Ο ρόλος του σύγχρονου CEO σε έναν κόσμο που αλλάζει διαρκώς
Σε έναν κόσμο αυξανόμενης πολυπλοκότητας και συνεχών αλλαγών όπου οι αποφάσεις λαμβάνονται με ταχύτητα και ακρίβεια οι επιχειρηματικοί ηγέτες θα πρέπει να διαθέτουν κουλτούρα επενδυτή, καλή γνώση της αγοράς και εργαλεία τεχνολογίας για να συνεχίσουν να καινοτομούν και να διαχειρίζονται τις προκλήσεις ως ευκαιρίες.
Καθώς η γεωπολιτική αστάθεια εδραιώνεται και το παγκόσμιο εμπόριο αναδιαμορφώνεται οι CEOs στην Ελλάδα αλλά και παγκοσμίως είναι αντιμέτωποι με μια νέα διαταραχή αβέβαιων επιπτώσεων που θα καταγραφούν σε βάθος χρόνου, όπως συνέβη με την χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και την πανδημία της νόσου Covid-19 του 2020.
Ζούμε σε μια εποχή συγκρούσεων, από την Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, μέχρι τους εμφύλιους πολέμους, τις εξεγέρσεις και τα πραξικοπήματα σε χώρες της Αφρικής, της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής. Αυτές οι διαταραχές που συνθέτουν το γεωπολιτικό ρίσκο προσθέτουν εντελώς άγνωστες μεταβλητές στα μοντέλα πρόβλεψης τα οποία αποδεικνείονται αδύναμα στις παρούσες συνθήκες.
Όπως σημειώνουν στελέχη της ΕΥ που συμβουλεύουν τους διευθύνοντες συμβούλους για το πώς θα ενεργούν αποφασιστικά μετατρέποντας την αβεβαιότητα σε ευκαιρία, οι τολμηροί CEOs επανεκτιμούν τις δραστηριότητες των οργανισμών που διοικούν, λαμβάνουν δύσκολες αποφάσεις και διοχετεύουν κεφάλαια για μελλοντική ανάπτυξη. Οι πιο επιτυχημένοι αγκαλιάζουν το παράδοξο της αβεβαιότητας και σχεδιάζουν προσεκτικά, ενεργούν αποφασιστικά και διαμορφώνουν το μέλλον των εταιρειών τους με αυτοπεποίθηση. Ισορροπώντας την ευελιξία με την συμμόρφωση, πλοηγούν τις εταιρείες τους ώστε να αναδυθούν ισχυρότερες και πιο ανθεκτικές από τις νέες προκλήσεις.
Η αδράνεια δεν αποτελεί επιλογή και οι επιχειρηματικοί ηγέτες που κερδίζουν πλεονέκτημα σε αυτές τις συνθήκες είναι όσοι προετοιμάζουν ήδη το μέλλον έχοντας επαναξιολογήσει την εφοδιαστική τους αλυσίδα, προωθώντας αλλαγές στον σχεδιασμό των προϊόντων τους ώστε να περιορίσουν την εξάρτηση από δασμολογημένα προϊόντα και πρώτες ύλες ή ακόμη και μετακινώντας παραγωγικές δραστηριότητες σε άλλες γεωγραφικές περιοχές. Αυτές οι τάσεις επιβεβαιώνονται και από την τελευταία έκδοση της έρευνας CEO Outlook Survey της EY-Parthenon (βραχίονα υπηρεσιών εταιρικής στρατηγικής, χρηματοοικονομικών συμβούλων και συναλλαγών της EY), που δείχνει ότι παρά την αυξανόμενη αστάθεια και την αναβολή επενδύσεων που φέρνουν οι μεταβαλλόμενες εμπορικές και δασμολογικές πολιτικές η στρατηγική βάση για deals παραμένει σταθερή.
Στην κορυφή της ατζέντας της επιχειρηματικής ηγεσίας είναι η επανεξέταση των διεθνών σχέσεων σε όλους τους τομείς, από την εφοδιαστική αλυσίδα μέχρι τη βελτιστοποίηση του χαρτοφυλακίου, τη διαχείριση του κόστους και την οικονομική ανθεκτικότητα. Οι αποφάσεις λαμβάνονται σε τοπικό επίπεδο αλλά συνυπολογίζουν τον γεωπολιτικό κίνδυνο που αποτελεί πλέον κρίσιμο πυλώνα του στρατηγικού σχεδιασμού, όπως και η τεχνολογία, το εξελισσόμενο ανταγωνιστικό τοπίο, η έλλειψη ταλέντων και οι μεταβαλλόμενες καταναλωτικές τάσεις που διαμορφώνονται από το παγκόσμιο περιβάλλον.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι προβλέψεις για την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας είχαν αναθεωρηθεί προς τα κάτω πριν ακόμη ξεσπάσει η νέα διαταραχή με τους τελωνειακούς δασμούς -και είναι πιθανόν να υποβαθμιστούν περαιτέρω-, γίνεται σαφές ότι η στρατηγική θα πρέπει να αναπτύσσεται στη βάση πολλαπλών σεναρίων. Θα πρέπει να συνυπολογίζονται τόσο οι αναδυόμενες προκλήσεις όπως η γεωπολιτική αβεβαιότητα και οι αλλαγές στην τιμολόγηση των προϊόντων όσο και υπάρχουσες προκλήσεις όπως οι απειλές στον κυβερνοχώρο και η έλλειψη ταλέντων για εξειδικευμένους ρόλους σε τομείς της τεχνολογίας και ειδικά της τεχνητής νοημοσύνης. Όλοι αυτοί οι παράγοντες έχουν αντίκτυπο στις επενδυτικές αποφάσεις των διευθύνοντων συμβούλων.
