Στα σχοινιά ο Ισπανός πρωθυπουργός Σάντσεθ: Σοβαρές καταγγελίες διαφθοράς πυροδοτούν πολιτική θύελλα
Σε μια άνευ προηγουμένου πολιτική δίνη βυθίζεται ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ, καθώς σκάνδαλο διαφθοράς που εμπλέκει κορυφαία στελέχη του Σοσιαλιστικού Κόμματος απειλεί να κλονίσει την εύθραυστη κυβέρνηση συνασπισμού και τον ίδιο..
Οι εξελίξεις πυροδοτήθηκαν πριν τρεις εβδομάδες, όταν το όνομα του Σάντος Θερδάν, οργανωτικού γραμματέα του Σοσιαλιστικού Κόμματος και πρώην ισχυρού συνεργάτη του Σάντσεθ, εμφανίστηκε σε αστυνομική έκθεση για υπόθεση διαφθοράς. Ο Θερδάν, ο οποίος ανέλαβε καθήκοντα μετά την αποχώρηση του προκατόχου του, Χοσέ Λουίς Άβαλος, ο οποίος κατηγορείται ήδη από το 2023 για σύσταση εγκληματικής οργάνωσης, δωροδοκία και αθέμιτη επιρροή, συνελήφθη τη Δευτέρα, προκαλώντας σοκ στο κυβερνών κόμμα.
Σύμφωνα με πρόσωπα προσκείμενα στον Σάντσεθ, ο πρωθυπουργός αρχικά δυσκολεύτηκε να πιστέψει τις κατηγορίες, επιμένοντας στην αθωότητα του Θερδάν μέχρι που διάβασε ο ίδιος την αστυνομική έκθεση. Όπως ανέφερε εκπρόσωπος του πρωθυπουργού στο Bloomberg, «Ο Σάντσεθ δυσκολεύτηκε να σταματήσει να πιστεύει στην αθωότητα του Θερδάν. Τον πίστευε μέχρι την τελευταία στιγμή».
Το σοκ έχει προκαλέσει κύμα απογοήτευσης και θυμού στους κόλπους του Σοσιαλιστικού Κόμματος. «Είμαστε απογοητευμένοι, είναι διάχυτο το αίσθημα στην παράταξή μας», δήλωσε η πρόεδρος του κόμματος και πρώην υπουργός Κριστίνα Ναμπρόνα. «Δεν ήταν μόνο ο γενικός μας γραμματέας που τους εμπιστεύθηκε, τους εμπιστευτήκαμε όλοι μας», πρόσθεσε, αναφερόμενη στον Σάντσεθ.
Ο Θερδάν, που παραιτήθηκε από τα κομματικά και κοινοβουλευτικά του καθήκοντα, αρνείται κατηγορηματικά οποιαδήποτε παρανομία, δηλώνοντας ότι «ποτέ δεν έχω διαπράξει καμία παράνομη πράξη ούτε υπήρξα συνεργός σε οποιαδήποτε».
Η υπόθεση διαφθοράς ξεκίνησε το 2022, όταν το αντιπολιτευόμενο Λαϊκό Κόμμα υπέβαλε καταγγελίες για ανάθεση δημοσίων συμβάσεων την περίοδο της πανδημίας. Αν και οι περισσότερες τέθηκαν στο αρχείο, μία υπόθεση που αφορούσε το Υπουργείο Μεταφορών —όπου στελέχη φέρονται να δωροδοκήθηκαν από ιδιώτες προκειμένου να αναλάβουν συμβάσεις προμήθειας μασκών— προσείλκυσε το ενδιαφέρον των διωκτικών αρχών κατά της διαφθοράς.
Η έρευνα ξεκίνησε από τον σύμβουλο του υπουργείου, Κόλντο Γκαρθία, ο οποίος συνελήφθη τον Φεβρουάριο του 2024, και έκτοτε επεκτάθηκε, φτάνοντας μέχρι τον Άβαλος, πρώην υπουργό Μεταφορών, εις βάρος του οποίου το Ανώτατο Δικαστήριο άνοιξε φάκελο τον Νοέμβριο.
Το σκάνδαλο πλήττει ιδιαιτέρως τον Σάντσεθ, ο οποίος το 2018 ανήλθε στην εξουσία προβάλλοντας την ακεραιότητα και τον πόλεμο κατά της διαφθοράς ως θεμέλια της διακυβέρνησής του. Μάλιστα, η άνοδος του Σοσιαλιστικού Κόμματος στην εξουσία επήλθε μετά την ψήφο δυσπιστίας κατά του πρώην πρωθυπουργού Μαριάνο Ραχόι, επίσης λόγω σκανδάλου διαφθοράς, πρόταση την οποία είχε καταθέσει ο ίδιος ο Άβαλος.
