Πώς διαμορφώθηκε ο κόσμος το 2025: Τα 10 γεγονότα που ξεχώρισε το AFP
Επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στην εξουσία, εύθραυστη κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, συνέχιση του πολέμου στην Ουκρανία: ακολουθούν δέκα γεγονότα που σφράγισαν τη χρονιά 2025, σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο (AFP).
Ντόναλντ Τραμπ, η θορυβώδης επιστροφή
Επίθεση προστατευτισμού, μαζικές απελάσεις παράτυπων μεταναστών, διάλυση ολόκληρων τμημάτων του ομοσπονδιακού κράτους… Μετά την επιστροφή του, τον Ιανουάριο, στον Λευκό Οίκο για μια δεύτερη θητεία, ο Ρεπουμπλικανός Ντόναλντ Τραμπ προχώρησε σε μια ομοβροντία μέτρων στο πλαίσιο του δόγματός του «Πρώτα η Αμερική», κάνοντας εκτεταμένη χρήση προεδρικών διαταγμάτων, αν και η Δικαιοσύνη μπλόκαρε ορισμένες αποφάσεις του.
Σύμφωνα με τους αντιπάλους του, περιφρόνησε θεμελιώδη δικαιώματα και άλλες εξουσίες: στοχοποίησε πολιτικούς αντιπάλους, έστειλε εθνοφρουρούς σε μεγάλες πόλεις που διοικούνται από Δημοκρατικούς, επιχείρησε να εκφοβίσει τα μέσα ενημέρωσης και πολέμησε προγράμματα διαφορετικότητας και συμπερίληψης. Παράλληλα, ανέπτυξε έντονη διπλωματική δραστηριότητα, με άνισα αποτελέσματα.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ωστόσο αυξανόμενη δυσαρέσκεια των Αμερικανών για τα οικονομικά ζητήματα, κυρίως για το κόστος ζωής. Ηχηρές ήττες σε τοπικές ψηφοφορίες έχουν φέρει το κόμμα του σε ευαίσθητη θέση ενόψει των ενδιάμεσων εκλογών, το φθινόπωρο του 2026.
Εύθραυστη εκεχειρία στη Γάζα
Οι αμερικανικές πιέσεις οδήγησαν σε κατάπαυση του πυρός ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χαμάς, δύο χρόνια μετά την έναρξη του καταστροφικού πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας, που ξέσπασε ύστερα από την πρωτοφανή επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023 στο ισραηλινό έδαφος.
Η εκεχειρία επέτρεψε μερική αποχώρηση ισραηλινών στρατευμάτων, την ανταλλαγή των τελευταίων ζωντανών ομήρων με Παλαιστινίους κρατουμένους στο Ισραήλ και αυξημένη είσοδο ανθρωπιστικής βοήθειας, η οποία ωστόσο εξακολουθεί να υπολείπεται σημαντικά των αναγκών, σύμφωνα με τον ΟΗΕ και ΜΚΟ.
Το Ισραήλ αναμένει την επιστροφή μιας τελευταίας σορού ομήρου πριν ξεκινήσουν οι διαβουλεύσεις για τη δεύτερη φάση της εκεχειρίας, η οποία, βάσει του αμερικανικού σχεδίου που επικυρώθηκε από τον ΟΗΕ, προβλέπει την αποστρατιωτικοποίηση της Γάζας. Ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε ότι ελπίζει η φάση αυτή να αρχίσει «πολύ σύντομα», ωστόσο η βία συνεχίζεται, με τα δύο μέρη να αλληλοκατηγορούνται για παραβιάσεις.
Παράλληλα, οι περιφερειακές εντάσεις εντείνονται: ισραηλινά πλήγματα συνεχίζονται σε προπύργια της Χεζμπολάχ στον Λίβανο, ενώ το Ιράν επλήγη από ισραηλινές και αμερικανικές επιδρομές στις πυρηνικές του εγκαταστάσεις κατά τη διάρκεια πολέμου δώδεκα ημερών τον Ιούνιο. Τον Σεπτέμβριο, το Ισραήλ στοχοθέτησε στελέχη της Χαμάς με άνευ προηγουμένου επίθεση στο Κατάρ.
