Ο «βασιλιάς των ομολόγων» προειδοποιεί: Η οικονομία κινείται μεταξύ φωτιάς και πάγου

Ο Μπιλ Γκρος, θρυλικός «βασιλιάς των ομολόγων», παρομοιάζει τη σύγχρονη οικονομία με το δίλημμα του Ρόμπερτ Φροστ ανάμεσα στη φωτιά και τον πάγο.

Σε μια ανάλυση με ιστορικές αναφορές και σύγχρονες ανησυχίες, εξηγεί γιατί ο πληθωρισμός και ο αποπληθωρισμός συνεχίζουν να απειλούν τις αγορές.

Ειδικότερα, όπως επισημαίνει με άρθρο του στους Financial Times, «ο Αμερικανός ποιητής Ρόμπερτ Φροστ είχε γράψει κάποτε για την πιθανή καταστροφή του κόσμου από φωτιά (επιθυμία) ή από πάγο (μίσος). Αν και προφανώς δεν αναφερόταν στις αγορές και τις οικονομίες, θα μπορούσε να περιγράψει τις αντίθετες απειλές του πληθωρισμού (φωτιά) και του αποπληθωρισμού (πάγος) που τις απείλησαν τον περασμένο αιώνα.

Η Μεγάλη Ύφεση της δεκαετίας του 1930 έδειξε την οικονομική καταστροφή που προκάλεσε ο αποπληθωριστικός πάγος, αποτέλεσμα τότε ενός συνδυασμού λανθασμένων δημοσιονομικών και νομισματικών πολιτικών. Ο Φράνκλιν Ρούσβελτ τον πολέμησε με το New Deal, μέχρι που ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος έφερε τελικά την επιστροφή της πληθωριστικής φωτιάς.

Ακολούθησαν πολλές μάχες ενάντια σε αυτές τις απειλές και προσπάθειες περιορισμού τους, με επόμενη τη δεκαετία του 1970, μετά την κατάργηση του χρυσού κανόνα. Αυτό κατέστησε τη νομισματική πολιτική πολύ πιο ισχυρό όπλο για την αντιμετώπιση της «φωτιάς» που άναψε το σοκ των τιμών πετρελαίου από τον ΟΠΕΚ, και ο Πολ Βόλκερ έγινε ο πρώτος «παγωμένος» διοικητής της Fed. Όμως οι οικονομικές καταρρεύσεις κατά την Παγκόσμια Χρηματοπιστωτική Κρίση του 2008-09 και τα πρώτα χρόνια της πανδημίας στις αρχές του 2020 ανάγκασαν τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να αντιμετωπίσουν ξανά την εξάπλωση του πάγου.

Αυτό που θέλω να πω από αυτή την ιστορία είναι ότι η οικονομία μας, που βασίζεται στη χρηματοδότηση, βρίσκεται μακροχρόνια σε μια προσπάθεια να εξασφαλίσει σταθερότητα εν μέσω καταστροφικών δυνάμεων — κάποιες οφειλόμενες στις κεϋνσιανές προσπάθειες των κυβερνήσεων να τονώσουν τη ζήτηση, άλλες περισσότερο επηρεασμένες από την ευθραυστότητα της δημιουργίας πίστωσης, όπως την εξήγησε πρώτος ο Hyman Minsky στις αρχές της δεκαετίας του 1980.

Η σημερινή αύξηση του κρατικού χρέους, πηγή έντονης ανησυχίας για τις αγορές, είναι μακροπρόθεσμα πληθωριστική, αλλά το μόνο καινούργιο στοιχείο είναι ο φαινομενικά ασταμάτητος ρυθμός αύξησής της. Εξακολουθούμε να βιώνουμε μια «φροστιανή» αντιπαράθεση μεταξύ φωτιάς και πάγου.

Στο μείγμα αυτό έχουν προστεθεί νέες «εύφλεκτες ύλες» που επηρέασαν τη δημιουργία πίστωσης την τελευταία δεκαετία, όπως μια πληθώρα πλατφορμών «σκιώδους τραπεζικής». Η υπερβάλλουσα ρευστότητα που δημιούργησε η Fed είναι εμφανής μέσα από κύματα κερδοσκοπίας σε κρυπτονομίσματα, την έκδοση εξωτικών ETF, επενδύσεις βασισμένες σε memes και τη μανία με τα NFTs. Επιπλέον, πρέπει να αναγνωριστεί ότι οι πρόσφατες αυξήσεις δασμών και το «μεγάλο, όμορφο νομοσχέδιο» του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ έχουν επίσης τη δυνατότητα να προσθέσουν καύσιμη ύλη στη φωτιά.

