Πώς είναι να εργάζεσαι στους Γιατρούς του Κόσμου

Πώς είναι να εργάζεσαι στους Γιατρούς του Κόσμου

Ο πρόεδρός των Γιατρών του Κόσμου μιλά για όλα όσα αντιμετώπισε στην Ειδομένη και εξηγεί τι είναι η «νόσος του πρόσφυγα».

Σκοπιανοί αστυνομικοί πυροβολούν αδιακρίτως, με πλαστικές σφαίρες, εναντίον ταλαιπωρημένων ανθρώπων, ανάμεσά τους και παιδιά, που έχουν διασχίσει περισσότερα από 1.200 χιλιόμετρα για να ξεφύγουν από τη φρίκη του πολέμου. Ο Νικήτας Κανάκης βρέθηκε στην Ειδομένη και μας μεταφέρει όσα έζησε.

Στην απογραφή του 2011 η Ειδομένη βρέθηκε να έχει 154 κατοίκους. Η πάλαι ποτέ πύλη της Ελλάδας για την Ευρώπη έχει ερημώσει από νέους κατοίκους, που φεύγουν από εκεί ψάχνοντας ένα καλύτερο μέλλον. Και σαν να είναι αυτή η μοίρα του τόπου, όποιος καταλήγει εκεί το μόνο που ζητά είναι να φύγει. Όπως και τα καραβάνια των προσφύγων και των μεταναστών, που βρίσκονται εκεί θέλοντας να περάσουν τα ελληνοσκοπιανά σύνορα, για το σιδηροδρομικό ταξίδι (ή το μακρύ ποδαρόδρομο, για τους φτωχούς) που θα τους οδηγήσει κάπου στη Γερμανία.

giatroi tou kosmou people 117 (4)

Ο Νικήτας Κανάκης, ο αεικίνητος πρόεδρος των Γιατρών του Κόσμου, βρέθηκε στην Ειδομένη την περασμένη εβδομάδα. Τα κύματα των προσφύγων και των μεταναστών, αλλά και η αντίδραση των αρχών των Σκοπίων, έφεραν βίαια στο προσκήνιο της επικαιρότητας το μικρό χωριουδάκι, που βρίσκεται 50 χιλιόμετρα από το Κιλκίς. Ακόμη πιο κοντά είναι η Γευγελή, η πόλη των Σκοπίων που φαίνεται διά γυμνού οφθαλμού από την Ειδομένη. Μόνο που ο Λάκωνας οδοντίατρος είχε στραμμένο το βλέμμα του στο δράμα των προσφύγων που ήταν αποκλεισμένοι στα σύνορα. «Η εικόνα με στενοχώρησε. Βρισκόμασταν στην καρδιά της Ευρώπης και δεν υπήρχε καμία πρόβλεψη για αυτούς τους ανθρώπους. Τα πάντα βασίζονταν αποκλειστικά στην αλληλεγγύη του κόσμου, αλληλεγγύη που ήταν πολύ έντονη, αλλά και αναπάντεχη» περιγράφει ο Νικήτας Κανάκης και συνεχίζει: «Δεν υπάρχει απολύτως τίποτε εκεί, παρά μόνο ένα πέρασμα σε μια μεθοριακή γραμμή που είναι στις γραμμές του τρένου. Άνθρωποι που έχουν περάσει στην Ελλάδα συσσωρεύονται και συνωθούνται εκεί, στη μέση του πουθενά, προσπαθώντας να περάσουν στα Σκόπια. Αυτό γινόταν για μήνες αθόρυβα και πιο αποτελεσματικά».