Επίπονες προσπάθειες για ειρήνη στην Ουκρανία
Members of Edmontons Ukrainian diaspora gather on Whyte Avenue for the ‘Return Alive’ rally on the International Day in Support of Victims of Torture, June 28, 2025, in Edmonton, Alberta, Canada. (Photo by Artur Widak/NurPhoto) (Photo by Artur Widak / NurPhoto via AFP)
Η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ σηματοδότησε τις πρώτες σοβαρές προσπάθειες για τον τερματισμό της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, που ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2022.
Ο Αμερικανός πρόεδρος εναλλάχθηκε ανάμεσα σε επαίνους και επικρίσεις προς τον Βλαντίμιρ Πούτιν και τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Τον Φεβρουάριο, επιτέθηκε δημόσια στον Ουκρανό πρόεδρο μέσα στο Οβάλ Γραφείο, κατηγορώντας τον για έλλειψη ευγνωμοσύνης προς τις ΗΠΑ.
Απευθείας συνομιλίες στην Κωνσταντινούπολη και στη συνέχεια σύνοδος κορυφής Τραμπ–Πούτιν στην Αλάσκα δεν απέφεραν ουσιαστική πρόοδο. Τον Οκτώβριο, η Ουάσινγκτον ανακοίνωσε νέες κυρώσεις κατά του ρωσικού πετρελαϊκού τομέα.
Στα τέλη Νοεμβρίου πραγματοποιήθηκαν διεθνείς διαπραγματεύσεις βάσει αμερικανικού προσχεδίου, το οποίο αρχικά κρίθηκε από το Κίεβο και τους Ευρωπαίους συμμάχους του υπερβολικά ευνοϊκό για τη Μόσχα. Έπειτα από νέο γύρο συνομιλιών τον Δεκέμβριο, η Ουκρανία έκανε λόγο για «πρόοδο», αν και το ζήτημα των κατεχόμενων εδαφών παραμένει άλυτο.
Στο πεδίο των μαχών, ο ρωσικός στρατός συνέχισε την αργή προώθησή του στην ανατολική Ουκρανία, ενώ εντάθηκαν τα πλήγματα σε ενεργειακές υποδομές και σιδηροδρομικά δίκτυα. Το Κίεβο απάντησε με επιθέσεις σε ρωσικές πετρελαϊκές εγκαταστάσεις.
Παγκόσμιος εμπορικός πόλεμος
Επικαλούμενος δυσμενείς εμπορικές συναλλαγές, ο Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε διαδοχικά κύματα επιπρόσθετων δασμών στα εισαγόμενα προϊόντα, με διαφοροποιήσεις ανά χώρα και ζώνη προέλευσης. Ειδικοί δασμοί επιβλήθηκαν σε στρατηγικούς τομείς, όπως ο χάλυβας, το αλουμίνιο και ο χαλκός.
Οι στοχοθετημένες χώρες απάντησαν με αντίποινα, οδηγώντας σε σκληρές διαπραγματεύσεις που κατέληξαν σε συμφωνίες με την Ευρωπαϊκή Ένωση και, στα τέλη Οκτωβρίου, με την Κίνα, σηματοδοτώντας μια εμπορική εκεχειρία.
Αντίθετα, οι συνομιλίες με τον Καναδά ανεστάλησαν, ενώ υπό την πίεση της ακρίβειας ο Τραμπ ακύρωσε στα μέσα Νοεμβρίου δασμούς σε ορισμένα βασικά τρόφιμα, όπως ο εισαγόμενος καφές και το μοσχαρίσιο κρέας.
Ένας νέος πάπας, ο Λέων ΙΔ΄
Ο Ρόμπερτ Φράνσις Πρέβοστ εξελέγη στις 8 Μαΐου, σε ηλικία 69 ετών, ο πρώτος Αμερικανός πάπας, διαδεχόμενος τον Φραγκίσκο. Ο λευκός καπνός υψώθηκε πάνω από την Καπέλα Σιξτίνα έπειτα από κογκλάβιο μικρότερο των 24 ωρών.
