Πόσες «φούσκες» αντέχει τελικά η καινοτομία;
Η χρηματοπιστωτική κούρσα της Τεχνητής Νοημοσύνης θα έπρεπε να μας κάνει να αναρωτηθούμε πόση καινοτομία μπορούν να χωρέσουν οι τριμηνιαίες προβλέψεις των επενδυτών.
Το 2008 ο Έλον Μασκ παραλίγο να γίνει ο «φτωχότερος» δισεκατομμυριούχος του κόσμου. Η SpaceX είχε μόλις αποτύχει στην τρίτη της προσπάθεια να εκτοξεύσει τον δικό της πύραυλο στο Διάστημα και η Tesla είχε κυριολεκτικά ξεμείνει από χρήματα.
Ο σημερινός πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο με αξία άνω των 400 δισ. δολαρίων είχε πει δημόσια ότι εκείνη την εποχή και οι δύο εταιρείες του είχαν μόλις «10% πιθανότητα να επιτύχουν» και ο ίδιος ζητούσε δανεικά από φίλους για να πληρώσει το νοίκι του.
Τι έγινε μετά; Ο τέταρτος πύραυλος με την ονομασία Falcon 1 «κατάφερε» να μην καταστραφεί, η NASA υπέγραψε με την SpaceX συμβόλαιο 1,6 δισ. δολαρίων, η Tesla εξασφάλισε την παραμονή των Χριστουγέννων του 2008 μια χρηματοδότηση της τελευταίας στιγμής ύψους 40 εκατ. δολαρίων για να αποφύγει τη χρεοκοπία, και τα υπόλοιπα είναι ιστορία.
Γιατί όμως κάνουμε αυτή τη μικρή αναδρομή και τι σχέση μπορεί να έχει με τις διαρκείς συζητήσεις περί φούσκας Τεχνητής Νοημοσύνης;
Πρακτικά, βλέπουμε να σχηματίζονται δύο διαφορετικά στρατόπεδα απέναντι στην κατάσταση που διαμορφώνεται στον κόσμο των επενδυτών. Από τη μία έχουμε τις ιλιγγιώδεις αποτιμήσεις στην αξία όσων εταιρειών αποτελούν την «ατμομηχανή» της Τεχνητής Νοημοσύνης -και κυρίως της Nvidia που κατασκευάζει την υποδομή της- και από την άλλη τις απόψεις για χρήματα τα οποία δεν πρόκειται να επιστρέψουν ίσως και ποτέ τα αναμενόμενα κέρδη στους επενδυτές – με την OpenAI, για παράδειγμα, να μιλά μέσω της διοίκησής της ανοιχτά για «κάψιμο» ρευστού στο εγγύς μέλλον.
Όλος αυτός ο «χορός» δισεκατομμυρίων ανατροφοδοτεί μια μορφή κυκλικών επενδύσεων μεταξύ των σημαντικότερων παικτών της Τεχνητής Νοημοσύνης και της τεχνολογίας. Με προεξέχουσα την Nvidia, αλλά και τις AWS, Meta, Google να ακολουθούν, οι τεχνολογικοί γίγαντες αλληλο-επενδύουν δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια για να αναπτύξουν ένα οικοσύστημα το οποίο τροφοδοτεί και χρηματοδοτεί την εξάπλωση της Τεχνητής Νοημοσύνης και την περαιτέρω ανάπτυξη των Μεγάλων Γλωσσικών Μοντέλων (LLMs) – κάπως έτσι θα περιέγραφε κάποιος με πολύ απλά λόγια τη σημερινή κατάσταση.
Αυτό προκαλεί μεγάλη ανησυχία στον επενδυτικό κόσμο, και ιστορικούς συνειρμούς που παραπέμπουν στην περίφημη φούσκα των ιντερνετικών εταιρειών στις αρχές του αιώνα μας (dot-com bubble). Με τη μόνη διαφορά ότι στα «συντρίμμια» εκείνης της φούσκας χτίστηκαν σχεδόν από το μηδέν οι σημερινοί αμερικανικοί παγκόσμιοι ψηφιακοί ηγέτες που κυριάρχησαν έναντι οποιουδήποτε άλλου ανταγωνιστή στην παγκόσμια διαδικτυακή οικονομία, ενώ το σκάσιμο μιας σημερινής υποθετικής φούσκας ΤΝ μπορεί μεν να πονέσει αρκετά αυτούς τους γίγαντες του διαδικτύου, όμως ελάχιστες είναι οι εταιρείες ανάμεσά τους που εξαρτώνται μόνο από τα έσοδα της Τεχνητής Νοημοσύνης.
