Politico: Οι Έλληνες δεν έχουν τι να ψηφίσουν – Αδύναμη η αντιπολίτευση, χωρίς αντίπαλο ο Μητσοτάκης

Μια σειρά από σκάνδαλα τα τελευταία έτη στην Ελλάδα παραμένουν «ανεξιχνίαστα»: Το θανατηφόρο σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη και ο τρόπος με τον οποίο η κυβέρνηση διαχειρίστηκε την κρίση· λογισμικά κατασκοπείας που βρέθηκαν στα τηλέφωνα δεκάδων πολιτικών και δημοσιογράφων χωρίς ποτέ να δοθεί σαφής εξήγηση· και ύποπτη κακοδιαχείριση κονδυλίων της ΕΕ.

Ωστόσο, παρά τη βαθιά δυσαρέσκεια, όπως αποδείχθηκε από τις εκατοντάδες χιλιάδες πολιτών που συμμετείχαν στις διαδηλώσεις τον Φεβρουάριο, τα κόμματα της αντιπολίτευσης πνέουν τα λοίσθια. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης και η Νέα Δημοκρατία, παρά τα προβλήματα, παραμένουν πρώτοι στις δημοσκοπήσεις. Το κόμμα διατηρείται σταθερά κοντά στο 30% σύμφωνα με το Politico Poll of Polls, ενώ 11 μικρότερα κόμματα κινούνται πολύ χαμηλότερα.

Οι φετινές κινητοποιήσεις «ήταν  μια αντικυβερνητική διαμαρτυρία, αλλά τελικά δεν ήταν αντικυβερνητική επειδή δεν υπάρχει κανένας στην αντιπολίτευση στον οποίο να μπορούν να βασιστούν οι πολίτες», δήλωσε η Δέσποινα Κουτσούμπα, αρχαιολόγος, συνδικαλίστρια και μία από τις διοργανώτριες.

Οι διαδηλώσεις οργανώθηκαν κυρίως για την επέτειο της τραγωδίας στα Τέμπη το 2023. Με 57 νεκρούς, ήταν το πιο θανατηφόρο σιδηροδρομικό δυστύχημα στην ιστορία της Ελλάδας και προκάλεσε κατηγορίες για κακοδιαχείριση και διαφθορά. Όπως και άλλα σκάνδαλα που βαραίνουν την άρχουσα τάξη, έπληξε την εμπιστοσύνη των πολιτών στη Δικαιοσύνη.

Παρόλο που η Κουτσούμπα ανήκει στην εξωκοινοβουλευτική αριστερά (ΑΝΤΑΡΣΥΑ), οι διαδηλώσεις δεν έγιναν στο όνομα του κόμματος. Όπως λέει, αν είχαν πολιτικό χρώμα, δεν θα είχε καταφέρει να κινητοποιήσει τόσους ανθρώπους — ακόμη και περισσότερους απ’ ό,τι στην εποχή της κρίσης χρέους.

«Ο κόσμος ανταποκρίθηκε αυθόρμητα στο κάλεσμα των συγγενών των θυμάτων μέσα σε μόλις δύο ημέρες», ανέφερε. «Δεν θα αντιδρούσαν με τον ίδιο τρόπο σε κάλεσμα από κόμμα».

Πολιτικό κενό και δυσπιστία

Παρόλο που η συγκυρία ευνοεί την άνοδο ανταγωνιστών, δεν έχει αναδειχθεί σοβαρός αντίπαλος του Μητσοτάκη. Ορισμένοι συγκρίνουν την κατάσταση με το 2012, όταν κατέρρευσαν τα δύο κυρίαρχα κόμματα και αναδιαμορφώθηκε το πολιτικό σκηνικό. Αλλά μια τέτοια δραματική ανατροπή φαίνεται απίθανη αυτήν τη στιγμή.

Η οργή από την τραγωδία στα Τέμπη ξεπέρασε το αρχικό σοκ. Οι διαδηλώσεις αποκάλυψαν ότι η αγανάκτηση για τη διαφθορά, την ατιμωρησία και το κόστος ζωής διογκώνεται.