Γεννημένος στο Σικάγο και με πολυετή ιεραποστολική δράση στο Περού, ο νέος ποντίφικας έλαβε το όνομα Λέων ΙΔ΄. Συνέχισε την κοινωνική γραμμή του προκατόχου του, με έμφαση στους φτωχούς, τους μετανάστες και την οικολογία, ενώ ταυτόχρονα καθησύχασε συντηρητικούς κύκλους, επαναφέροντας την παραδοσιακή λειτουργία στο Βατικανό και αποκλείοντας βραχυπρόθεσμα αλλαγές σε ζητήματα χειροτονίας γυναικών ή γάμου ομόφυλων ζευγαριών.
Εξεγέρσεις της γενιάς Z
Σε Ασία, Αφρική και Λατινική Αμερική, νέοι κάτω των 30 ετών πρωταγωνίστησαν σε κινητοποιήσεις κατά της ακρίβειας, της διαφθοράς και των περιορισμών στα κοινωνικά δίκτυα.
Διαδηλώσεις στο Περού, το Μαρόκο, το Νεπάλ και τη Μαδαγασκάρη οδήγησαν σε πολιτικές ανατροπές και σκληρές καταστολές, ενώ στην Τανζανία οι μετεκλογικές διαμαρτυρίες πνίγηκαν στο αίμα. Η πειρατική σημαία του One Piece έγινε διεθνές σύμβολο αντίστασης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Κολοσσιαίες επενδύσεις στην τεχνητή νοημοσύνη
Οι παγκόσμιες δαπάνες για την τεχνητή νοημοσύνη αναμένεται να φθάσουν τα 1,5 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2025, σύμφωνα με τη Gartner, με προοπτική υπέρβασης των 2 τρισεκατομμυρίων το 2026.
Οι αστρονομικές αποτιμήσεις, όπως εκείνη της Nvidia που ξεπέρασε στιγμιαία τα 5 τρισεκατομμύρια δολάρια, τροφοδότησαν φόβους για χρηματιστηριακή φούσκα, ενώ ανησυχίες προκάλεσαν περιστατικά παραπληροφόρησης, απολύσεων και δικαστικών προσφυγών. Στην Καλιφόρνια θεσπίστηκε νομοθεσία για τη ρύθμιση των chatbots.
Θεαματική διάρρηξη στο Λούβρο
Στις 19 Οκτωβρίου, κακοποιοί εισέβαλαν μέρα μεσημέρι στο Λούβρο, χρησιμοποιώντας αναβατόριο και σπάζοντας υαλοπίνακα. Μέσα σε οκτώ λεπτά έκλεψαν κοσμήματα του στέμματος αξίας 88 εκατ. ευρώ. Κατά τη διαφυγή τους έπεσε η κορώνα της αυτοκράτειρας Ευγενίας.
Τέσσερις ύποπτοι κατηγορήθηκαν, ωστόσο η λεία δεν έχει εντοπιστεί.
Αμερικανικά πλήγματα στην Καραϊβική και τον Ειρηνικό
Οι ΗΠΑ ανέπτυξαν στρατιωτικές δυνάμεις ανοιχτά της Βενεζουέλας, επισήμως για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου ναρκωτικών. Επιχειρήσεις σε Καραϊβική και Ειρηνικό προκάλεσαν περίπου 100 θανάτους, με τη νομιμότητά τους να αμφισβητείται.
Η Ουάσινγκτον κατηγορεί τον πρόεδρο Νικολάς Μαδούρο ως επικεφαλής καρτέλ και προσφέρει αμοιβή 50 εκατ. δολαρίων για τη σύλληψή του.
Ρεκόρ ακραίων καιρικών φαινομένων
Πλημμύρες, κυκλώνες και δασικές πυρκαγιές σημείωσαν ρεκόρ έντασης και συχνότητας λόγω της κλιματικής απορρύθμισης. Ο κυκλώνας Μελίσα σάρωσε την Καραϊβική, ενώ στην Ασία διαδοχικοί τυφώνες έπληξαν Φιλιππίνες και Βιετνάμ.
Στην Ευρώπη κάηκαν ιστορικά εκτάσεις δασών, ενώ στις ΗΠΑ πυρκαγιές από κεραυνούς οδήγησαν στο κλείσιμο τμήματος του Γκραν Κάνυον.
