Πλανήτης σε μετάλλαξη: Το 40% της ιστορίας της Γης σε 60 δευτερόλεπτα
Οι επιστήμονες κατάφεραν να αποδώσουν με εντυπωσιακό τρόπο την ιδέα της γεωλογικής εξέλιξης της Γης μέσα από ένα βίντεο διάρκειας ενός λεπτού (παρακολουθήστε παρακάτω), το οποίο απεικονίζει την κίνηση των τεκτονικών πλακών και των ορίων τους κατά τα τελευταία 1,8 δισεκατομμύρια χρόνια (μόλις το 40% της ιστορίας του πλανήτη).
Το βίντεο αποτελεί προϊόν έρευνας που δημοσιεύθηκε το 2024 από Αυστραλούς και Κινέζους γεωλόγους, οι οποίοι βελτίωσαν προηγούμενα μοντέλα τεκτονικής εξέλιξης με τη βοήθεια νέων γεωφυσικών δεδομένων και πιο προηγμένου λογισμικού προσομοίωσης.
Η αναπαράσταση ξεκινά από τον 21ο αιώνα, με τις ηπείρους όπως τις γνωρίζουμε σήμερα – Βόρεια Αμερική, Νότια Αμερική, Ευρώπη, Ασία, Αφρική, Αυστραλία και Ανταρκτική – και κινείται προς το παρελθόν.
Μέσα σε λίγα εκατομμύρια χρόνια, οι τεκτονικές πλάκες αρχίζουν να λυγίζουν και να συγκλίνουν. Γύρω στα 200 εκατομμύρια χρόνια πριν, βλέπουμε την εμφάνιση της Παγγαίας, της υπερηπείρου που συνδέεται με την εποχή των δεινοσαύρων και που σχηματίστηκε περίπου πριν από 335 εκατομμύρια χρόνια.
Καθώς τα εκατομμύρια χρόνια περνούν, παρακολουθούμε τον σχηματισμό και άλλων υπερηπείρων και τεκτονικών διασπάσεων. Για παράδειγμα, βλέπουμε τη Ροδίνια, μια υπερήπειρο που δημιουργήθηκε από τη διάσπαση της παλαιότερης Νούνα πριν από περίπου 1,35 δισεκατομμύρια χρόνια.
Η γεωλογική περίοδος μεταξύ 1,8 και 0,8 δισεκατομμυρίων ετών αποκαλείται μερικές φορές «βαρετό δισεκατομμύριο», καθώς θεωρείται περίοδος σχετικής σταθερότητας. Ωστόσο, το νέο μοντέλο δείχνει ότι αυτός ο χαρακτηρισμός είναι υπερβολικά αυστηρός: η περίοδος υπήρξε γεωλογικά δυναμική.
Και δεν είναι το τέλος. Η επιφάνεια της Γης συνεχίζει να αλλάζει δραματικά – έστω και αργά.
Το 2017, η μικροήπειρος Ζηλανδία, η οποία αποσπάστηκε από τη Γκοντβάνα πριν από περίπου 80 εκατομμύρια χρόνια, αναγνωρίστηκε επίσημα ως ήπειρος, παρότι σήμερα είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου βυθισμένη.
Άλλο εντυπωσιακό παράδειγμα αλλαγής είναι η κολοσσιαία ρηξιγενής ζώνη στην ανατολική Αφρική που διατρέχει την ήπειρο από την Αιθιοπία έως τη Μοζαμβίκη. Σε 5 έως 10 εκατομμύρια χρόνια, η περιοχή αυτή ενδέχεται να αποκοπεί και να σχηματίσει έναν νέο ωκεανό.
Ορισμένοι επιστήμονες προβλέπουν ότι ανάλογες τεράστιες αλλαγές μπορεί να σημειωθούν και στη Μεσόγειο. Καθώς δύο τεκτονικές πλάκες συγκρούονται με εξαιρετικά αργό ρυθμό, είναι πιθανό η λεκάνη της Μεσογείου να εξαφανιστεί εντελώς σε βάθος χρόνου.
Ακόμη πιο ακραίες αλλαγές αναμένονται σε εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια από σήμερα. Τα μοντέλα τεκτονικής κίνησης υποδεικνύουν ότι ένας νέος υπερήπειρος θα σχηματιστεί σε περίπου 200 εκατομμύρια χρόνια.
Μία θεωρία προβλέπει τη δημιουργία της υπερηπείρου «Amasia», όπου όλες οι ηπείροι – εκτός από την Ανταρκτική – θα συγκεντρωθούν γύρω από τον Βόρειο Πόλο. Μια άλλη πρόβλεψη είναι η «Aurica», όπου οι ήπειροι θα συγκλίνουν στον ισημερινό.
Ένα εντελώς διαφορετικό μέλλον περιμένει τον πλανήτη – το μόνο σίγουρο είναι ότι οι αλλαγές δεν έχουν τελειώσει.
