Στεγαστική κρίση: Η ΕΕ περνά στην αντεπίθεση με το πρώτο σχέδιο για προσιτή κατοικία
- Πρώτο πανευρωπαϊκό σχέδιο για οικονομικά προσιτή στέγη από την Κομισιόν
- Χαλάρωση κανόνων κρατικών ενισχύσεων για χρηματοδότηση κατοικιών και για μεσαία εισοδήματα
- Εργαλεία για περιορισμό των βραχυχρόνιων μισθώσεων σε πόλεις με στεγαστική πίεση
Η εκτίναξη των τιμών κατοικίας από τη Λισαβόνα έως το Ταλίν και την Αθήνα έχει μετατρέψει τη στέγη σε έναν από τους πιο οξείς κοινωνικούς «πονοκεφάλους» της Ευρώπης. Υπό το βάρος αυτής της πραγματικότητας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετοιμάζεται να εγκρίνει το πρώτο στην ιστορία της ΕΕ σχέδιο για οικονομικά προσιτή κατοικία, σηματοδοτώντας μια σαφή μετατόπιση πολιτικής σε έναν τομέα όπου μέχρι σήμερα διατηρούσε περιορισμένο ρόλο.
«Πρόκειται για μια πραγματική κρίση και δεν αρκεί απλώς να μιλάμε για αυτήν», δηλώνει στο Politico ο Ευρωπαίος επίτροπος Στέγασης, Νταν Γιόργκενσεν, ξεκαθαρίζοντας ότι η αδράνεια δεν αποτελεί πλέον επιλογή. Όπως σημειώνει, η στεγαστική πίεση πλήττει εκατομμύρια Ευρωπαίους και τροφοδοτεί πολιτικές αντιδράσεις, ενισχύοντας λαϊκιστικές και υπερεθνικιστικές δυνάμεις.
Χρήμα και ευελιξία στους κανόνες
Κεντρικός πυλώνας του πακέτου είναι η αναθεώρηση των κανόνων κρατικών ενισχύσεων, ώστε τα κράτη-μέλη να μπορούν να κατευθύνουν δημόσιους πόρους όχι μόνο σε χαμηλόμισθα νοικοκυριά, αλλά και σε μεσαία εισοδήματα που έχουν πλέον αποκλειστεί από την αγορά κατοικίας. Πρόκειται για μια ουσιαστική αλλαγή φιλοσοφίας, που αναγνωρίζει ότι η στεγαστική κρίση έχει ξεπεράσει τα όρια της «κοινωνικής πολιτικής» και αφορά ευρύτερα στρώματα.
Παράλληλα, η Κομισιόν προτίθεται να προσφέρει εργαλεία σε εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές για την αντιμετώπιση των βραχυχρόνιων μισθώσεων, οι οποίες σε πολλές πόλεις απορροφούν σημαντικό μέρος του διαθέσιμου στεγαστικού αποθέματος.
Βραχυχρόνιες μισθώσεις και κερδοσκοπία
Ο Γιόργκενσεν ξεκαθαρίζει ότι δεν υποστηρίζει την οριζόντια απαγόρευση των βραχυχρόνιων μισθώσεων, αναγνωρίζοντας τη συμβολή τους στον τουρισμό και στο εισόδημα πολλών νοικοκυριών. Ωστόσο, επισημαίνει ότι η ανεξέλεγκτη ανάπτυξή τους έχει αλλοιώσει τον αρχικό τους ρόλο, μετατρέποντάς τες σε «μηχανή παραγωγής χρήματος», με ποσοστά που φτάνουν έως και το 20% του οικιστικού αποθέματος σε ιδιαίτερα πιεσμένες περιοχές.
Ένα ακόμη σκέλος του σχεδίου αφορά την αντιμετώπιση της κερδοσκοπίας και της χρηματιστικοποίησης της κατοικίας. «Η στέγη δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται σαν χρυσός ή Bitcoin», τονίζει ο επίτροπος, υπογραμμίζοντας ότι η κατοικία αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα και όχι απλώς επενδυτικό προϊόν.
Κατασκευές, άστεγοι και ρόλος των κρατών
Το πακέτο της Κομισιόν περιλαμβάνει επίσης στρατηγική για τις κατασκευές, με στόχο τη μείωση της γραφειοκρατίας και τη δημιουργία κοινών ευρωπαϊκών προτύπων, ώστε δομικά υλικά και τεχνολογίες να μπορούν να αξιοποιούνται διασυνοριακά με χαμηλότερο κόστος.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται και στο ζήτημα της αστεγίας, με πρωτοβουλίες για περισσότερους από ένα εκατομμύριο άστεγους στην Ευρώπη, πολλοί εκ των οποίων δεν είναι πολίτες της χώρας όπου ζουν.
Παρά το εύρος των παρεμβάσεων, ο Γιόργκενσεν διευκρινίζει ότι η Κομισιόν δεν επιχειρεί να υποκαταστήσει τα κράτη-μέλη. Οι τελικές αποφάσεις παραμένουν σε εθνικό και τοπικό επίπεδο, όμως –όπως σημειώνει– «υπάρχουν τομείς όπου μέχρι σήμερα δεν κάναμε τίποτα, ενώ μπορούμε να κάνουμε κάτι».
Το ελληνικό σκέλος
Στο ίδιο πλαίσιο, και η Ελλάδα εξετάζει παρεμβάσεις με έμφαση στην αύξηση της προσφοράς κατοικιών, την αξιοποίηση δημόσιων πόρων και την αντιμετώπιση φαινομένων αισχροκέρδειας. Το κυβερνητικό επιτελείο αναμένεται να παρουσιάσει σχετικές προτάσεις στο πλαίσιο της συζήτησης του Προϋπολογισμού, σε μια συγκυρία όπου το στεγαστικό εξελίσσεται σε κομβικό ζήτημα για την κοινωνική συνοχή.
