Παραοικονομία άνω των 40 δισ. ευρώ στην Ελλάδα: Φορολογικές αλλαγές και μείωση κενού ΦΠΑ στο επίκεντρο
Η παραοικονομία στην Ελλάδα παραμένει σε υψηλά επίπεδα, ξεπερνώντας τα 40 δισεκατομμύρια ευρώ, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή (ΓΠΚΒ). Παρά τις προσπάθειες επέκτασης των υποχρεωτικών ηλεκτρονικών συναλλαγών και τους ελέγχους, η φοροδιαφυγή εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό πρόβλημα για την ελληνική οικονομία, περιορίζοντας τον δημοσιονομικό χώρο και τη δυνατότητα εφαρμογής ευρύτερων φορολογικών ελαφρύνσεων.
Το μέγεθος της παραοικονομίας
Ο επικεφαλής του ΓΠΚΒ, καθηγητής Ιωάννης Τσουκαλάς, εκτιμά ότι η παραοικονομία στην Ελλάδα κυμαίνεται μεταξύ 16% και 18% του ΑΕΠ, αντιστοιχώντας σε περίπου 40 δισ. ευρώ για το 2023. Η εκτίμηση βασίζεται στη διαφορά μεταξύ της κατανάλωσης των νοικοκυριών, η οποία ανήλθε σε 151 δισ. ευρώ, και των δηλωθέντων εισοδημάτων που καταγράφηκαν στα 110 δισ. ευρώ. Η διαφορά αυτή αντανακλά το εισόδημα που δεν δηλώθηκε στην εφορία και αντιστοιχεί εν μέρει στην παραοικονομία και φοροδιαφυγή.
Η παραοικονομία τροφοδοτείται από παράνομες δραστηριότητες, «μαύρη» εργασία και συναλλαγές με μετρητά χωρίς αποδείξεις. Αν και τα τελευταία χρόνια έχει μειωθεί σημαντικά — από περίπου 30% του ΑΕΠ το 2013 σε 16%-18% το 2023 — παραμένει κρίσιμο ζήτημα που επηρεάζει αρνητικά τα δημόσια οικονομικά.
Το κενό ΦΠΑ και οι προσπάθειες περιορισμού του
Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που συνδέονται με την παραοικονομία είναι το λεγόμενο «κενό ΦΠΑ», δηλαδή η διαφορά μεταξύ του θεωρητικά εισπραττόμενου ΦΠΑ και των πραγματικών εσόδων. Σύμφωνα με την Κομισιόν, το 2022 το κενό ΦΠΑ στην Ελλάδα περιορίστηκε στο 13,7%, από το 29% που ήταν το 2017, ενώ στόχος είναι να μειωθεί στο 5% έως το 2029, που είναι ο μέσος ευρωπαϊκός όρος.
Η μείωση αυτή αναμένεται να αποφέρει πρόσθετους δημοσιονομικούς πόρους της τάξης του 1 δισ. ευρώ ετησίως, γεγονός που ανοίγει τον δρόμο για φορολογικές ελαφρύνσεις. Η επίτευξη του στόχου θα στηριχθεί στην επέκταση των ηλεκτρονικών μέσων συναλλαγών, όπως η χρήση POS, η ηλεκτρονική τιμολόγηση, η ψηφιακή κάρτα εργασίας και η παρακολούθηση ψηφιακού πελατολογίου.
Προτάσεις για αλλαγές στη φορολογική κλίμακα
Με αφορμή τα παραπάνω δεδομένα, το Γραφείο Προϋπολογισμού προτείνει σημαντικές αλλαγές στη φορολογική κλίμακα, κυρίως προς όφελος των μισθωτών και της μεσαίας τάξης. Συγκεκριμένα:
- Να μειωθεί η απότομη διαφορά μεταξύ του πρώτου φορολογικού συντελεστή 9% (για εισοδήματα έως 10.000 ευρώ) και του επόμενου 22% (για εισοδήματα από 10.000 έως 20.000 ευρώ), με την εισαγωγή ενός ενδιάμεσου φορολογικού συντελεστή, ώστε η κλίμακα να γίνει πιο ομαλή και προοδευτική.
- Να αυξηθεί το όριο εισοδήματος από το οποίο επιβάλλεται ο ανώτατος συντελεστής φόρου 44%, που σήμερα ξεκινά από τα 40.000 ευρώ, ή εναλλακτικά να μειωθεί ο ίδιος ο συντελεστής.
Οι προτεινόμενες παρεμβάσεις αναμένεται να χρηματοδοτηθούν από το υπερπλεόνασμα του φετινού προϋπολογισμού, το οποίο υπολογίζεται στα 1,5 δισ. ευρώ, προερχόμενο από υπερέσοδα και την εξαίρεση αμυντικών δαπανών.
Παράλληλα, το Γραφείο επισημαίνει ότι οι μειώσεις έμμεσων φόρων (π.χ. ΦΠΑ) δεν αποτελούν αποτελεσματικό εργαλείο φορολογικής ελάφρυνσης στη φάση αυτή, καθώς τα οφέλη δεν φτάνουν στους τελικούς καταναλωτές, αλλά μένουν στους ενδιάμεσους.
Επιδράσεις στην οικονομία και προοπτικές
Η τριμηνιαία έκθεση του ΓΠΚΒ τονίζει ότι η ελληνική οικονομία συνεχίζει την ανοδική της πορεία, παρά την αυξημένη γεωπολιτική και οικονομική αβεβαιότητα. Η ανάπτυξη για το 2025 προβλέπεται στο 2,2%, ελαφρώς μειωμένη σε σχέση με την προηγούμενη εκτίμηση, λόγω διεθνών εξελίξεων, ενώ υπογραμμίζεται η ανάγκη επιτάχυνσης του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και της αύξησης των δημοσίων επενδύσεων.
Επιπλέον, ο πληθωρισμός παραμένει ανθεκτικός και υψηλότερος από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης, γεγονός που απαιτεί προσεκτική δημοσιονομική πολιτική.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:
