Πόσο κοντά είναι το Ιράν στην απόκτηση πυρηνικής βόμβας;
Η ισραηλινή αεροπορία εξαπέλυσε τις τελευταίες ημέρες σειρά στοχευμένων επιθέσεων σε βασικές πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, στο πλαίσιο μιας μεγάλης στρατιωτικής επιχείρησης. Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, υποστήριξε ότι η επιχείρηση ήταν απαραίτητη για την αποτροπή μιας άμεσης πυρηνικής απειλής: «Εάν δεν σταματήσουμε το Ιράν τώρα, θα μπορούσε να έχει πυρηνικό όπλο μέσα σε λίγους μήνες ή έναν χρόνο», δήλωσε.
Οι επιθέσεις έπληξαν μεταξύ άλλων το υπόγειο συγκρότημα φυγοκεντρητών στη Νατάνζ, το πυρηνικό κέντρο στο Ισφαχάν και μονάδες παραγωγής εξαρτημάτων στην Τεχεράνη και το Καράτζ. Σύμφωνα με τον διευθυντή της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (IAEA), Ραφαέλ Γκρόσι, η ζημιά στην ηλεκτροδοτική υποδομή της Νατάνζ πιθανόν να κατέστρεψε ή να παρέλυσε μεγάλο αριθμό φυγοκεντρητών.
Επιμένει στην ειρηνική φύση του προγράμματος η Τεχεράνη
Ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών, Αμπάς Αραγτσί, δήλωσε ότι το Ισραήλ παραβίασε το διεθνές δίκαιο και δεσμεύτηκε πως η Τεχεράνη θα απαντήσει με στρατιωτικά μέσα. Παράλληλα, επέμεινε ότι το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα είναι απολύτως ειρηνικό και βασίζεται στην ισλαμική απαγόρευση κατοχής ή χρήσης πυρηνικών όπλων.
Παρότι το Ισραήλ κατηγορεί το Ιράν ότι ανέπτυσσε εξαρτήματα κατάλληλα για πυρηνικά όπλα – όπως μεταλλικό πυρήνα ουρανίου και νετρονική πηγή ανάφλεξης – η IAEA και οι ΗΠΑ διατηρούν επιφυλάξεις. Όπως αναφέρει το BBC, οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών συνεχίζουν να εκτιμούν ότι το Ιράν δεν έχει ξεκινήσει εκ νέου το πρόγραμμα ανάπτυξης πυρηνικών όπλων που είχε σταματήσει το 2003.
Η Κέλσι Ντάβενπορτ, διευθύντρια πολιτικής μη διάδοσης πυρηνικών του Arms Control Association, δήλωσε ότι δεν υπάρχουν δημόσια αποδεικτικά στοιχεία πως το Ιράν ετοιμάζει άμεσα πυρηνικό όπλο. Αν και οι αποθέσεις εμπλουτισμένου ουρανίου έχουν φτάσει σε ανησυχητικά επίπεδα – επαρκή για την παραγωγή έως και εννέα πυρηνικών βομβών σύμφωνα με την IAEA – δεν υπάρχουν ενδείξεις ενεργής όπλισης.
Το παρελθόν και η επανέναρξη των παραβιάσεων
Η ιστορία του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος δεν είναι νέα. Η IAEA είχε διαπιστώσει στο παρελθόν (μέχρι το 2003) ύπαρξη ενός συντονισμένου στρατιωτικού πυρηνικού σχεδίου (“Project Amad”). Ωστόσο, μετά το 2009 δεν υπήρξαν αξιόπιστες ενδείξεις για ανάπτυξη όπλων. Η συμφωνία του 2015 (JCPOA) περιόρισε σημαντικά το πρόγραμμα, αλλά μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ το 2018 επί Τραμπ και την επαναφορά κυρώσεων, το Ιράν ξεκίνησε σταδιακά την παραβίαση των όρων της.
Μόλις μία ημέρα πριν από την έναρξη των ισραηλινών επιθέσεων, το διοικητικό συμβούλιο της IAEA κήρυξε για πρώτη φορά μετά από 20 χρόνια ότι το Ιράν παραβιάζει τις υποχρεώσεις του στο πλαίσιο της συμφωνίας μη διάδοσης. Η Τεχεράνη απάντησε με την πρόθεση να εγκαταστήσει νέους, πιο προηγμένους φυγοκεντρητές και να ιδρύσει νέα μονάδα εμπλουτισμού σε «ασφαλή τοποθεσία».
Ο κίνδυνος παραμένει, αλλά όχι άμεσος
Παρά τις ισραηλινές επιθέσεις, το Ιράν διατηρεί τη δυνατότητα να συνεχίσει το πρόγραμμα του, ενώ ο εμπλουτισμός στο υπόγειο συγκρότημα του Φορντό παραμένει ενεργός. Το Ισραήλ δεν φαίνεται να έχει πλήξει αυτό το σημείο, πιθανώς λόγω του ότι μόνο οι ΗΠΑ διαθέτουν τις κατάλληλες «βόμβες-διατρητές» για τέτοια βάθη.
Όπως επισημαίνει το BBC, η επιχείρηση του Ισραήλ ίσως επιβράδυνε την πρόοδο του Ιράν, αλλά δεν εξαλείφει τη γνώση και την τεχνική ικανότητα που ήδη διαθέτει η Τεχεράνη. Η Ντάβενπορτ προειδοποιεί: «Οι επιθέσεις μπορεί να καταστρέψουν υποδομές και να σκοτώσουν επιστήμονες, αλλά δεν μπορούν να διαγράψουν την τεχνογνωσία. Το Ιράν μπορεί να ανασυγκροτηθεί – ίσως γρηγορότερα από πριν».