Η γεωστρατηγική ανάλυση στη στρατηγική
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι CEOs ενεργούσαν ήδη για τον μετριασμό των γεωπολιτικών κινδύνων πριν από τις πρόσφατες δασμολογικές εντάσεις. Στον απόηχο των πρόσφατων κρίσεων αλλά και σε συνέχεια του 2024 που ήταν μια χρονιά κρίσιμων εκλογικών αναμετρήσεων σε όλο τον κόσμο, έγινε σαφές ότι η ενσωμάτωση της γεωστρατηγικής ανάλυσης στη στρατηγική είναι κρίσιμη για τους επιχειρηματικούς ηγέτες που θέλουν να δημιουργήσουν μακροπρόθεσμη αξία. H έκθεση Geostrategic Outlook 2025 της ΕΥ κατηγοριοποιεί τις γεωπολιτικές εξελίξεις με ευρύ αντίκτυπο στα σχέδια των οργανισμών, ανεξαρτήτως κλάδου και γεωγραφικής τοποθεσίας, στους εξής τομείς:
–Μετάβαση από τις εκλογικές αναμετρήσεις στη χάραξη πολιτικής: άνοδος του λαϊκισμού που ενθαρρύνει πολιτικές προστατευτισμού, εναλλακτικές στρατηγικές από τις νέες κυβερνήσεις για μείωση του χρέους και τη φορολογία, δημογραφικό.
–Οικονομικός ανταγωνισμός και αυτάρκεια: μείωση των κινδύνων και των εξαρτήσεων, ψηφιακή τεχνολογία και κανόνες ελέγχου, καθώς και πολιτικές για το κλίμα που θα τροφοδοτηθούν από τρεις κρίσιμους παράγοντες ανταγωνισμού όπως η οικονομία, η γεωπολιτική και οι τιμές.
–Γεωπολιτικοί ανταγωνισμοί: νέες γεωενεργειακές ισορροπίες, ενσωμάτωση των αναδυόμενων αγορών, πόλεμοι, διαμάχες αλλά και η πολιτική και η οικονομία του διαστήματος.
Το ζήτημα των δασμών στην ατζέντα
Πέρα όμως από την γεωστρατηγική οι CEOs αναζητούν και άλλα εργαλεία για την αντιμετώπιση ενός ολοένα και πιο ασταθούς περιβάλλοντος. Το νέο ζήτημα των δασμών έρχεται να προστεθεί στην οικονομική και γεωπολιτική ατζέντα. Οι μισοί διευθύνοντες σύμβουλοι ανησυχούν πολύ ή εξαιρετικά για πιθανές αυξήσεις δασμών που επηρεάζουν τις δραστηριότητες και τις πωλήσεις της εταιρείας τους, με μόνο το 2% να δηλώνει ότι δεν ανησυχεί.
Οι αναλυτές της ΕΥ συνοψίζουν τις ενέργειες για τον μετριασμό του πιθανού αντίκτυπου των αυξημένων δασμών στις δραστηριότητες των επιχειρήσεων σε: α) διερεύνηση εναλλακτικών λύσεων με εγχώριους προμηθευτές, β) ενθάρρυνση της καινοτομίας στον σχεδιασμό προϊόντων για τη μείωση της εξάρτησης από δασμολογημένα υλικά, γ) απορρόφηση του πρόσθετου κόστους εσωτερικά μέσω λειτουργικής αποτελεσματικότητας, δ) διαφοροποίηση της αλυσίδας εφοδιασμού με τη μετατόπιση της παραγωγής ή της προμήθειας σε περιοχές που δεν επηρεάζονται από τους δασμούς και ε) προσαρμογή τιμών με μετακύλιση μέρους του αυξημένου κόστους στους πελάτες.
Αν και η τελευταία ενέργεια είναι η λιγότερο επιλεγμένη, οι διευθύνοντες σύμβουλοι ανησυχούν για τις τιμές και τις πληθωριστικές πιέσεις και στο πλαίσιο αυτό λαμβάνουν μέτρα. Μεταξύ άλλων, χαρτογραφούν την τρέχουσα κατάσταση της αλυσίδας εφοδιασμού, διεξάγουν ανάλυση κινδύνου, δημιουργούν “ομάδες δασμών” για να κατανοήσουν πότε και πού θα προκύψει έκθεση σε δασμούς και σχεδιάζουν τον μετριασμό των επιπτώσεων.