Meta, Google, Amazon, SpaceX και λοιποί «συγγενείς» κερδίζουν τεράστια ποσά από πολλές και διαφοροποιημένες πηγές εσόδων, οι οποίες θα εξακολουθούν να «κόβουν χρήμα» ακόμη κι αν ζήσουμε μια “AI-bubble”. Για την Nvidia και όσες εταιρείες έχουν ρίξει τόσο μεγάλο βάρος στην ΤΝ τα πράγματα μπορεί να είναι αρκετά πιο δύσκολα, αλλά τα μεγέθη αυτών των ψηφιακών γιγάντων είναι τόσο μεγάλα όπου έχουν ήδη μπει στον αστερισμό του λεγόμενου “too big to fail”.
Ποιο είναι όμως το συμπέρασμα αυτής της συζήτησης; Κάτι το οποίο κατάφερε να κάνει πράξη ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ όταν αποφάσιζε να «κάψει» δεκάδες δισ. δολάρια για το όραμα του Metaverse: ότι το κυνήγι της καινοτομίας κοστίζει. Ακόμη κι αν τελικά αποτύχει. Διότι καινοτομία χωρίς ρίσκο είναι πρακτικά αδύνατη, και πολλές φορές αντιστρόφως ανάλογη με τις προβλέψεις των αναλυτών.
«Ως επενδυτής μου αρέσει να διαβάζω τις τριμηνιαίες οικονομικές αναλύσεις» είχε πει σε μια συνέντευξή του ο επενδυτικός θρύλος της Wall Street, Γουόρεν Μπάφετ τον Αύγουστο του 2018. «Δεν μου αρέσει όμως η παροχή καθοδήγησης (guidance). Πιστεύω ότι η καθοδήγηση οδηγεί σε πολλά κακά πράγματα, και έχω δει να οδηγεί σε πολλά κακά πράγματα». Η δήλωση αυτή σχετικά με τις τριμηνιαίες προβλέψεις οι οποίες καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τις διακυμάνσεις των μετοχών σε κάθε τρίμηνο, είχε έρθει λίγο μετά το αίτημα του επικεφαλής της JP Morgan, Jamie Dimon, ο οποίος είχε ζητήσει να σταματήσουν εντελώς οι δημοσιεύσεις οικονομικών αποτελεσμάτων ανά τρίμηνο.
Τα «καμένα» λεφτά του “Zuckerverse” -όπου έχουν ήδη ξεπεράσει τα 45 δισ. δολάρια- ξεχάστηκαν από την εκρηκτική άνοδο της μετοχής της Meta, όπου τον περασμένο Αύγουστο σημείωνε ιστορικά υψηλά. Από την άλλη, τα δανεικά στον Μασκ για να πληρώσει το νοίκι του ακούγονται μετά από 17 χρόνια σαν ανέκδοτο. Αλλά το ερώτημα παραμένει. Μπορούμε να μιλάμε για καινοτομία και τεχνολογική ανάπτυξη με σκληρούς επενδυτικούς όρους και τριμηνιαίους στόχους; Είναι η υποτιθέμενη φούσκα Τεχνητής Νοημοσύνης το ίδιο με τη στεγαστική φούσκα των ΗΠΑ το 2007 ή ακόμη και τη φούσκα dot.com του 2000; Και, τελικά, ακόμη κι αν όντως σκάσει αυτό που βιώνουμε σήμερα, ποιος θα πληρώσει το τίμημα; Οι “too big to fail” τεχνολογικοί γίγαντες, οι δεκάδες χιλιάδες καταρτισμένοι εργαζόμενοι κυρίως από τον χώρο της πληροφορικής που θα απολυθούν, ή όσοι δεν είχαν φροντίσει να σορτάρουν τις τεχνολογικές μετοχές με μοναδικό στόχο να επωφεληθούν από τη ζημία όλων αυτών;
Κι αν όλα τα παραπάνω ερωτήματα χωρούν πολλές απαντήσεις, τότε θα πρέπει να αναρωτηθούμε όλοι μας το εξής. Κατά πόσο είμαστε σαν άνθρωποι και σαν οικονομίες διατεθειμένοι να «κάψουμε» σήμερα χρήματα τα οποία θα κατευθύνονταν κάπου αλλού, για να δημιουργήσουμε μια αλυσίδα καινοτομίας η οποία θα είναι ικανή να αλλάξει την πορεία της ανθρωπότητας στις επόμενες δεκαετίες;