Ανάμεσα στους ανθρώπους που στοιβάζονται εκεί συνάντησε και μετανάστες που ήταν για χρόνια εγκατεστημένοι στην Ελλάδα, «πράγμα στενάχωρο», όπως λέει, αφού «είναι άνθρωποι που εργάστηκαν και μόχθησαν εδώ και τώρα πακετάρουν ξανά για να φύγουν. Θύμιζε έντονα τις εικόνες που είχα δει στο Κόσοβο». Σύμφωνα με τον ίδιο, αυτή είναι η επιτομή μιας προσφυγικής κρίσης που είναι η μεγαλύτερη μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. «Αλλά και η απάντηση σε όσους προσπαθούν να πείσουν πως οι πρόσφυγες έρχονται εδώ για να “καταλάβουν την Ελλάδα”. Στην πραγματικότητα, προσπαθούν να φύγουν όσο πιο γρήγορα γίνεται. Και θα πρέπει να τους βοηθήσουμε να φύγουν με όσο μεγαλύτερη αξιοπρέπεια μπορούμε» τονίζει ο γιατρός.

giatroi ypoklinontai

 

Φτιάχνοντας μια ανθρωπογεωγραφία των εγκλωβισμένων εκεί, τονίζει πως «οι περισσότεροι είναι Σύριοι πρόσφυγες. Η αστική τάξη της Συρίας, που έχει μαζέψει κάποια χρήματα ξεπουλώντας τα πάντα, για να πραγματοποιήσει αυτό το ταξίδι. Υπάρχουν και οι πληβείοι, εκείνοι από την Αφρική ή το Αφγανιστάν, που έχουν φτάσει ως την Ειδομένη περπατώντας. Μια πραγματική Οδύσσεια δηλαδή».

Η άθλια εικόνα εγκαταλελειμμένων ανθρώπων δεν είναι το μοναδικό πράγμα που τον στενοχώρησε. Ένα άλλο φαινόμενο, αυτό που αποκαλούμε «βαλκανικές μπίζνες», έκανε την εμφάνισή του. «Είναι ο βαλκανικός σουρεαλισμός σε όλο του το μεγαλείο» λέει ο γιατρός. Δεν είναι μόνο το “λάδωμα” για να περάσουν τα σύνορα, αλλά «και οι επιτήδειοι που προσπαθούν να εκμεταλλευτούν την κατάσταση αυτών των ανθρώπων. Για παράδειγμα, υπάρχουν καντίνες που πουλάνε νερό και αυτό με ενοχλεί. Με ενοχλεί να κάνουμε δουλειές στην πλάτη των προσφύγων. Υπήρχαν κάποιοι που πουλούσαν μέχρι και φρούτα. Καταλαβαίνω την ανάγκη κάποιου –“φτωχοδιάβολοι” είναι κι εκείνοι, που κάνουν αυτές τις δουλειές προσπαθώντας να επιβιώσουν–, αλλά αυτό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τη μεγάλη εικόνα εκείνων που βοηθούσαν εθελοντικά». Αναφέρεται και στις παρανομίες που στήνονται γύρω από τα σύνορα, σε εκείνους που θησαυρίζουν από το δράμα των προσφύγων. Επιπλέον, «δείχνει και μια υποκρισία από μέρους της Ευρώπης, που μιλούν για διακινητές από την Τουρκία, ενώ η μεγαλύτερη διακίνηση γίνεται εντός των συνόρων της. Σκεφτόμουν προχθές αυτό που έγινε στην Αυστρία με το φορτηγό, όπου ανακαλύφθηκαν οι σοροί 70 μεταναστών. Τι θα γινόταν αν αυτό συνέβαινε στην Ελλάδα; Τι θα μας είχαν “σούρει”;» λέει ο γιατρός ανεβάζοντας την ένταση της ομιλίας του για την Ευρώπη, που μιλά πολύ, αλλά κάνει λίγα πράγματα. «Οι περισσότεροι από τους πρόσφυγες, όταν τους ρωτάς πού πάνε, συνήθως σου απαντούν από πού έχουν φύγει. Κάποιος που φεύγει κυνηγημένος δεν έχει κάποιο σαφή προορισμό, προσπαθεί να φύγει μακριά από τον κίνδυνο» προσθέτει ο 48άχρονος οδοντίατρος.

giatroi tou kosmou people 117 (1)

