Πώς θα επηρεάσει η κλιματική κρίση (και) τα Νότια Προάστια;

Θα χρειαζόμαστε άραγε βάρκα για να φτάσουμε στον Λαιμό Βουλιαγμένης το 2100; Σύμφωνα με τις πιο μετριοπαθείς επιστημονικές προβλέψεις, η άνοδος της θερμοκρασίας μέχρι το τέλος του αιώνα ενδέχεται να προκαλέσει αύξηση της στάθμης της θάλασσας από 20 εκατοστά έως και περίπου ένα μέτρο. Επομένως, στο σενάριο όπου η στάθμη ανέβει περισσότερο από μισό μέτρο, η Αττική θα μπορούσε πράγματι να αποκτήσει ένα νέο νησί.

Για μια χώρα σαν την Ελλάδα, με 16.000 χιλιόμετρα ακτογραμμής, μια τέτοια αύξηση της στάθμης της θάλασσας εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής δεν είναι καθόλου μικρή ή αμελητέα. Οι επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή είναι πολλαπλές. Περίπου το 1/3 των Ελλήνων ζει δίπλα στη θάλασσα, ενώ αγροτικές εκτάσεις και κάποιες μεγάλες πόλεις θα επηρεαστούν σημαντικά από μια τέτοια εξέλιξη. Είναι πιθανό πολλά λιμάνια και μαρίνες να χρειαστούν σοβαρή ενίσχυση, ενώ σύμφωνα με την έρευνα της διαΝΕΟσις για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα με συντονιστή τον καθηγητή του ΕΚΠΑ Κώστα Καρτάλη, συνολικά μπορεί να χαθεί έως και το 3,5% της έκτασης της χώρας. Μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να επιφέρει οικονομική ζημιά περί το 2% του ΑΕΠ.

Πιο συχνά και πιο έντονα τα ακραία καιρικά φαινόμενα

Όμως, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας είναι μόνο μία όψη των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στη χώρα μας. Η ίδια έρευνα της διαΝΕΟσις υπολογίζει ότι έως το 2050 αναμένεται να καταγράφουμε 15 έως 20 επιπλέον ημέρες καύσωνα κάθε χρόνο. Μέχρι το τέλος του αιώνα, το φαινόμενο της «τροπικής νύχτας», θα κάνει την εμφάνιση του για περισσότερες από 50 ημέρες ετησίως. Και, παρά το όνομα του, δεν πρόκειται για κάτι ευχάριστο: όταν η θερμοκρασία τις νυχτερινές ώρες παραμένει πάνω από τους 20°C, τα κτήρια δεν προλαβαίνουν να κρυώσουν, με αποτέλεσμα να μην να προσφέρουν τη δροσιά που χρειάζεται την επόμενη μέρα.

Το καλοκαίρι στην πόλη, επομένως, αλλάζει και αυτό είναι ήδη αισθητό. Στην Αθήνα, οι καύσωνες είναι πλέον συχνότεροι και μεγαλύτερης διάρκειας. Από μόλις 1,5 ημέρα καύσωνα κατά μέσο όρο τον χρόνο την εικοσαετία 1971-1990, φτάσαμε στις 10,5 ημέρες ετησίως την περίοδο 2001-2020. Στα ίδια διαστήματα, η διάρκεια του μεγαλύτερου καύσωνα αυξήθηκε από 4,2 σε 6,1 ημέρες. Παράλληλα, οι νύχτες με παγετό σε όλη τη χώρα μειώνονται, ενώ η μέση ετήσια βροχόπτωση μειώνεται κι αυτή κατά περίπου 12%. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως ξαφνικές καταιγίδες και ισχυροί άνεμοι, προβλέπονται να είναι πιο συχνά και πιο έντονα.

Τι μπορούμε να κάνουμε για την κλιματική αλλαγή;

Ασφαλώς, η κλιματική αλλαγή είναι ένα μεγάλο παγκόσμιο πρόβλημα, το οποίο έχει πολυεπίπεδες και διαφορετικές επιπτώσεις όχι μόνο στην Αθήνα και την Ελλάδα, αλλά σε ολόκληρο τον πλανήτη. Επηρεάζει την αγροτική παραγωγή και επομένως το φαγητό που καταναλώνουμε, την οικονομία, τον τουρισμό, καθώς και πολλές πτυχές της ζωής και της υγείας μας.

