη κοίταζε το Βερολίνο σήμερα με την ελπίδα ότι η Γερμανία θα επαναβεβαίωνε τον ρόλο της ως άγκυρα σταθερότητας και ευρωπαϊκή κινητήρια δύναμη. Αυτή η ελπίδα διαψεύστηκε — με συνέπειες πολύ πέραν των συνόρων μας», δήλωσε η Jana Puglierin, επικεφαλής του γραφείου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων στο Βερολίνο.
Η «απόρριψη» της Μέρκελ
Το ερώτημα είναι πώς ο Μερτς κατάφερε να μετατρέψει μια διαδικαστική τυπικότητα σε φιάσκο. Ήταν απλώς ένα λάθος τακτικής από βουλευτές που ήθελαν να στείλουν μήνυμα; Ή πρόκειται για βαθύτερη αδυναμία ενός πολιτικού με έλλειψη ευθυκρισίας;
Μέχρι στιγμής, ο Μερτς έχει δείξει παρορμητικότητα και πολιτική αστοχία. Πριν τις εκλογές, στήριξε μεταναστευτικά μέτρα που πέρασαν με τις ψήφους του AfD, ελπίζοντας ότι αυτό θα ενίσχυε το CDU. Το αποτέλεσμα ήταν το αντίθετο: το CDU υποχώρησε και το AfD ενισχύθηκε περαιτέρω. Τη βραδιά των εκλογών, σε ασυνήθιστα αιχμηρές δηλώσεις, ο Μερτς επιτέθηκε στον Τραμπ και εξέφρασε αμφιβολίες για τη βιωσιμότητα του ΝΑΤΟ.
Οι επικριτές του παραπέμπουν στη στάση της Άνγκελα Μέρκελ, η οποία τον είχε απομακρύνει από θέσεις εξουσίας, λέγοντας ότι είχε διαβλέψει πως δεν είναι κατάλληλος για την ηγεσία. Αν είχαν δίκιο, τότε ίσως το μόνο χειρότερο σενάριο για την Ευρώπη από έναν αδύναμο καγκελάριο Μερτς, να είναι… ένας ισχυρός Μερτς.
