Πετρέλαιο από Ρωσία και μαχητικά F-35: Το σκληρό παζάρι Ουάσινγκτον–Άγκυρας
Ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ κάλεσε τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να σταματήσει τις αγορές πετρελαίου από τη Ρωσία και άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο για την απόκτηση από την Άγκυρα μαχητικών αεροσκαφών F-35, καθώς οι δύο ηγέτες επιδίωξαν να επιλύσουν σειρά χρονιζόντων ζητημάτων που έχουν επιβαρύνει τις σχέσεις μεταξύ των δύο συμμάχων στο ΝΑΤΟ.
«Θα ήθελα να σταματήσει να αγοράζει οποιοδήποτε πετρέλαιο από τη Ρωσία, όσο η Ρωσία συνεχίζει αυτήν την εκστρατεία εναντίον της Ουκρανίας», δήλωσε ο Τραμπ την Πέμπτη στο Οβάλ Γραφείο, πλάι στον Ερντογάν.
Οι δηλώσεις του Τραμπ αποτελούν το πλέον πρόσφατο παράδειγμα πίεσης προς εταίρους των ΗΠΑ να μειώσουν τις αγορές ρωσικής ενέργειας, σε μια προσπάθεια να περιοριστεί η χρηματοδότηση της πολεμικής προσπάθειας του Κρεμλίνου στην Ουκρανία, σημειώνει το Bloomberg. Ο πρόεδρος ανέφερε αυτήν την εβδομάδα ότι πιστεύει πως το Κίεβο μπορεί να επιτύχει νίκη κατά της Μόσχας, επιδιώκοντας να αυξήσει την πίεση στον Ρώσο ηγέτη Βλαντίμιρ Πούτιν.
Η επίσκεψη του Ερντογάν στον Λευκό Οίκο —η πρώτη έπειτα από έξι χρόνια— παρείχε την ευκαιρία σε Ηνωμένες Πολιτείες και Τουρκία να επαναπροσδιορίσουν τις σχέσεις τους, καθώς οι δύο σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ διαχειρίζονται ένα πλέγμα αμυντικών συμφωνιών, περιφερειακών συγκρούσεων και ανταγωνισμού με τη Ρωσία και την Κίνα.
Ο Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε ότι θα συζητήσει την επιθυμία του Ερντογάν να επανενταχθεί στο πρόγραμμα των μαχητικών F-35, χωρίς όμως να δεσμευτεί ότι θα επιτρέψει την επιστροφή της Άγκυρας. Ωστόσο, τόνισε ότι εφόσον η συνάντηση με τον Τούρκο ομόλογό του αποβεί θετική, οι κυρώσεις εις βάρος Τούρκων αξιωματούχων θα μπορούσαν να αρθούν «σχεδόν άμεσα». Ο Τραμπ σημείωσε ότι μια απόφαση ενδέχεται να ληφθεί έως το τέλος της ημέρας.
Όταν ρωτήθηκε μετά τη συνάντηση αν άνοιξε τον δρόμο για συμφωνία σχετικά με τα F-35, ο Τραμπ απέφυγε να απαντήσει ευθέως, λέγοντας: «Θα μπορέσω εύκολα αν το θελήσω. Ίσως, ίσως το κάνουμε». Πρόσθεσε ότι «εξαρτάται. Εκείνος θα κάνει κάτι για εμάς», χωρίς να δώσει περαιτέρω λεπτομέρειες.
Οι δύο χώρες βρίσκονται σε μακροχρόνια διαμάχη για το πρόγραμμα του μαχητικού αεροσκάφους F-35 της Lockheed Martin Corp. Η Τουρκία ήταν αρχικός εταίρος στην ανάπτυξη του πλέον προηγμένου πολεμικού αεροσκάφους της Lockheed, αλλά αποβλήθηκε από το πρόγραμμα έπειτα από την αγορά του ρωσικού συστήματος αντιαεροπορικής άμυνας S-400. Η αγορά αυτή οδήγησε στην επιβολή κυρώσεων από το Κογκρέσο που στόχευαν τη βιομηχανία άμυνας της Τουρκίας και παραμένουν ακόμη σε ισχύ.