Ωστόσο, ως αποπληθωριστικός αντίπαλος, η προσπάθεια της Κίνας να αναζωογονήσει την οικονομία της με τολμηρά μέτρα δείχνει τη διαρκή πιθανότητα του πάγου και τη δυσκολία επίτευξης ανάπτυξης.

Κατά τη γνώμη μου, υπάρχει μόνο μια μικρή αμφιβολία ότι οι χρηματοπιστωτικές αγορές στο μέλλον θα βρεθούν πιο κοντά στο να «καούν» παρά να παγώσουν. Ο καπιταλισμός που βασίζεται στη χρηματοδότηση, σε συνδυασμό με την αμέλεια των μεγάλων κυβερνήσεων για τις πληθωριστικές συνέπειες της αύξησης του χρέους, γέρνει τις μακροπρόθεσμες πιθανότητες υπέρ της φωτιάς. Οι αγορές πρέπει να είναι σε εγρήγορση απέναντι στο ενδεχόμενο αύξησης των επιτοκίων, που θα αντισταθμίσει την άνοδο της τεχνητής νοημοσύνης και την υποτιθέμενη ώθησή της στην παραγωγικότητα.

Ωστόσο, το να προσδιορίσει κανείς το επιτόκιο των 10ετών αμερικανικών ομολόγων ή ακόμα και να προβλέψει ένα εύρος για αυτά με βάση την αυξημένη προσφορά, μπορεί να είναι μάταιο βραχυπρόθεσμα. Για παράδειγμα, οι αποδόσεις των 10ετών ομολόγων έχουν μειωθεί τους τελευταίους έξι μήνες, ακόμη και με την προσδοκία για το BBB (Big Beautiful Bill) του Τραμπ.

Μπορούν να γίνουν κάποιες εκτιμήσεις, όπως ο υπολογισμός του R-star, του επιπέδου επιτοκίων που έχει ουδέτερη επίδραση στην οικονομία, και στη συνέχεια η προσθήκη ενός premium για την κατοχή ομολόγου διάρκειας 10 ετών. Όταν προστεθεί στον τρέχοντα πληθωρισμό καταναλωτή στις ΗΠΑ, που βρίσκεται στο 2,4%, αυτό δίνει ένα 10ετές επιτόκιο περίπου στο 4,25%, λίγο κάτω από το σημερινό επίπεδο.

Όμως, παρατηρώντας πώς οι αποδόσεις των 30ετών ομολόγων έχουν γίνει πιο ευμετάβλητες σε σύγκριση με αυτές των 5 και 10 ετών, η κατάσταση μόνο ήρεμη δεν είναι. Τα spreads μεταξύ αποδόσεων μακροπρόθεσμων και βραχυπρόθεσμων ομολόγων βρίσκονται σε κυκλικά υψηλά και ανεβαίνουν περαιτέρω.

Και μεσοπρόθεσμα έως μακροπρόθεσμα, περισσότερη προσφορά σημαίνει ανάγκη για περισσότερη ζήτηση. Η αποδυνάμωση του δολαρίου και οι γεωπολιτικές/εμπορικές εντάσεις αυξάνουν την πιθανότητα υψηλότερου πληθωρισμού, ίσως στο 3% ή και παραπάνω. Αυτές οι δυνάμεις πιθανότατα θα οδηγήσουν σε αυξημένα premiums για την κατοχή μακροπρόθεσμων τίτλων.

Ακόμη και με την απόδοση του 30ετούς στο 4,9%, περίπου 0,9 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από τα χαμηλά 12 μηνών, τα μακροπρόθεσμα ομόλογα παραμένουν επικίνδυνα λόγω της μεγάλης ευαισθησίας των τιμών τους σε μικρές αλλαγές επιτοκίων. Μια αύξηση κατά 0,2 ποσοστιαίες μονάδες στις αποδόσεις, που μειώνει τις τιμές των ομολόγων, θα εξανεμίσει την ετήσια απόδοση που μπορεί να περιμένει ένας επενδυτής από τα κουπόνια. Αυτό δεν είναι πυρκαγιά, αλλά η «ζέστη» είναι πάνω από το κανονικό.

Η φωτιά ήταν, φυσικά, αυτό που υποψιαζόταν εξ αρχής ο Ρόμπερτ Φροστ. “Από ό,τι έχω γευτεί από την επιθυμία”, κατέληξε, “τάσσομαι με εκείνους που προτιμούν τη φωτιά”».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:

• Δασμοί: Η Ελλάδα μετράει το ρίσκο από μια «lose-lose συμφωνία» ΗΠΑ-ΕΕ
• Πόσο θα επηρεάσουν οι δασμοί Τραμπ την Ελλάδα; – Τι «βλέπει» η UBS
• Σκάνδαλο ΟΠΕΚΕΠΕ: Γιατί οι αγροτικές ενισχύσεις μπαίνουν σε «καραντίνα»