Η παγκόσμια οικονομία σε κίνδυνο: Η επόμενη κρίση θα αφορά στις εφοδιαστικές αλυσίδες

Βασικό μάθημα από την πρόσφατη σύγκρουση στον εμπορικό πόλεμο ΗΠΑ-Κίνας: Η εποχή των «όπλων» της εφοδιαστικής αλυσίδας έχει ήδη φτάσει.

Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, η Ουάσιγκτον και το Πεκίνο έθεσαν τέλος σε μια αντιπαράθεση που αφορούσε το πιο ισχυρό νέο εργαλείο στη διπλωματία των υπερδυνάμεων: τους ελέγχους επί των εξαγωγών. Στο πλαίσιο μιας εμπορικής σύγκρουσης που διήρκεσε μήνες, οι δύο πλευρές έκοψαν την προμήθεια προϊόντων όπως τα σπάνια μέταλλα ή η τεχνολογία ημιαγωγών, προσπαθώντας να αποκτήσουν πλεονέκτημα.

Έτσι, όταν οι διαπραγματευτές από Κίνα και ΗΠΑ συναντήθηκαν τελικά στο Λονδίνο για να επιτευχθεί ανακωχή, η συζήτηση επικεντρώθηκε στη χαλάρωση των περιορισμών στην εφοδιαστική αλυσίδα παρά σε δασμούς, πρόσβαση στην αγορά και άλλα κλασικά θέματα εμπορικών διαπραγματεύσεων.

Αυτή η αλλαγή δείχνει πως ο ανταγωνισμός μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας αφορά όλο και περισσότερο το ποιος ελέγχει τους «μοχλούς» της παγκόσμιας οικονομικής ισχύος. Για τις επιχειρήσεις και τους επενδυτές, η πιθανότητα ευρύτερης χρήσης αυτών των εργαλείων για γεωπολιτικούς στόχους από την Ουάσιγκτον και το Πεκίνο προσθέτει ένα ακόμα επίπεδο πολυπλοκότητας στο «σύννεφο» από δασμούς.

«Η αβεβαιότητα που δημιουργείται είναι σημαντική», λέει ο Alfredo Montufar-Helu, ανώτερος σύμβουλος στο Conference Board στο Πεκίνο στη Wall Street Journal. «Είναι κάτι καινούριο.»

Για ορισμένους αναλυτές, η χρήση προστατευτικών μέτρων σηματοδοτεί ότι οι μελλοντικές εμπορικές διαπραγματεύσεις ΗΠΑ-Κίνας θα μοιάζουν όλο και περισσότερο με τις διαπραγματεύσεις επί Ψυχρού Πολέμου, μεταξύ ΗΠΑ και Σοβιετικής Ένωσης, για τα πυρηνικά.

Σήμερα, αντί για πυρηνικές κεφαλές, οι ΗΠΑ και η Κίνα χρησιμοποιούν μια σειρά νέων οικονομικών «όπλων» που αν μη τι άλλο έχουν τη δυνατότητα να προκαλέσουν εκτεταμένες οικονομικές ζημιές. Υπενθυμίζεται πως η Κίνα συμφώνησε να ξαναρχίσει τις εξαγωγές σπάνιων μαγνητών και κρίσιμων ορυκτών που χρειάζονται οι αμερικανικές εταιρείες — αλλά μόνο για έξι μήνες, σύμφωνα με το Wall Street Journal.

«Αν δούμε τις παραδοσιακές συνθήκες ελέγχου όπλων, ο βασικός στόχος ήταν να αποτραπεί ένα καταστροφικό, το χειρότερο σενάριο», εξηγεί η Emily Benson, υπεύθυνη στρατηγικής στην Minerva Technology Futures και πρώην στέλεχος του Υπουργείου Εμπορίου των ΗΠΑ. «Και αυτό ακριβώς βλέπουμε εδώ στον οικονομικό τομέα.» σημειώνει στην αμερικανική εφημερίδα.

Σε πολλούς βασικούς τομείς της σύγχρονης οικονομίας, η Κίνα έχει το πλεονέκτημα. Η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία παγκοσμίως αντιπροσωπεύει περίπου το ένα τρίτο της παγκόσμιας βιομηχανικής παραγωγής, κάτι το οποίο της δίνει τη δυνατότητα να ελέγχει πρώτες ύλες για φάρμακα, κρίσιμα κομμάτια της ηλεκτρονικής αλυσίδας παραγωγής και πολλούς άλλους βιομηχανικούς κλάδους. Είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας μηχανημάτων, πλοίων, χάλυβα, κεραμικών, υφασμάτων και δεκάδων άλλων προϊόντων, σύμφωνα με στοιχεία του International Trade Center του ΟΗΕ που προωθεί το ελεύθερο εμπόριο.

Οι ΗΠΑ κυριαρχούν σε λιγότερους τομείς, αλλά το κύρος τους στην προηγμένη τεχνολογία τους δίνει ένα σημαντικό πλεονέκτημα.

Η ανθεκτικότητα της εφοδιαστικής αλυσίδας έγινε καυτό θέμα σε κυβερνητικά κτίρια και διοικητικά συμβούλια εταιρειών κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19, όταν ο ιός και τα lockdown αποκάλυψαν την ευαλωτότητα της παγκόσμιας οικονομίας σε σοβαρές διαταραχές, ειδικά στην Κίνα, το μεγαλύτερο εργοστάσιο του κόσμου.

Οι αυτοκινητοβιομηχανίες στο Μιζούρι έκλεισαν το 2021 λόγω έλλειψης κινεζικών ημιαγωγών. Η αλληλεγγύη της Ευρωπαϊκής Ένωσης διαλύθηκε καθώς χώρες αγωνίζονταν να εξασφαλίσουν δικά τους αποθέματα αναπνευστήρων, μασκών και άλλου εξοπλισμού.

Οι εταιρείες εξέτασαν τις εφοδιαστικές αλυσίδες τους για αδύναμα σημεία και σε πολλές περιπτώσεις προτίμησαν να αυξήσουν τα αποθέματα, να βρουν επιπλέον βάσεις παραγωγής και να πάρουν άλλα μέτρα για να ενισχύσουν την ανθεκτικότητα σε περίπτωση νέων διαταραχών. Ωστόσο, αυτές οι προσπάθειες δεν μείωσαν την επιρροή της Κίνας στις βασικές εφοδιαστικές αλυσίδες.

Η πανδημία ανέδειξε επίσης τη δυνατότητα κυβερνήσεων να χρησιμοποιούν την οικονομική τους υπεροχή εναντίον ανταγωνιστών και αντιπάλων.

Στην εποχή Μπάιντεν, οι ΗΠΑ, που για χρόνια χρησιμοποιούσαν την κυριαρχία τους στη διεθνή χρηματοδότηση για να επιβάλλουν κυρώσεις σε χώρες όπως το Ιράν και η Ρωσία, αξιοποίησαν ένα από τα πιο ισχυρά οικονομικά όπλα τους: την τεχνολογική υπεροχή τους. Η Ουάσιγκτον ενίσχυσε τους ελέγχους εξαγωγών προϊόντων υψηλής τεχνολογίας ημιαγωγών προς την Κίνα, πείθοντας επίσης συμμάχους όπως την Ιαπωνία και την Ολλανδία να περιορίσουν τις προμήθειες σε μηχανήματα λιθογραφίας και άλλα απαραίτητα εργαλεία παραγωγής τσιπ. Στόχος ήταν να εμποδιστεί η Κίνα να αντικαταστήσει τις ΗΠΑ ως η κορυφαία τεχνολογική δύναμη στον κόσμο.