Ο Τραμπ είχε δηλώσει πρόσφατα ότι υπάρχει πιθανότητα να επιλυθεί αυτή η διαφορά. Η Άγκυρα έχει αρνηθεί να εγκαταλείψει τους S-400, όπως απαιτεί η Ουάσινγκτον, αλλά ελπίζει ότι ένας συμβιβασμός ως προς την ανάπτυξή τους θα μπορούσε να ανοίξει ξανά τον δρόμο για την αγορά F-35. Ο Αμερικανός πρόεδρος ανέφερε την Πέμπτη ότι θα συζητήσει με τον Ερντογάν αγορές του συστήματος αντιαεροπορικής άμυνας Patriot, της αμερικανικής εναλλακτικής λύσης στους S-400.
«Μεγάλη επιρροή»
Ο Τραμπ δήλωσε την Πέμπτη ότι ο Ερντογάν θα μπορούσε να διαδραματίσει ρόλο στο να πείσει τον Πούτιν να σταματήσει τις εχθροπραξίες, σημειώνοντας ότι ο Τούρκος ηγέτης χαίρει εκτίμησης τόσο στη Μόσχα όσο και στο Κίεβο. Παράλληλα, επανέλαβε τη θέση του ότι ο περιορισμός των εισαγωγών ρωσικής ενέργειας αποτελεί τον καλύτερο τρόπο άσκησης πίεσης στη Μόσχα.
«Πιστεύω ότι θα μπορούσε να έχει μεγάλη επιρροή αν το θελήσει. Αυτή τη στιγμή είναι πολύ ουδέτερος. Του αρέσει να είναι ουδέτερος», είπε ο Τραμπ. «Κι εμένα μου αρέσει να είμαι ουδέτερος, αλλά αν εμπλακεί, το καλύτερο που θα μπορούσε να κάνει είναι να μην αγοράζει πετρέλαιο και φυσικό αέριο από τη Ρωσία».
Σε ξεχωριστή συνάντηση αργότερα την Πέμπτη στο Οβάλ Γραφείο, μετά τις συνομιλίες, ο Τραμπ ρωτήθηκε από δημοσιογράφους εάν εξασφάλισε δέσμευση από τον Ερντογάν να σταματήσει την αγορά ρωσικού πετρελαίου. Ο πρόεδρος είπε ότι δεν ήθελε να απαντήσει και τελικά ανέφερε ότι θεωρεί πως ο Ερντογάν θα σταματήσει εάν του το ζητήσει.
Ο Τραμπ στη συνέχεια αναφέρθηκε στην Ουγγαρία, έναν ακόμη αγοραστή ρωσικής ενέργειας. Ο Αμερικανός πρόεδρος σημείωσε ότι κατανοεί πως οι απαιτήσεις του για περιορισμό των εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου είναι σε ορισμένες περιπτώσεις επιχειρησιακά δύσκολες, υπενθυμίζοντας ότι η Ουγγαρία, υπό τον σύμμαχο του Βίκτορ Όρμπαν, είναι περίκλειστη χώρα.
Η Ρωσία είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής ενέργειας της Τουρκίας, παρέχοντας το 66% των εισαγωγών πετρελαίου και το 41% των εισαγωγών φυσικού αερίου το περασμένο έτος, σύμφωνα με στοιχεία της εθνικής ρυθμιστικής αρχής. Η Τουρκία έχει επιδιώξει τις τελευταίες εβδομάδες τη διαφοροποίηση του μείγματος προμήθειας φυσικού αερίου με σειρά συμφωνιών για την αγορά υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από τις ΗΠΑ, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την υπογραφή 20ετούς συμβολαίου με την εταιρεία εμπορίας Mercuria Energy Group Ltd. αυτήν την εβδομάδα.
Οι σχέσεις Τραμπ και Ερντογάν έχουν υπάρξει τεταμένες στο παρελθόν —χαρακτηριστικό παράδειγμα η δύσκολη συνάντηση στον Λευκό Οίκο τον Νοέμβριο του 2019 κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ—, αλλά τόσο η Άγκυρα όσο και η Ουάσινγκτον έχουν πολλά να κερδίσουν από τη βελτίωση των διμερών σχέσεων.