Όλες οι δημοσκοπήσεις αποτυπώνουν βαθιά δυσπιστία απέναντι σε πολιτικά κόμματα, δικαιοσύνη και ΜΜΕ. Σχετικά με την έρευνα για το δυστύχημα, σχεδόν τρεις στους τέσσερις πολίτες πιστεύουν ότι «υπάρχει κυβερνητική προσπάθεια συγκάλυψης ευθυνών». Το γεγονός και μόνο ότι το 2023, σε μια ευρωπαϊκή χώρα, δύο τρένα κινούνταν στην ίδια γραμμή για 12 λεπτά μέχρι να συγκρουστούν, τροφοδοτεί ένα αίσθημα ανασφάλειας.

«Ζούμε σε ένα ρευστό πολιτικό περιβάλλον, σε ένα σύστημα σε μετάβαση», λέει ο Κώστας Ελευθερίου, επίκουρος καθηγητής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και υπεύθυνος πολιτικής ανάλυσης στο Ινστιτούτο ΕΝΑ. «Το κυρίαρχο κόμμα αποσταθεροποιείται, ενώ η αντιπολίτευση είναι απολύτως κατακερματισμένη. Οι πολιτικοί εκπρόσωποι θεωρούνται μέρος του προβλήματος — και όσο αυτό ισχύει, ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας δεν ξέρει τι να ψηφίσει».

Λίστα σκανδάλων

Το 2022 ξέσπασε σκάνδαλο υποκλοπών με το λογισμικό Predator να εντοπίζεται σε τηλέφωνα πολιτικών, στρατιωτικών, δημοσιογράφων και επιχειρηματιών. Το 2023, η Δικαιοσύνη απήλλαξε όλους τους κρατικούς αξιωματούχους, ενώ οι δημοσιογράφοι που ερευνούσαν την υπόθεση διώχθηκαν.

Οι ευρωπαίοι εισαγγελείς ερευνούν απάτη με αγροτικές επιδοτήσεις, καταγγέλλοντας «επιθέσεις» και «διακρίσεις» σε βάρος του προσωπικού τους. Τον περασμένο μήνα, τα κόμματα της αντιπολίτευσης ζήτησαν έρευνα για τις σχέσεις της κυβέρνησης με εταιρεία επικοινωνίας που φέρεται να στηρίζει τη ΝΔ μέσω σκιώδους χρηματοδότησης και διαδικτυακής προπαγάνδας.

Αντοχή της Νέας Δημοκρατίας και ανταγωνιστές

Παρά όλα αυτά, η ΝΔ εξακολουθεί να προηγείται με περίπου 29%, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις. Για αυτοδυναμία απαιτείται 38%, αλλά η στήριξη ανεβοκατεβαίνει — πριν ένα μήνα ήταν πιο κοντά στο 24%.

Η δεύτερη θέση είναι πιο ανταγωνιστική. Το ΠΑΣΟΚ έχει προσπεράσει τον ΣΥΡΙΖΑ, το κόμμα που οδήγησε ο Αλέξης Τσίπρας στην εξουσία το 2015. Τόσο ο ΣΥΡΙΖΑ όσο και το ΠΑΣΟΚ πιέζονται από τη λαϊκιστική «Πλεύση Ελευθερίας» και την ακροδεξιά «Ελληνική Λύση».

Η Ζωή Κωνσταντοπούλου, πρώην στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ και νυν ηγέτιδα της Πλεύσης, εστιάζει σχεδόν αποκλειστικά στην υπόθεση των Τεμπών, εκπροσωπώντας νομικά συγγενείς θυμάτων. Σύμφωνα με τον Άγγελο Σεριάτο της Prorata, προσελκύει απογοητευμένους και «αντισυστημικούς» ψηφοφόρους.

Κατακερματισμός δεξιάς και αριστεράς

Στις ευρωεκλογές του 2024, ένας στους πέντε ψήφισε ακροδεξιό κόμμα. Ωστόσο, αυτός ο χώρος παραμένει κατακερματισμένος, με νέους και ευάλωτους σχηματισμούς και ηγεσίες.

«Η στήριξη των κομμάτων δεξιά της ΝΔ παραμένει διασπασμένη», λέει ο Πέτρος Ιωαννίδης της Aboutpeople, σημειώνοντας ότι στηρίζονται κυρίως σε κριτική ρητορική χωρίς προτάσεις διακυβέρνησης.