Σε απάντηση, η Κίνα άρχισε να χρησιμοποιεί τη δική της οικονομική ισχύ, ελέγχοντας αυστηρά τις εξαγωγές σπάνιων γαιών και άλλων κρίσιμων ορυκτών απαραίτητων για την παραγωγή κινητήρων αυτοκινήτων, τσιπ, smartphones και πολλών άλλων προηγμένων τεχνολογιών. Φέτος κλιμάκωσε την πίεση επεκτείνοντας αυτούς τους ελέγχους και στις εξαγωγές σπάνιων μαγνητών, απαραίτητων σε καθετί: από κλιματιστικά μέχρι μαχητικά αεροσκάφη.

Οι ΗΠΑ δήλωσαν ότι η Κίνα συμφώνησε να επιταχύνει τις εγκρίσεις για εξαγωγές μαγνητών ως μέρος της εμπορικής ανακωχής που συμφωνήθηκε στη Γενεύη τον Μάιο, μειώνοντας σημαντικά τους δασμούς που επιβάλλονταν αμοιβαία.

Ωστόσο, η Ουάσιγκτον γρήγορα απογοητεύτηκε από τον αργό ρυθμό των εγκρίσεων, με τους κατασκευαστές αυτοκινήτων να διαμαρτύρονται ότι πλήττει την παραγωγή. Οι Αμερικανοί αξιωματούχοι ξαναχρησιμοποίησαν τους ελέγχους εξαγωγών για να ασκήσουν πίεση στο Πεκίνο, ανακοινώνοντας αναστολή των εξαγωγών κινητήρων αεροσκαφών και συναφών ανταλλακτικών, λογισμικού κατασκευής τσιπ και αιθανίου — συστατικού του φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται στην παραγωγή πλαστικών, σύμφωνα με το Wall Street Journal.

Οι φετινές συνομιλίες στο Λονδίνο στόχευαν να χαλαρώσουν αυτήν τη διένεξη. Οι δύο πλευρές συμφώνησαν σε «πλαίσιο» για την αποκατάσταση της ανακωχής του Μαΐου, χωρίς να δώσουν πολλές λεπτομέρειες. Ο πρόεδρος Τραμπ σε ανάρτησή του στο δίκτυο Truth Social ανακοίνωσε την Τετάρτη ότι η συμφωνία έκλεισε και ότι η προμήθεια μαγνητών και σπάνιων γαιών από την Κίνα προς την αμερικανική οικονομία θα επανεκκινήσει.

Ωστόσο, η απόφαση της Κίνας να θέσει όριο έξι μηνών στις άδειες εξαγωγής σπάνιων γαιών για αμερικανικές εταιρείες σηματοδοτεί ότι το Πεκίνο μπορεί να χρησιμοποιήσει αυτό το «όπλο» εναντίον των ΗΠΑ εάν οι εμπορικές εντάσεις ξαναφουντώσουν.

Η πιθανότητα των ελέγχων εξαγωγών να διαταράξουν το εμπόριο αυξάνει την πίεση στις εταιρείες που ήδη πασχίζουν να αντιμετωπίσουν δασμούς και την εκρηκτική αύξηση των εμπορικών συγκρούσεων. Οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε ΗΠΑ και Κίνα θα χρειαστεί να χωρίσουν τις αλυσίδες προμήθειάς τους σε δύο, εκτιμά ο Eric Zheng, πρόεδρος του American Chamber of Commerce στη Σανγκάη.

«Γενικά, οι εταιρείες θα συνεχίσουν να μειώνουν τους κινδύνους, όποιον ορισμό κι αν έχει αυτό, αντιμετωπίζοντας τις ΗΠΑ και την Κίνα ως δύο ξεχωριστές αγορές», λέει.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:

• Business Monitor: H πρωτοβουλία ΟΠΑΠ Forward Talks και η στήριξη δυναμικών επιχειρήσεων
• Ο πληθωρισμός θα κρίνει το τέλος στη νομισματική χαλάρωση