Στεγαστική κρίση: Γιατί η Ελλάδα πληρώνει τα ακριβότερα ενοίκια στην Ευρώπη
- Η Ελλάδα καταγράφει το υψηλότερο ποσοστό στεγαστικής επιβάρυνσης στην ΕΕ, με 1 στους 3 ενοικιαστές να δαπανά πάνω από το 40% του εισοδήματός του για στέγη.
- Πάνω από 700.000 κατοικίες παραμένουν κενές ή αδρανείς, ενώ τα ενοίκια έχουν εκτοξευθεί πάνω από 45% στην Αθήνα.
- Οι ευρωπαϊκές λύσεις δείχνουν τον δρόμο: έλεγχος ενοικίων, αύξηση κοινωνικής στέγης, φοροκίνητρα και ψηφιακά μητρώα ακινήτων.
Η στέγαση ως η μεγαλύτερη κοινωνική πρόκληση της δεκαετίας
Η στεγαστική κρίση εξελίσσεται σε μείζον κοινωνικό και οικονομικό ζήτημα σε ολόκληρη την Ευρώπη. Στην Ελλάδα, η κατάσταση είναι ακόμη πιο έντονη: ένας στους τρεις ενοικιαστές ξοδεύει πάνω από το 40% του μηνιαίου εισοδήματός του για να διατηρήσει την κατοικία του – το υψηλότερο ποσοστό στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σχεδόν τριπλάσιο του ευρωπαϊκού μέσου όρου.
Η κρίση δεν πλήττει μόνο ευάλωτες ομάδες. Η μεσαία τάξη βλέπει τα ενοίκια να αυξάνονται πολύ πιο γρήγορα από τους μισθούς, καθώς η προσφορά κατοικιών παραμένει ανεπαρκής. Τα ευρήματα αυτά επιβεβαιώνονται και από πρόσφατη έρευνα της Blupeak σε συνεργασία με την Navigator CRE (ΗΠΑ).
Τι κάνουν οι χώρες της Ευρώπης για την κρίση στέγασης
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν υιοθετήσει ένα μείγμα μέτρων: έλεγχος ενοικίων, επιδοτήσεις, νέα κοινωνική κατοικία και αυστηρότερα πλαίσια διαφάνειας. Τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα:
- Γαλλία – Encadrement des Loyers: Ανώτατα όρια ενοικίων ανά περιοχή. Στο Παρίσι οι τιμές μειώθηκαν έως 13%.
- Γερμανία – Mietpreisbremse: «Φρένο» στις αυξήσεις ενοικίων και ενίσχυση των δικαιωμάτων των ενοικιαστών.
- Ισπανία – Ley de Vivienda & IRAV: Πλαφόν 2,2% στις αναπροσαρμογές και πρόγραμμα για 184.000 νέες κατοικίες.
- Ολλανδία – Point System: Τιμές βασισμένες σε ποιότητα, τοποθεσία και ενεργειακή απόδοση.
- Πορτογαλία – 2 δισ. ευρώ έως 2030: Στόχος η δημιουργία 33.000 νέων κοινωνικών κατοικιών.
- Αυστρία – Μοντέλο Βιέννης: Το 43% του συνολικού αποθέματος είναι κοινωνική ή μη κερδοσκοπική στέγη, με ενοίκια 30% χαμηλότερα από την αγορά.
Η ελληνική πραγματικότητα: Αδιέξοδο και εκτόξευση τιμών
Η Ελλάδα εισέρχεται στη νέα δεκαετία με μια από τις πιο στρεβλές αγορές στέγης στην ΕΕ.
Κύρια προβλήματα:
- Παραγωγή νέων κατοικιών: μόλις 1 ανά 1.000 κατοίκους – το χαμηλότερο ποσοστό στην Ευρώπη.
- Αύξηση ενοικίων στην Αθήνα: +45% από το 2018.