Οι Γιατροί του Κόσμου κάνουν, ως ένα βαθμό, αυτό που λέγεται «παρηγορητική ιατρική». «Οι άνθρωποι πάσχουν από αυτό που ονομάζουμε εμείς “η νόσος του πρόσφυγα”. Είναι άνθρωποι έντονα στρεσαρισμένοι και ταλαιπωρημένοι, που ζουν για πολύ καιρό στην ύπαιθρο» περιγράφει ο Νικήτας Κανάκης. Τα υποτυπώδη καταλύματα που φτιάχνουν για να προστατεύονται τη νύχτα είναι από καλαμιές, νάιλον, κούτες. «Σκέψου πώς είναι να περνάς σύνορα, το Αιγαίο με βάρκα, να περιμένεις ακόμη και ημέρες στριμωγμένος για να μπεις σε ένα καράβι και να ξέρεις πως έχεις ακόμη πολύ ταξίδι. Ακόμη και το μυαλό εξουθενώνεται. Εκείνο που διαφοροποιεί την Ειδομένη από τις άλλες “εισόδους” είναι πως στα νησιά μπορούσαμε να εντοπίσουμε το πρόβλημα και να το λύσουμε» λέει ο Νικήτας Κανάκης και θυμάται μια περίπτωση: «Ήταν μια έγκυος εκεί, που ήταν στις μέρες της. Έπρεπε να την πείσουμε να γυρίσει πίσω στο Κιλκίς και να γεννήσει και απαντούσε “δεν πειράζει, θα γεννήσω αλλού”. Ήταν αμετάπειστη». Αυτό που τους ενδιαφέρει είναι να μη χάσουν την ουρά και να φύγουν. Η ομάδα των Γιατρών του Κόσμου δίνει φυσικά έμφαση στα παιδιά, που είναι τα πιο ταλαιπωρημένα από όλους. Αφυδατωμένα, με ώρες κάτω από τον ήλιο, δίχως –ουσιαστικά– φαγητό.

Όσο κι αν δεν το θέλω, η ερώτηση κλισέ δεν αργεί να γίνει. Τι κάνει το κράτος; «Είναι απολύτως αμήχανο» απαντά κοφτά και συνεχίζει: «Φαίνεται από τον τρόπο που διαχειρίστηκε και την κατάσταση στα νησιά». Αν και οι Γιατροί του Κόσμου διαθέτουν την τεχνογνωσία, δεν ζητήθηκε η γνώμη ή η συνδρομή τους. «Δεν έχω τη διάθεση να χάνω περισσότερο χρόνο προσπαθώντας να πείσω για αυτονόητα την Πολιτεία, για πράγματα που θα έπρεπε να γνωρίζει και να έχει οργανώσει ήδη. Εμάς μας ενδιαφέρουν αυτοί οι άνθρωποι. Θέλουμε να είμαστε σίγουροι πως φεύγουν από εδώ υγιείς, γιατί το ταξίδι που έχουν μπροστά τους είναι μεγάλο και δύσκολο».

giatroi tou kosmou people 117 (2)

Ένας άλλος τομέας, όπου ρίχνει το βάρος της η ομάδα, είναι η προσπάθεια για την εξεύρεση ξηράς τροφής αλλά και ρουχισμού, μιας και ο χειμώνας έρχεται και λογικά θα βρει τους πρόσφυγες στους δρόμους. «Τις επόμενες ημέρες θα οργανώσουμε κάτι, γιατί δεν μπορεί απλά να καθόμαστε και να βλέπουμε ανθρώπους να περιμένουν σε μια σιδηροδρομική γραμμή, να μιλάμε για αυτούς, αλλά στην πραγματικότητα να περιμένουμε πότε θα έρθει η ώρα να φύγουμε» δεσμεύεται ο Νίκητας Κανάκης. Ο νόμος απαγορεύει τη δημιουργία καταυλισμού στην Ειδομένη, κάτι που αποτελεί άλλη μια υποκρισία, σύμφωνα με τον πρόεδρο των Γιατρών του Κόσμου, αφού «από τη μία όλοι κλείνουν το μάτι και λένε στους πρόσφυγες “πηγαίνετε στην Ειδομένη για να περάσετε” και την ίδια στιγμή το κράτος λέει πως δεν μπορεί να γίνει τίποτε».