Ο Σεριάτος, ωστόσο, αναφέρει πως η ακροδεξιά ενισχύεται από την κοινωνική ανασφάλεια και τη διεθνή άνοδο λαϊκιστικών κινημάτων, όπως του Τραμπ.

Στην αριστερά, έχουν γίνει εκκλήσεις για έναν ενιαίο συνασπισμό — στα πρότυπα της «Νέας Λαϊκής Ένωσης» της Γαλλίας. Όμως, η συνεργασία αριστεράς και κεντροαριστεράς παραμένει δύσκολη.

«Αυτό που ενώνει είναι το μέτωπο κατά της ΝΔ, αλλά αυτό δεν αρκεί για να προσφέρει κυβερνητική εναλλακτική», λέει ο Ιωαννίδης. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει διασπαστεί σε έξι νέα κόμματα.

Ορισμένοι σκέφτονται την επιστροφή του Τσίπρα, που αποχώρησε το 2023, αλλά πολλοί θεωρούν ότι κουβαλάει «βαρίδια». Παρότι εντείνει τις δημόσιες εμφανίσεις του, συνεργάτες του διαψεύδουν οποιαδήποτε πρόθεση επιστροφής — τουλάχιστον πριν τις επόμενες εκλογές.

Διάδοχοι και εύθραυστη εξουσία

Παρά την πρωτιά στις δημοσκοπήσεις, η κυβέρνηση γνωρίζει ότι στηρίζεται σε εύθραυστες βάσεις. Πρόσφατα ανακοίνωσε οικονομικές ενισχύσεις, προσπαθώντας να αλλάξει την ατζέντα.

Ωστόσο, η εσωκομματική πίεση αυξάνεται. Πιθανοί διάδοχοι κυκλοφορούν στα ΜΜΕ: ο Υπουργός Άμυνας Νίκος Δένδιας, ο Αναπληρωτής Πρωθυπουργός Κωστής Χατζηδάκης (τον οποίο προτιμά ο Μητσοτάκης), ο ΥΠΟΙΚ Κυριάκος Πιερρακάκης και ο Υπουργός Υγείας Άδωνις Γεωργιάδης.

Ο Μητσοτάκης δηλώνει ότι θα διεκδικήσει τρίτη θητεία. Απέπεμψε τον προκάτοχό του Αντώνη Σαμαρά από το κόμμα, αλλά η εσωτερική πίεση τον ωθεί προς τα δεξιά. Φήμες θέλουν τον Σαμαρά να εξετάζει τη δημιουργία νέου κόμματος.

Η τοποθέτηση του Μάκη Βορίδη στο Υπουργείο Μετανάστευσης και η επιλογή του Κωνσταντίνου Τασούλα για την Προεδρία της Δημοκρατίας δείχνουν στροφή της κυβέρνησης προς τη δεξιά.

«Ο Μητσοτάκης δεν μπορεί πλέον να ισορροπήσει ανάμεσα στη δεξιά και το φιλελεύθερο κέντρο», λέει ο Ελευθερίου. «Τα προβλήματα πλέον δεν κρύβονται — η ποιότητα ζωής, ο πληθωρισμός, το κράτος πρόνοιας, οι υποδομές, η εμπιστοσύνη στους θεσμούς, ειδικά στη Δικαιοσύνη. Υπάρχει η αίσθηση ότι το κράτος είναι απών».

Με τις εκλογές να απέχουν ακόμα περίπου δύο χρόνια, είναι πιθανό κάποιος να καταφέρει να εκφράσει αυτή τη δυσαρέσκεια και να συγκεντρώσει ευρεία υποστήριξη.

«Το ερώτημα είναι αν ο μη συντηρητικός χώρος μπορεί να πείσει ότι τα πράγματα μπορούν να γίνουν αλλιώς και πιο δίκαια», λέει ο Σεριάτος. «Και να σταματήσει να κατηγορεί τους πολίτες για τις επιλογές τους».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:

• Business Monitor: H πρωτοβουλία ΟΠΑΠ Forward Talks και η στήριξη δυναμικών επιχειρήσεων
• Ο πληθωρισμός θα κρίνει το τέλος στη νομισματική χαλάρωση
• Ο καιρός των αποφάσεων: Γιατί το καλοκαίρι είναι η καλύτερη εποχή για να αλλάξεις δουλειά