Οικονομία: Ανθεκτική ανάπτυξη λόγω RRF – Οι επενδύσεις και το ρίσκο μετά
Η αύξηση του ΑΕΠ προβλέπεται να παραμείνει ανθεκτική στο 2% το 2025 και στο 2,1% το 2026, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, με τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) να ενισχύουν τις επενδύσεις αλλά δεδομένου ότι δεν προβλέπεται κάποια παράταση, τυχόν καθυστερήσεις ή άλλοι κίνδυνοι ενδεχομένως να επηρεάσουν αρνητικά τις οικονομικές προοπτικές.
Σημειώνεται ότι σήμερα αναμένονται οι αποφάσεις της Κομισιόν για την εκταμίευση των πόρων του RRF μέχρι το τέλος του 2026, γεγονός που προκαλεί πίεση για επιτάχυνση του ελληνικού προγράμματος ενώ άλλες χώρες κινδυνεύουν να χάσουν πόρους. Για το ελληνικό πρόγραμμα απαιτούνται πάνω από 250 ορόσημα και στόχοι για να εκταμιευθούν άλλα 14,7 δισ. ευρώ από το Ταμείο. Η απορρόφηση κινείται στο 58-59% ενώ η κυβέρνηση γνωρίζοντας ότι δεν θα υπάρξει παράταση στο πρόγραμμα επιταχύνει για να αξιοποιηθεί κάθε ευρώ του πακέτου, μετά και την αναθεώρηση του προγράμματος για μετατόπιση πόρων σε έργα κυρίως ψηφιακής και λιγότερο ενεργειακής μετάβασης. Είναι δε σε εξέλιξη διαπραγμάτευση με την ΕΕ, η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός των επομένων 2-3 εβδομάδων, ώστε η χώρα να είναι έτοιμη τον Ιούλιο να υποβάλει νέο αίτημα εκταμίευσης 3,9 δισ. ευρώ, το 6ο αίτημα. Θα ακολουθήσει το 7ο αίτημα τον Νοέμβριο, ύψους 3,5 δισ. ευρώ.
Εντωμεταξύ, σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσιεύει τις συστάσεις της στο πλαίσιο του εαρινού εξαμήνου, με το ενδιαφέρον να εστιάζεται μεταξύ άλλων και στην εξαίρεση των δαπανών για την άμυνα από τα όρια αύξησης των δημόσιων δαπανών στο νέο ευρωπαϊκό δημοσιονομικό πλαίσιο, με το έτος βάσης να αποτελεί “κλειδί”, καθώς με βάση αυτό θα υπολογίζεται η ετήσια αύξηση, η οποία δεν μπορεί να ξεπερνά το 1,5% του ΑΕΠ. Εκτιμάται ότι το έτος βάσης θα είναι το 2024, όταν οι ελληνικές αμυντικές δαπάνες έφτασαν στο 2,2% του ΑΕΠ, γεγονός που αυξάνει τον διαθέσιμο δημοσιονομικό χώρο σε περίπου 600 εκατ. ευρώ.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η δυναμική της ελληνικής οικονομίας επιβεβαιώνεται από διεθνείς οργανισμούς αλλά απαιτείται επιτάχυνση για την αξιοποίηση του RRF και μεταρρυθμίσεις.
Οι προβλέψεις και οι κίνδυνοι
Σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΟΟΣΑ ο γενικός πληθωρισμός θα μειωθεί στο 2% το 2026 ενώ ενισχυτικές της ανάπτυξης θα είναι οι επενδύσεις του RRF και οι αυξήσεις στον κατώτατο μισθό που θα υποστηρίξουν την αύξηση της κατανάλωσης, καθώς οι εξαγωγές επιβραδύνονται παράλληλα με την εξωτερική ζήτηση.
Προβλέπονται σημαντικά πρωτογενή δημοσιονομικά πλεονάσματα το 2025 και το 2026, στο 2,1% και 2,2% του ΑΕΠ αντίστοιχα, υποστηριζόμενα από τη βελτιωμένη φορολογική συμμόρφωση.
Τα αυξημένα φορολογικά έσοδα προβλέπεται να στηρίξουν τα πρωτογενή πλεονάσματα και να δημιουργήσουν περιθώρια για πρόσθετες δαπάνες συμβάλλοντας επιπλέον σε περαιτέρω μείωση του λόγου χρέους προς ΑΕΠ στο 140% το 2026. Εξάλλου, η διατήρηση του δημόσιου χρέους σε σταθερά φθίνουσα πορεία θα πρέπει να παραμείνει προτεραιότητα, σύμφωνα με την έκθεση του ΟΟΣΑ, καθώς η γήρανση του πληθυσμού και οι επενδυτικές ανάγκες προσθέτουν πιέσεις στις μελλοντικές δαπάνες. Η διατήρηση της δυναμικής των μεταρρυθμίσεων για βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και άμβλυνση των υψηλών ελλείψεων εργατικού δυναμικού θα στηρίξει την ανάπτυξη των επενδύσεων. Επίσης, οι συνεχιζόμενες προσπάθειες για μείωση της φοροδιαφυγής και περιορισμό των φορολογικών δαπανών θα αυξάνουν τα έσοδα.
Η οικονομία παραμένει ισχυρή αλλά το εμπορικό έλλειμμα διευρύνθηκε το 2024, με την αύξηση των εισαγωγών να ξεπερνά τις εξαγωγές εν μέσω μέτριας αύξησης του τουρισμού. Οι εμπορικοί δεσμοί με τις ΗΠΑ είναι περιορισμένοι, αλλά οι νέοι δασμοί θα επηρεάσουν τις εξαγωγές μειώνοντας τη ζήτηση από σημαντικούς εμπορικούς εταίρους όπως η Γερμανία.
Η δημοσιονομική πολιτική θα παραμείνει υποστηρικτική, καθώς οι εκταμιεύσεις επιχορηγήσεων και δανείων του RRF προβλέπεται να ενισχύσουν το αποτύπωμά τους στο ΑΕΠ, από 1,8% το 2024 σε 3,6% το 2026.
Τυχόν καθυστερήσεις στην εφαρμογή του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας “Ελλάδα 2.0” θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο την προγραμματισμένη αύξηση των επενδύσεων. Οπότε, η περαιτέρω ενίσχυση των επενδύσεων αποτελεί βασική πρόκληση. Επίσης, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, η χαμηλή παραγωγικότητα συνεχίζει να αποτελεί τροχοπέδη για την ανταγωνιστικότητα και το βιοτικό επίπεδο. Ο Οργανισμός προτείνει επίσης ενίσχυση της επαγγελματικής κατάρτισης, αναδιάρθρωση των πολιτικών αγοράς εργασίας προς την κατάρτιση και την παροχή συμβουλών για τους ανέργους και διασφάλιση υψηλής ποιότητας κατάρτισης ώστε να μειωθούν οι αναντιστοιχίες δεξιοτήτων. Τέλος, η περαιτέρω μείωση της φοροδιαφυγής και ο περιορισμός των φορολογικών δαπανών – ιδίως οι μειωμένοι συντελεστές ΦΠΑ, οι οποίοι ωφελούν κυρίως τα πλούσια νοικοκυριά – θα αύξαναν τα έσοδα, δημιουργώντας χώρο για στοχευμένες περικοπές στις κοινωνικές εισφορές για την ενίσχυση των κινήτρων εργασίας.
