Σοκ στο τουρκικό ποδόσφαιρο: Παίκτες και διαιτητές πιάστηκαν να στοιχηματίζουν μαζικά
Στο κουρείο Hair Office στο κέντρο της Κωνσταντινούπολης, ένας ποδοσφαιρικός αγώνας προβαλλόταν στην τηλεόραση, ενώ ο κουρέας Ramazan Dursun κουβέντιαζε με τους πελάτες του, όπως πάντα. Ωστόσο, όταν η συζήτηση στράφηκε στο τελευταίο σκάνδαλο της Τουρκίας, μια έρευνα για μια φαινομενική επιδημία παράνομου στοιχηματισμού στο ποδόσφαιρο, που απειλεί κάθε έννοια δίκαιου παιχνιδιού στο πιο δημοφιλές άθλημα της χώρας, ο συνήθως ομιλητικός Dursun έμεινε σχεδόν άφωνος: «Είναι πολύ μεγάλο και πολύ κακό».
Η υπόθεση έχει λάβει εκπληκτικές διαστάσεις. Οι τουρκικές ποδοσφαιρικές αρχές έχουν αποκλείσει σχεδόν 300 επαγγελματίες παίκτες, συμπεριλαμβανομένων 25 από την κορυφαία κατηγορία· έχουν βάλει λουκέτο για δύο εβδομάδες την τρίτη και τέταρτη κατηγορία· και έχουν βρει ότι περισσότεροι από 150 διαιτητές φέρονται να έχουν στοιχηματίσει σε αγώνες, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων κορυφαίων ματς.
Ο πρόεδρος της τουρκικής ομοσπονδίας ποδοσφαίρου χαρακτήρισε το γεγονός «ηθική κρίση», ενώ οι εισαγγελείς προειδοποίησαν ότι το γεγονός πως οι εμπλεκόμενοι είναι τόσο πολλοί σημαίνει πως η έρευνα έχει «δυνατότητα συστημικής επέκτασης».
Πιο επώδυνο, όμως, είναι το φως που ρίχνει η υπόθεση στη γενικότερη τουρκική κοινωνία, σύμφωνα με οπαδούς, επιχειρηματίες και σχολιαστές. Το σκάνδαλο συμπίπτει με έρευνες κατά της διαφθοράς, οι οποίες, σύμφωνα με πολλούς Τούρκους, έχουν λιγότερη σχέση με τη γενική καταπολέμηση της διαφθοράς και περισσότερο με πολιτικά κίνητρα — ειδικά με την επίμονη νομική πίεση στο μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης και στον φυλακισμένο υποψήφιο πρόεδρο, Ekrem İmamoğlu.
«Το ποδόσφαιρο αντικατοπτρίζει την κοινωνία, και αυτό το σκάνδαλο στοιχημάτων λειτουργεί σαν μεγεθυντικός φακός όλων των προβλημάτων της σημερινής Τουρκίας», είπε ο κοινωνιολόγος Dağhan Irak, συγγραφέας του Football Fandom, Protest & Democracy, ιστορίας του τουρκικού ποδοσφαίρου. «Δείχνει ειδικά σε τρεις βασικούς τομείς: τη διάβρωση του κράτους δικαίου, την ατιμωρησία και την έλλειψη διαφάνειας».
Το σκάνδαλο ήρθε στο φως στα τέλη Οκτωβρίου, όταν η Τουρκική Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου (TFF) ανακοίνωσε ότι είχε πραγματοποιήσει εσωτερικό έλεγχο και διαπίστωσε ότι περισσότεροι από 300 διαιτητές είχαν λογαριασμούς σε στοιχηματικές εταιρείες, πάνω από 150 είχαν ποντάρει σε αγώνες και ένας βρέθηκε να έχει κάνει 18.227 στοιχήματα.
Καθώς η έρευνα προχωρούσε υπό τον εισαγγελέα της Κωνσταντινούπολης, βρέθηκαν πάνω από 1.000 παίκτες με λογαριασμούς σε στοιχηματικές, κάτι παράνομο σύμφωνα με τους κανόνες της TFF, της UEFA και της FIFA, των ευρωπαϊκών και παγκόσμιων ποδοσφαιρικών αρχών. Ένας πρόεδρος ποδοσφαιρικού συλλόγου συνελήφθη για χειραγώγηση αποτελεσμάτων.
Ο Πρόεδρος Recep Tayyip Erdoğan, που έπαιξε ημι-επαγγελματικό ποδόσφαιρο στα χρόνια της νεότητάς του, τοποθετήθηκε σε πρόσφατη συνέντευξη τύπου μαζί με τον Γερμανό Καγκελάριο Friedrich Merz. Αποφεύγοντας ερώτηση για τη σύλληψη του αντιπάλου του İmamoğlu, ο οποίος αρνείται όλες τις κατηγορίες, ο Erdoğan δήλωσε ότι η έρευνα δείχνει πως κανείς δεν είναι αθώος σύμφωνα με τον τουρκικό νόμο. «Το κράτος δεν μπορεί απλώς να παρακολουθεί. Πρέπει να κάνει ό,τι είναι απαραίτητο, και αυτό έχει γίνει. Οι πολίτες είναι πολύ χαρούμενοι που βλέπουν αυτήν την εξέλιξη στις κερκίδες. Άρχισαν να λένε, ‘τι συμβαίνει, τι συμβαίνει;’»
Ο υψηλός πληθωρισμός και η παρατεταμένη κρίση κόστους ζωής στην Τουρκία έχουν αναφερθεί ως πιθανές αιτίες για το σκάνδαλο, το οποίο έχει κατακλύσει τα πρωτοσέλιδα των τουρκικών μέσων. Οι κορυφαίοι διαιτητές, παρά τις πρόσφατες αυξήσεις μισθών, κερδίζουν σήμερα λιγότερα από $2.000 ανά αγώνα — περίπου το ένα τρίτο από όσα πληρώνονται οι Ισπανοί διαιτητές με αντίστοιχα γενναιόδωρους βασικούς μισθούς.
