Πώς η Covid-19 μπορεί να επηρεάσει την εγκεφαλική λειτουργία των ανθρώπων

H εξασθένηση της γνωστικής λειτουργίας λόγω σοβαρής νόσησης από Covid είναι συγκρίσιμη με την εγκεφαλική παρακμή που βιώνει ο ανθρώπινος εγκέφαλος στην ηλικιακή κατηγορία 50 – 70 ετων, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του πανεπιστημίου του Cambridge και του Imperial College του Λονδίνου. 

Οι ερευνητές υποστήριξαν ότι η εκφύλιση λόγω κορωνοϊό ισοδυναμεί με απώλεια 10 μονάδων από το IQ του εξεταζόμενου.  

Σημειώνεται πως ο μόνιμος αντίκτυπος της Covid-19 στα εκατομμύρια που έχουν προσβληθεί από αυτόν εξακολουθεί να αξιολογείται μετά το ξέσπασμα της πανδημικής κρίσης, με λίγες περιοχές αβεβαιότητας τόσο επείγουσες και ανησυχητικές όσο οι δυνητικά μόνιμες επιπτώσεις στον εγκέφαλο. 

Σε αυτό το πλαίσιο, οι επιστήμονες εξετάζουν τους μηχανισμούς που προκαλούν νευρολογικές παθήσεις και τα συμπτώματά τους. Ποια είναι όμως τα πιο εντυπωσιακά ευρήματα σχετικά με την επίδραση της Covid-19 στον εγκέφαλο;

Σύμφωνα με τη Διεθνή Ομοσπονδία για τη Νόσο του Alzheimer, η εκφυλιστική επίδραση του κορωνοϊού θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια «πανδημία άνοιας». Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά ότι ο αριθμός των ατόμων που ζουν με άνοια, που σήμερα είναι περίπου 55 εκατομμύρια, θα αυξηθεί σε περίπου 80 εκατομμύρια μέχρι το 2030.

Μελέτη του πανεπιστημίου της Οξφόρδης που δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο διαπίστωσε βλάβη ιστού και συρρίκνωση σε μέρη του εγκεφάλου που σχετίζονται με την όσφρηση σε άτομα που είχαν ήπιες κρίσεις Covid-19. 

Ερευνητές, οι οποίοι ανέλυσαν σχεδόν 800 σαρώσεις εγκεφάλου από τη UK Biobank – μια από τις μεγαλύτερες βάσεις δεδομένων βιοϊατρικής στον κόσμο – βρήκαν μείωση στο μέγεθος ολόκληρου του εγκεφάλου σε σύγκριση με άτομα που δεν είχαν μολυνθεί και, κατά μέσο όρο, μεγαλύτερη γνωστική έκπτωση. 

Η απώλεια της όσφρησης, την οποία οι άνθρωποι άρχισαν να παρατηρούν στις πρώτες μέρες της πανδημίας, μπορεί να προκλήθηκε από βλάβη στο οσφρητικό νεύρο που εκτείνεται στον εγκέφαλο, σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο JAMA Neurology τον περασμένο μήνα.

Πόσο ανησυχούν οι ειδικοί; 

Ο Δρ S. Andrew Josephson, πρόεδρος νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στο Σαν Φρανσίσκο, και αρχισυντάκτης του JAMA Neurology, είπε ότι άτομα με ήπια ακόμη και ήπια Covid περιέγραψαν συμπτώματα, όπως κόπωση, που μπορεί να σχετίζονται με τον εγκέφαλο. 

Οι δυσκολίες με τη μνήμη, τη γλώσσα και τη συγκέντρωση συγκαταλέγονται σε ένα ευρύ φάσμα συμπτωμάτων που εμπίπτουν στον γενικό όρο long Covid». «Η πλειοψηφία των ασθενών που βλέπουμε κλινικά έχουν… μια διαταραχή συγκέντρωσης», είπε ο Άλαν Κάρσον, νευροψυχίατρος στο πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου. 

«Είναι πολύ δυσάρεστο, αλλά δεν είναι μια μόνιμη νευροεκφυλιστική κατάσταση – είναι θεραπεύσιμη». Η Serena Spudich, καθηγήτρια νευρολογίας στο Yale School of Medicine, είπε ότι δεν είναι σαφές πόσες αλλαγές στον εγκέφαλο είναι συγκεκριμένες για τον Covid, ούτε η σημασία τους. «Οι άνθρωποι μπορεί να χάσουν λίγη φαιά ουσία, κάτι το οποίο όμως μπορεί να έχει ελάχιστο νόημα στην πραγματική ζωή», είπε. 

Ποια έρευνα βρίσκεται σε εξέλιξη για να μάθουμε περισσότερα; 

Η έρευνα για τη σύνδεση μεταξύ Covid-19 και άνοιας βρίσκεται στα αρχικά της στάδια. Οι επιστήμονες είπαν ότι είναι πιθανό η ασθένεια να επηρεάσει τον εγκέφαλο όπως κάποιοι άλλοι ιοί. 

Μια αμερικανική μελέτη το 2020 διαπίστωσε ότι τα άτομα με HIV είχαν 50% υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν άνοια. Εάν ο Sars-Cov-2 ταξιδέψει κατά μήκος των εγκεφαλικών οδών με τρόπο παρόμοιο με τον HIV, τότε είναι πιθανό η μόλυνση από την Covid να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου του Αλτσχάιμερ”, υποστηρίζει ο Ντένις Τσαν, ο οποίος ηγείται μελέτης για την εγκεφαλική εξασθένηση λόγω long Covid, που χρηματοδοτείται από το Εθνικό Ινστιτούτο Έρευνας Υγείας και Φροντίδας του Ηνωμένου Βασιλείου. 

Άλλοι επιστήμονες είπαν πως η θεωρία ότι ο ιός θα μπορούσε να ταξιδέψει στο ευρύτερο νευρικό σύστημα μέσω του οσφρητικού νεύρου φαινόταν τώρα λανθασμένη. «Είναι απίστευτα δύσκολο να μολύνεις τον εγκέφαλο με κορωνοϊό», ανέφεραν. 

Οι κλινικοί γιατροί φοβήθηκαν ότι η πανδημία «θα συνδεόταν με τη νόσο Πάρκινσον», δήλωσε η Άννα Θερβάντες-Αρσλανιάν, νευρολόγος στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Βοστώνης. Ωστόσο, μια μελέτη της οποίας ηγήθηκε βρήκε ότι μόνο το 0,5% των ατόμων με σοβαρή Covid-19 παρουσίασαν μηνιγγίτιδα ή εγκεφαλίτιδα.  

Σε κάθε περίπτωση, «οι επιπτώσεις της Covid στον εγκέφαλο είναι πραγματικές, αν και μη αντιληπτές σε κάθε περίπτωση», είπε ο Spudich. «Το πρόβλημα είναι ότι υπάρχουν πολλοί κοινωνικοί παράγοντες, πίεση και στρες που σίγουρα θολώνουν τα νερά».