Αυτές οι ενέργειες, όπως εξηγούν στελέχη της ΕΥ, απαιτούν από τους CEOs να εργάζονται σε ομάδες καθώς ενώ τα ζητήματα δασμών και εμπορίου μπορεί να θεωρούνται ζητήματα εφοδιαστικής αλυσίδας, αποτελούν τελικά μια στρατηγική ανησυχία που πιθανότατα θα διαμορφώσει την παγκόσμια δομή και τις λειτουργίες της εταιρείας για πολλά χρόνια.
Αναδυόμενες ευκαιρίες και ρίσκα
Υπάρχει μια ισχυρή διασύνδεση της παγκόσμιας οικονομίας με την πολυπλοκότητα της πλοήγησης σε έναν δασμολογικό πόλεμο. Οι αναλυτές επισημαίνουν επίσης ότι οι αυξανόμενες παγκόσμιες εμπορικές εντάσεις συνδέονται και με κυβερνητικά σχέδια για ενίσχυση της βιομηχανικής ασφάλειας. Οι διαδοχικές παγκόσμιες κρίσεις και οι αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις έχουν αποκαλύψει τρωτά σημεία στις αλυσίδες εφοδιασμού, ωθώντας κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο να δώσουν προτεραιότητα σε κρίσιμα προϊόντα και βασικούς κλάδους. Ακόμη, η επιδίωξη συμφωνιών σε περιόδους κρίσεων μπορεί να ξεκλειδώσει μοναδικές ευκαιρίες δημιουργίας αξίας για εταιρείες με στρατηγική θέση. Είναι νωρίς για να πούμε ποιος θα είναι ο πλήρης αντίκτυπος της εξελισσόμενης δασμολογικής κρίσης στις συγχωνεύσεις και εξαγορές (M&A) ή σε άλλες επενδύσεις. Ωστόσο στο α’ τρίμηνο του 2025 ανακοινώθηκαν συμφωνίες άνω του 1 τρισ. δολ. παγκοσμίως. Ο αριθμός των deals με αξία άνω των 100 εκατ. δολ. αυξήθηκε κατά 18% σε σχέση με την ίδια περίοδο του προηγούμενου έτους. Παρά το δυνατό αυτό ξεκίνημα, οι προοπτικές για το υπόλοιπο του 2025 είναι αβέβαιες λόγω της οικονομικής αβεβαιότητας και της αστάθειας του παγκόσμιου εμπορίου.
Οι CEOs που επιδιώκουν M&As απαιτούν ξεκάθαρους μακροοικονομικούς παράγοντες για να αποτιμήσουν με ακρίβεια τις εταιρείες-στόχους. Χωρίς αξιόπιστες προβλέψεις οι αγοραστές κινδυνεύουν να πληρώσουν ακριβά περιουσιακά στοιχεία των οποίων οι επιδόσεις ενδέχεται να μην επιβεβαιωθούν. Επίσης, οι φορολογικές και δασμολογικές πολιτικές επηρεάζουν σημαντικά τις ταμειακές ροές μετά την εξαγορά και το κόστος ενσωμάτωσης. Οι μεταβολές στους συντελεστές εταιρικού φόρου, στις πολιτικές διεθνούς εμπορίου ή στη φορολογία ανά οικονομικό κλάδο μπορεί να αλλάξουν δραματικά τον οικονομικό υπολογισμό μιας συναλλαγής, μετατρέποντας ενδεχομένως τις κερδοφόρες συμφωνίες σε ενέργειες που “καίνε” αξία. Ας σημειωθεί επίσης ότι οι συνθήκες στα χρηματιστήρια καθορίζουν τη βάση για τους πολλαπλασιαστές αποτίμησης και το κόστος χρηματοδότησης. Οι διακυμάνσεις στα επιτόκια, τα ασφάλιστρα μετοχών, οι συναλλαγματικές ισοτιμίες, ο δανεισμός επηρεάζουν τόσο τις τιμές όσο και τη δομή μιας εξαγοράς. Πιθανολογείται ότι θα υπάρξει μια παύση στη σύναψη συμφωνιών μέχρι να ξεκαθαρίσει κάπως το τοπίο, χωρίς να μπορεί να προβλεφθεί πόσο θα διαρκέσει αυτή η παύση, αν θα είναι πάνω-κάτω μια διετία όπως συνέβη μετά την παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση ή λίγοι μήνες όπως συνέβη με την πανδημία της νόσου Covid-19.
Με τη σωστή στρατηγική, υλοποίηση και ηγεσία, οι συγχωνεύσεις και εξαγορές μπορούν να αποτελέσουν ισχυρό μοχλό μακροπρόθεσμης ανάπτυξης και δημιουργίας αξίας.