Ωστόσο, τα γεγονότα έδειξαν ότι η αμοιβή μπορεί να μην ήταν η αιτία. Σχολιαστές σημείωσαν ότι οι διαιτητές ουσιαστικά ενθαρρύνονταν να γίνουν μέλη του στοιχηματικού site, Misli.com, που χορηγούσε μερικές από τις χαμηλότερες τουρκικές κατηγορίες και ανήκει στον Όμιλο Demirören, του οποίου ο πρόεδρος είναι πρώην επικεφαλής της TFF και κοντά στον Erdoğan.
Ο Eren Elmalı, αμυντικός της Galatasaray, που αποκλείστηκε από την εθνική ομάδα λόγω των κατηγοριών, δήλωσε ότι το τελευταίο του στοίχημα ήταν πριν πέντε χρόνια και δεν αφορούσε την ομάδα του. Άλλοι δύο κορυφαίοι παίκτες επίσης αρνήθηκαν ότι στοιχημάτισαν, όπως επιβεβαίωσαν αργότερα αξιωματούχοι, και δήλωσαν ότι θα προσφύγουν για αποζημίωση.
Ο διαιτητής πιστοποιημένος από τη FIFA, Zorbay Küçük, υπέβαλε καταγγελία στον Εισαγγελέα, δηλώνοντας ότι δεν στοιχημάτισε. «Πολλοί από τους εμπλεκόμενους διαιτητές και παίκτες δεν είχαν καμία σχέση με το σκάνδαλο», είπε ο Irak, ο συγγραφέας. «Είναι σχεδόν αδύνατο να εμπιστευτεί κανείς αυτήν την έρευνα, γιατί δεν μπορείς να εμπιστευτείς καμία έρευνα σε αυτή τη χώρα».
Η Τουρκία δεν είναι μοναδική στο να αντιμετωπίζει τους διαιτητές ως «σάκους του μποξ» — αν και πριν δύο χρόνια ένας οργισμένος πρόεδρος συλλόγου χτύπησε δημόσια τον διαιτητή Halil Umut Meler. Ο José Mourinho, μέχρι πρόσφατα προπονητής της κορυφαίας ομάδας Fenerbahçe, παραπονιόταν συχνά ότι οι διαιτητές ήταν εναντίον της ομάδας του σε μάχες με την Galatasaray.
Παρ’ όλα αυτά, η τελευταία κρίση «ενίσχυσε μια βαθύτερη δυσφορία», έγραψε η δημοσιογράφος Nazlan Ertan σε άρθρο της για το εβδομαδιαίο online περιοδικό Turkey in Depth: «Ιδρύματα αδύναμα από νεποτισμό και δυσπιστία, διαδικασίες διαβρωμένες από υποψία και κοινό έτοιμο να πιστέψει ότι οτιδήποτε μπορεί να αποτελεί μέρος συνωμοσίας».
Μέχρι στιγμής, υπήρξε περιορισμένη διεθνής αντίδραση πέρα από τη δυσφήμιση. Η UEFA δήλωσε ότι βρίσκεται σε επαφή με την TFF για το σκάνδαλο. Η TFF φέρεται επίσης να ζήτησε από τη FIFA να της παρέχει ένα έκτακτο μεταγραφικό παράθυρο ώστε οι σύλλογοι να αντιμετωπίσουν τις μαζικές αναστολές.
Οι κορυφαίοι σύλλογοι, εν τω μεταξύ, χαιρέτισαν την έρευνα ως ευκαιρία να καθαρίσουν το τουρκικό ποδόσφαιρο, που τα τελευταία χρόνια γνώρισε αναζωογόνηση. Η εθνική ομάδα έφτασε στα προημιτελικά του Euro 2024, η χώρα θα συνδιοργανώσει το Euro 2032 με την Ιταλία και οι κορυφαίοι σύλλογοι προχώρησαν σε ακριβές μεταγραφές — μεταξύ αυτών η Galatasaray πλήρωσε €75 εκατ. για τον Νιγηριανό επιθετικό Victor Osimhen.
Ωστόσο, πολλοί Τούρκοι οπαδοί παραμένουν επιφυλακτικοί ότι θα υπάρξει οποιαδήποτε μόνιμη αλλαγή σε ένα σύστημα που θεωρούν διεφθαρμένο, σε μια χώρα που κατατάσσεται 10η στον Παγκόσμιο Δείκτη Οργανωμένου Εγκλήματος.
«Δεν πιστεύω ότι η έρευνα στο ποδόσφαιρο θα οδηγήσει σε αποτελέσματα», δήλωσε ο Oğuz, 38χρονος ηλεκτρολόγος. «Κάποιοι λίγοι θα συλληφθούν, και μετά θα αφεθούν ελεύθεροι». Συμφώνησε ο Hasan, 21 ετών, πωλητής καταστήματος: «Δεν εμπιστεύομαι αυτή την έρευνα. Θα ρίξουν το θέμα κάτω από το χαλί».