Παρ’ όλα τα προβλήματα και τις αγκυλώσεις, ο Νικήτας Κανάκης νιώθει υπερήφανος, γιατί «οι περισσότεροι από τους πρόσφυγες αναγνωρίζουν το σήμα των Γιατρών του Κόσμου», την «Παλομίτα» (έτσι το αποκαλούσαν τα «ηρωικά χρόνια» του περασμένου αιώνα). Υπήρχαν κάποιοι που ξέρουν το περιστέρι μας από το Αφγανιστάν και τη Συρία, συνάντησα ορισμένους που μας ήξεραν από τις αποστολές μας στο Κομπάνι, άλλοι μου έδειχναν χαρτιά συνταγογράφησης από γιατρούς μας στη Μυτιλήνη. Αισθάνομαι περήφανος για όλο αυτό που έχει στηθεί από τον κόσμο, που προσφέρει από το περίσσευμα χρόνου και ψυχής. Είμαι υπερήφανος και από τους γιατρούς μας, που, αντί να πάνε διακοπές, τρέχανε στα στρατόπεδα».

Συνηθίζει να λέει πως είναι χρέος του να μεταφέρει τη «φωνή» των ανθρώπων αυτών παντού. «Στην Ευρώπη συζητούν πάλι μόνο για ασφάλεια, αγνοώντας πως ο καθένας από αυτούς τους ανθρώπους έχει μια ιστορία, προσπαθεί να αποφύγει δεινά που σε πολλές περιπτώσεις τα έχουμε προκαλέσει εμείς, οι Δυτικοί».

giatroi tou kosmou people 117 (3)

Κλείνοντας την κουβέντα, του ζητώ να μεταφέρει το πιο δυνατό συναίσθημα που ένιωσε στην Ειδομένη. «Φοβόμουν κάποια ρατσιστικά αντανακλαστικά, αλλά αντιθέτως, η ελληνική κοινωνία έχει βγάλει ένα τεράστιο αίσθημα αλληλεγγύης, το οποίο είναι διάχυτο σε όλη τη χώρα. Η εικόνα στα σύνορα, με τους Έλληνες να προσπαθούν να προσφέρουν ό,τι έχουν στους πρόσφυγες, τους τιμάει. Απλοί άνθρωποι, αγρότες, κάτοικοι που φτάνουν από τη Θεσσαλονίκη, γιατροί, να φέρνουν τρόφιμα, να κουβαλάνε νερό, να δίνουν φάρμακα. Και από την άλλη πλευρά των συνόρων να είναι τα ΜΑΤ. Και τίποτε άλλο. Και κάπου αισθάνεσαι πως αυτός ο λαός κάτι διαφορετικό έχει».

Τι επισημαίνει ο Νικήτας Κανάκης; «Ανάμεσά τους συνάντησα και παιδιά που ήταν ελληνάκια. Μιλούσαν ελληνικά, φοιτούσαν στα ελληνικά σχολειά και αυτά τα παιδιά ξεριζώνονταν πιθανώς από το μόνο τόπο που είχαν γνωρίσει. Και εμένα με πειράζει. Γιατί αυτά τα παιδιά πλέον είναι δικά μας παιδιά, ταλαντούχα, που θα μπορούσαν να βοηθήσουν. Είναι παιδιά που χάνονται και, υπό την ευρεία έννοια, αυτά τα παιδιά ανήκουν σε μια χαμένη γενιά. Είναι μια γενιά που πιθανότατα θα ζήσει χωρίς χαρτιά για όλη της τη ζωή, θα περιφέρεται και για αυτό το λόγο θα είναι πάντοτε σε κίνδυνο».

Πηγή: peoplegreece.com