- Αύξηση τιμών κατοικιών 2017–2024: πάνω από 50%, ενώ σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Κρήτη ξεπερνά το 70%.
- Πάνω από 700.000 κενές ή αδρανείς κατοικίες.
- Στροφή πολλών ιδιοκτητών σε βραχυχρόνιες μισθώσεις, που απορροφούν το διαθέσιμο απόθεμα.
Οι νέοι, τα χαμηλά εισοδήματα αλλά πλέον και η μεσαία τάξη δυσκολεύονται να εξασφαλίσουν προσιτή κατοικία.
Γιατί η Ελλάδα δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα: Έλλειψη δεδομένων και συντονισμού
Η στεγαστική κρίση δεν είναι μόνο ζήτημα οικονομίας. Στην Ελλάδα, το μεγαλύτερο εμπόδιο είναι η απουσία ενιαίων, αξιόπιστων δεδομένων:
- το Κτηματολόγιο,
- η ΑΑΔΕ,
- οι Δήμοι,
- και άλλα μητρώα
λειτουργούν αποσπασματικά, χωρίς διασύνδεση. Το κράτος δεν γνωρίζει:
- πόσα ακίνητα είναι κενά,
- σε ποιες περιοχές υπάρχει πραγματική ανάγκη,
- ποια κτίρια μπορούν να ανακαινιστούν ή να μετατραπούν σε κοινωνική στέγη.
Χωρίς συνολική εικόνα, οι πολιτικές στέγασης σχεδιάζονται «στα τυφλά».
Η λύση: Δημιουργία Ψηφιακού Μητρώου Ακινήτων
Η Blupeak προτείνει ως θεμέλιο της νέας στεγαστικής στρατηγικής ένα ενιαίο Ψηφιακό Μητρώο Ακινήτων – μια πλατφόρμα που θα συγκεντρώνει σε πραγματικό χρόνο:
- χρήση ακινήτων (κατοικούμενα, κενά, αδρανή),
- δεδομένα Κτηματολογίου, ΕΝΦΙΑ, Δήμων και ΠΕΑ,
- στοιχεία από παρόχους κοινής ωφέλειας,
- δυνατότητα αυτόματης επιβεβαίωσης με εργαλεία όπως Compliance API και RentCheck.
Με διαφάνεια και άμεση πρόσβαση στα δεδομένα, το κράτος μπορεί:
- να σχεδιάσει στοχευμένη κοινωνική στέγη,
- να ενεργοποιήσει προγράμματα ανακαίνισης κενών κτιρίων,
- να εφαρμόσει κίνητρα για μακροχρόνια μίσθωση,
- να περιορίσει τη γραφειοκρατία και την αδιαφάνεια.
Η Ελλάδα μπροστά σε μια ιστορική ευκαιρία
Για πρώτη φορά, η χώρα διαθέτει:
- την τεχνολογία,
- την απαραίτητη ευρωπαϊκή χρηματοδότηση,
- και την πολιτική βούληση
για να θεμελιώσει μια συνεκτική στρατηγική στέγασης.
Το Ψηφιακό Μητρώο δεν λύνει από μόνο του την κρίση, αλλά αποτελεί την αναγκαία βάση για να εφαρμοστούν αποδοτικά όλα τα υπόλοιπα μέτρα.
Η στεγαστική κρίση δεν είναι αναπόφευκτη
Οι ευρωπαϊκές εμπειρίες αποδεικνύουν ότι η κρίση μπορεί να αντιμετωπιστεί όταν συνδυάζονται:
- πραγματικά δεδομένα,
- στοχευμένες πολιτικές,
- επενδύσεις σε κοινωνική κατοικία,
- και ψηφιακή διαφάνεια.
Η Ελλάδα χρειάζεται να περάσει από τα αποσπασματικά μέτρα σε μια ενιαία, τεκμηριωμένη στρατηγική.
Σύμφωνα με τη Blupeak, αυτό μπορεί να γίνει — και μάλιστα γρήγορα.