Τι μπορούμε να κάνουμε γι’ αυτό; Δυστυχώς, έχει πλέον παρέλθει το σημείο εκείνο όπου θα μπορούσαμε να αντιστρέψουμε τις συνέπειες αυτών των μεγάλων αλλαγών. Παντού στον κόσμο, οι άνθρωποι καλούνται να συμφιλιωθούν με κάποιες από αυτές και εν πολλοίς να προσαρμοστούν. Όμως, είναι ψέμα το ότι δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι. Μια προφανής κατεύθυνση είναι η απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα για την παραγωγή ενέργειας. Όμως, η λεγόμενη ενεργειακή μετάβαση δεν θα συμβεί άμεσα: χρειάζονται επενδύσεις, πολύ χρόνο και, επιπλέον, να διατηρηθούν οι εύθραυστες διεθνείς ισορροπίες. Γι’αυτό είναι πολύ σημαντικό οι ίδιοι οι πολίτες να γνωρίζουν την κατάσταση, ώστε, αφενός, να ασκούν πίεση στις ηγεσίες τους, και, αφετέρου, να λαμβάνουν υπόψη τους την εξέλιξη του κλίματος και τους σχετικούς περιορισμούς στις μικρές και μεγάλες αποφάσεις της καθημερινής τους ζωής.

Τι πιστεύουν οι Έλληνες πολίτες

Στην πρόσφατη δημοσκοπική έρευνα της διαΝΕΟσις «Τι πιστεύουν οι Έλληνες», οι περισσότεροι στην Ελλάδα δηλώνουν ανήσυχοι για την κλιματική αλλαγή. Το 43% αναφέρει ότι ήδη επηρεάζει τη ζωή μας, ενώ το 44,6% πιστεύει πως θα την επηρεάσει στο μέλλον. Το 86,3% ζητά πιο αυστηρούς κανόνες για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Βέβαια, κάποιοι δεν πείθονται τόσο εύκολα: 1 στους 2 θεωρεί ότι η κλιματική αλλαγή είναι «εφεύρημα» των πλούσιων χωρών εις βάρος των φτωχών, ενώ 1 στους 4 πιστεύει πως δεν έχει λύση.

Από την άλλη πλευρά, όταν ρωτάμε τους πολίτες τι κάνουν για το περιβάλλον, η πλειονότητα αναφέρει ότι χρησιμοποιεί λαμπτήρες εξοικονόμησης ενέργειας (93,3%), ανακυκλώνει (92,2%), μειώνει τη χρήση πλαστικού (84,3%) και κάνει οικονομία στο νερό (65,5%). Ωστόσο, όταν πρόκειται για πιο «δύσκολες» αλλαγές, όπως το να χρησιμοποιούν λιγότερο το αυτοκίνητο και να καταναλώνουν λιγότερο κρέας, τα ποσοστά πέφτουν αισθητά.

Τελικά, το κλίμα είναι ένα «μακρινό-κοντινό» πρόβλημα. Έχει αιτίες και επιπτώσεις που εκτείνονται από μεγάλες κυβερνήσεις, εθνικές οικονομίες, επιχειρήσεις και θεσμούς έως τη συμπεριφορά και τις συνήθειες του καθενός στη γειτονιά του. Αντίστοιχα, η διαχείρισή του δεν μπορεί παρά να ακολουθεί το ίδιο μοτίβο. Όμως, περισσότερο από πρόβλημα, το κλίμα είναι μια νέα πραγματικότητα που ολοένα και περισσότερο δεν μπορούμε να αγνοήσουμε, όπου κι αν ζούμε.

* Η διαΝΕΟσις είναι ένας ανεξάρτητος, μη κερδοσκοπικός ερευνητικός οργανισμός. Ο στόχος της είναι να συμβάλλει στον κοινωνικό διάλογο και να προτείνει λύσεις, μέσω μίας σειράς μελετών και ερευνών που αφορούν τα σημαντικότερα οικονομικά, πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα της χώρας.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ:

• DIMAND Group – Ανάπτυξη με Πυξίδα τη Βιωσιμότητα
• Ελληνικό 2027: Πότε έρχονται οι πρώτοι κάτοικοι, πόσο πωλούνται τα σπίτια, ποιες χώρες αγοράζουν