Σοβαρές εντυπώσεις προκαλούν και ηχητικά ντοκουμέντα που είδαν το φως της δημοσιότητας, όπου φέρονται να ακούγονται οι Γκαρθία και Άβαλος να χρησιμοποιούν σεξιστική γλώσσα και να αναφέρονται σε ιερόδουλες ως «εμπόρευμα» — μια εξέλιξη που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τη φεμινιστική ατζέντα του Σοσιαλιστικού Κόμματος, το οποίο δηλώνει σταθερά υπέρ της ισότητας των φύλων, του δικαιώματος στην άμβλωση και της καταπολέμησης της βίας κατά των γυναικών.
Η υποκρισία αυτή έχει προκαλέσει ρήγματα ακόμη και στο εσωτερικό του κόμματος. «Υπάρχει τεράστια αβεβαιότητα ανάμεσα σε χιλιάδες σοσιαλιστές που θέλουν να μάθουν πού θα καταλήξει όλο αυτό», δήλωσε ο Εμιλιάνο Γκαρθία Πάχε, πρόεδρος της περιφέρειας Καστίλης-Λα Μάντσα και γνωστός επικριτής του Σάντσεθ. «Το πρόβλημα είναι τι υπερασπιζόμαστε. Υπερασπιστήκαμε ανθρώπους που τώρα αποκαλούμε αναιδείς».
Η αντιπολίτευση απαιτεί πρόωρες εκλογές, αν και δεν διαθέτει επαρκή κοινοβουλευτική δύναμη για πρόταση δυσπιστίας. Την ίδια ώρα, η κυβέρνηση Σάντσεθ, που στηρίζεται σε έναν εύθραυστο συνασπισμό και αδυνατεί να περάσει σημαντικές νομοθεσίες —ούτε καν προϋπολογισμό από το τέλος του 2022—, βλέπει την κρίση να βαθαίνει. «Είμαστε εξοργισμένοι», δήλωσε η αντιπρόεδρος Γιολάντα Ντίαθ, επικεφαλής του Σουμάρ, εταίρου στον κυβερνητικό συνασπισμό.
«Τους ζητήσαμε να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων, αλλά δεν φαίνεται το Σοσιαλιστικό Κόμμα να έχει αντιληφθεί τη σοβαρότητα και την κρισιμότητα της στιγμής», ανέφερε ο Υπουργός Πολιτισμού και στέλεχος του Σουμάρ, Ερνέστ Ουρτασούν.
Την αντικατάσταση του Θερδάν ανέλαβε η Ρεμπέκα Τορρό, υφυπουργός της κυβέρνησης, ενώ ο Σάντσεθ αναμένεται να απευθυνθεί αύριο στα μέλη της ομοσπονδιακής επιτροπής του κόμματος, όπου εκτιμάται ότι θα ανακοινώσει αλλαγές στην ηγεσία του Σοσιαλιστικού Κόμματος και νέα μέτρα κατά της διαφθοράς.
Παρά το κλίμα κρίσης, κομματικές πηγές εκτιμούν ότι δύσκολα θα υπάρξει ουσιαστική αμφισβήτηση της ηγεσίας Σάντσεθ, καθώς οποιαδήποτε κατάρρευση της κυβέρνησης θα άνοιγε τον δρόμο για την άνοδο του Λαϊκού Κόμματος και της ακροδεξιάς Vox, που υπόσχονται αυστηρότερη στάση στο μεταναστευτικό, ανατροπή νόμων κατά της έμφυλης βίας και σκληρή γραμμή απέναντι στα αυτονομιστικά κινήματα που στηρίζουν την κυβέρνηση Σάντσεθ. Στις τελευταίες εκλογές, άλλωστε, οι δύο αυτές δυνάμεις έφτασαν μόλις τέσσερις έδρες μακριά από την απόλυτη πλειοψηφία.
Ο Σάντσεθ δηλώνει αποφασισμένος να οδηγήσει το Σοσιαλιστικό Κόμμα στις επόμενες γενικές εκλογές, που είναι προγραμματισμένες για το 2027, αν και το πολιτικό του μέλλον κρέμεται πλέον από μια λεπτή κλωστή.
