Ποιος θα πληρώσει για τον πόλεμο; Το σχέδιο Τραμπ φέρνει ρήγμα στην αμυντική στρατηγική της ΕΕ
Η αμφιλεγόμενη πρόταση του Ντόναλντ Τραμπ να επωμιστεί η Ευρωπαϊκή Ένωση το κόστος των αμερικανικών όπλων που προορίζονται για την Ουκρανία ανεβάζει τη θερμοκρασία στις Βρυξέλλες και επιτείνει την πίεση στους αξιωματούχους που ήδη δίνουν μάχη για την κατεύθυνση και τις προτεραιότητες του νέου επταετούς προϋπολογισμού της ΕΕ ύψους 1,2 τρισ. ευρώ.
Το αίτημα του Τραμπ, που συνδέεται με την αποστασιοποίησή του από την ευρωπαϊκή ασφάλεια και τις παραδοσιακές δεσμεύσεις των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ, συναντά σκεπτικισμό στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, αναφέρει το Bloomberg, Η επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Κάγια Κάλλας, δεν μάσησε τα λόγια της: «Αν υπόσχεσαι όπλα αλλά απαιτείς να πληρώσει άλλος, δεν είναι δώρο. Δεν είναι υποστήριξη».
Το δίλημμα για την ΕΕ είναι πολυδιάστατο. Από τη μία πλευρά, ο πόλεμος στην Ουκρανία απαιτεί επιτάχυνση του επανεξοπλισμού και αύξηση της στρατιωτικής ετοιμότητας. Από την άλλη, η συσσώρευση χρέους, ο πληθωρισμός και οι ανάγκες σε αγροτικές και περιφερειακές ενισχύσεις περιορίζουν τα περιθώρια. Όπως δήλωσε χαρακτηριστικά ο Τσέχος ΥΠΕΞ Γιαν Λιπάφσκι, «τόσες πολλές προτεραιότητες, τόσα λίγα χρήματα».
Η Κομισιόν παρουσίασε την πρότασή της για τον προϋπολογισμό 2028–2034, με αιχμές την ασφάλεια και την ανταγωνιστικότητα. Στο τραπέζι βρίσκεται και η ενίσχυση του κοινού δανεισμού, πρόταση που στηρίζεται από χώρες όπως η Γαλλία, η Ισπανία, η Ελλάδα και η Ιταλία, αλλά προσκρούει στην αντίσταση της Γερμανίας, των Κάτω Χωρών και της Τσεχίας.
Το υπάρχον εργαλείο, το δανειακό ταμείο SAFE ύψους 150 δισ. ευρώ, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από τα κράτη-μέλη για κοινές προμήθειες – συμπεριλαμβανομένων αμυντικών παραγγελιών από την Ουκρανία. Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν παρότρυνε τις κυβερνήσεις να αξιοποιήσουν τα δάνεια για να ενισχύσουν τη στρατιωτική παραγωγή του Κιέβου, σημειώνοντας ότι το 40% της ουκρανικής αμυντικής βιομηχανικής ικανότητας παραμένει ανενεργό.
Παράλληλα, η πρόταση του ΝΑΤΟ για αύξηση των αμυντικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ προκαλεί αντιδράσεις, κυρίως από χώρες όπως η Ισπανία, που δηλώνουν αδυναμία κάλυψης τέτοιων στόχων χωρίς περαιτέρω πίεση στους ήδη επιβαρυμένους προϋπολογισμούς.
Ο επίτροπος Άμυνας Άντριους Κουμπίλιους προειδοποίησε ότι οι πόροι της ΕΕ για άμυνα παραμένουν πολύ περιορισμένοι – περίπου 40 φορές λιγότεροι από τις εθνικές δαπάνες των κρατών-μελών – και πως οι υφιστάμενοι κανονισμοί δεν επιτρέπουν άμεση χρηματοδότηση αγορών όπλων από τις ΗΠΑ μέσω του κοινοτικού προϋπολογισμού.
