Ποιος φοβάται τον καπιταλισμό των ενδιαφερομένων μερών;

της Vivian Hunt

Αυτές τις μέρες, σπάνια συναντάμε κάποιον εταιρικό ηγέτη που να λέει: «Όχι, ευχαριστώ, η εταιρεία μου δεν χρειάζεται να υπηρετεί την κοινωνία και δεν το θέλει». Υπό αυτήν την έννοια, η έννοια του καπιταλισμού των ενδιαφερομένων μερών- λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες των καταναλωτών, των εργαζομένων και των κοινοτήτων καθώς και των μετόχων- δεν χρειάζεται εισαγωγή.

Ούτε είναι αμφιλεγόμενη. Εκτός από οριακές περιπτώσεις, υπάρχει ευρεία συμφωνία για το πώς πρέπει να ενεργούν οι εταιρείες. Το 2019, όταν το Business Roundtable (BRT) άλλαξε τη δήλωση σκοπού της για να δώσει έμφαση στην εξυπηρέτηση όλων των ενδιαφερομένων μερών, πολλοί επικριτές αντιπαρέβαλαν το άρθρο του Milton Friedman το 1970 ότι η μόνη κοινωνική ευθύνη της επιχείρησης είναι να κερδίζει χρήματα- όσο περισσότερα τόσο το καλύτερο.

Στην πραγματικότητα, ενώ υπάρχουν ουσιαστικές διαφορές μεταξύ των δύο προσεγγίσεων, υπάρχουν επίσης σημαντικά πράγματα που είναι κοινά. Τόσο το BRT όσο και ο Friedman συμφωνούν για την κεντρική θέση του κέρδους. Τα κορυφαία μέλη της BRT αργότερα διευκρίνισαν: «Η δήλωση δεν αποτελεί άρνηση των συμφερόντων των μετόχων υπέρ πολιτικών και κοινωνικών στόχων».

Επίσης, καμία πλευρά δεν πιστεύει ότι είναι δικαιολογημένο να επιδιώκει κέρδος με κακομεταχείριση εργαζομένων, εξαπάτηση προμηθευτών ή πελατών. Ο Friedman σημειώνει ότι είναι σημαντικό για τις εταιρείες να υπακούουν στους κανόνες της κοινωνίας, «τόσο εκείνους που ενσωματώνονται στον νόμο όσο και εκείνους που ενσωματώνονται στην εθιμική ηθική». Το δεύτερο μέρος αυτής της φράσης, όμως, απέχει πολύ από τη θέση της BRT, επειδή η εθιμική ηθική έχει αλλάξει από το 1970.

Και οι δύο προσεγγίσεις συμφωνούν ότι οι τιμές των μετοχών είναι σημαντικές, αλλά δεν είναι τα πάντα. «Βραχυπρόθεσμα, η χρηματιστηριακή αγορά απέχει πολύ από την αποτελεσματικότητα», υποστήριξε ο Friedman το 2007. «Οι τιμές των μετοχών είναι γεμάτες στρεβλώσεις».

Ναι, υπάρχουν διαφορές στην έμφαση- υποψιάζομαι ότι ο Friedman θα θεωρούσε τη δήλωση της BRT επικίνδυνα αδύναμη- αλλά τα κοινά σημεία είναι πραγματικά και ουσιαστικά. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι εταιρείες δεν χρειάζεται να φοβούνται τον καπιταλισμό των ενδιαφερομένων μερών: Αυτό κάνουν ήδη οι καλύτερες εταιρείες – και οι κακές δεν θα το καταφέρουν ποτέ.