Στεγαστική κρίση: Ο «αόρατος εχθρός» πίσω από το δημογραφικό πρόβλημα της Ελλάδας
Σύμφωνα με τη BluPeak Estate Analytics, το κόστος στέγασης απορροφά πλέον πάνω από το μισό εισόδημα των νέων, και η αδυναμία απόκτησης στέγης μετατρέπει την οικογενειακή ζωή από φυσική εξέλιξη σε πολυτέλεια.
Στην Ελλάδα του 2025 το στεγαστικό, η υπογεννητικότητα και η δημογραφική συρρίκνωση δεν είναι τρεις παράλληλες δυσκολίες, αλλά διαφορετικές όψεις της ίδιας κρίσης. Η αδυναμία των νέων να αποκτήσουν κατοικία λειτουργεί σαν ντόμινο που αναστέλλει την προσωπική εξέλιξη, καθυστερεί την οικογενειακή συγκρότηση και στο τέλος μετατρέπεται σε στρατηγική απειλή για την οικονομία και τη βιωσιμότητα της χώρας. Όπως επισημαίνει η BluPeak Estate Analytics, η στέγη έχει μετατραπεί σε κεντρικό παράγοντα της συζήτησης για το δημογραφικό, αφού η προσιτή κατοικία αποτελεί προϋπόθεση κοινωνικής συνοχής και προσωπικής ασφάλειας.
Η Ελλάδα βιώνει την πιο έντονη στεγαστική πίεση των τελευταίων τριών δεκαετιών. Παρά τον τεράστιο αριθμό διαθέσιμων ακινήτων, πολλά μένουν κλειστά ή σε κατάσταση που δεν επιτρέπει αξιοπρεπή διαβίωση. Η εκτόξευση των τιμών, η επιρροή των βραχυχρόνιων μισθώσεων και η απουσία συγκροτημένης στεγαστικής πολιτικής οδηγούν τους νέους να ξοδεύουν πάνω από το μισό εισόδημά τους στο ενοίκιο, αναγκάζοντάς τους να παραμένουν στην πατρική στέγη ακόμη και μετά τα 30. Σχεδόν ένας στους τρεις πολίτες ζει σε συνθήκες στεγαστικής επισφάλειας – ένα περιβάλλον που αντί να στηρίζει την ανεξαρτησία, αποθαρρύνει κάθε σχεδιασμό για το μέλλον.
Στέγη και οικογένεια: ένας αδιόρατος περιορισμός
Η οικογενειακή ζωή δεν αναβάλλεται για λόγους ιδεολογίας αλλά για λόγους επιβίωσης. Νέοι με σταθερή εργασία και σχέσεις δεν μπορούν να προχωρήσουν στην απόκτηση παιδιών, όχι επειδή δεν το επιθυμούν, αλλά επειδή δεν το αντέχουν οικονομικά. Η έλλειψη σταθερής κατοικίας, η αβεβαιότητα για το αύριο και η δυσκολία διαμόρφωσης ενός ασφαλούς περιβάλλοντος λειτουργούν ως αόρατα εμπόδια για την οικογένεια. Δεν πρόκειται για επιλογή ατομικισμού αλλά για οικονομική αδυναμία που διατρέχει ολόκληρη τη νέα γενιά.
Ορατό δημογραφικό σοκ – Κάτω από τις 70.000 γεννήσεις
Η εικόνα αποτυπώνεται πλέον στα στοιχεία. Το 2008 καταγράφηκαν περίπου 118.000 γεννήσεις, ενώ το 2023 ο αριθμός έπεσε στις 72.300. Το 2024 η χώρα πέρασε για πρώτη φορά στην ιστορία κάτω από τις 70.000 γεννήσεις – μόλις 68.467 παιδιά. Μέσα σε μία δεκαπενταετία η μείωση ξεπέρασε το 38%, ενώ ο δείκτης γονιμότητας έμεινε καθηλωμένος στο 1,3 παιδιά ανά γυναίκα — μακριά από το όριο αναπλήρωσης του πληθυσμού. Η Ελλάδα γερνά και μικραίνει ταυτόχρονα, με συνέπειες που δεν αφορούν μόνο το ασφαλιστικό αλλά τη δυναμική της οικονομίας, τη ζωή στις τοπικές κοινωνίες και την ανθεκτικότητα της χώρας στις δεκαετίες που έρχονται.
Στεγαστική πολιτική ως δημογραφική στρατηγική
Η BluPeak Estate Analytics υπογραμμίζει πως λύση στο δημογραφικό δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς συνεκτική στεγαστική στρατηγική. Η προσιτή και βιώσιμη κατοικία είναι το πλαίσιο όπου οι νέοι μπορούν να αισθανθούν έτοιμοι να σχεδιάσουν οικογένεια. Η αντιμετώπιση της κρίσης απαιτεί καταγραφή και αξιοποίηση ανενεργών ακινήτων, ενεργοποίηση προγραμμάτων κοινωνικής κατοικίας, ενίσχυση της μακροχρόνιας μίσθωσης και φορολογικά κίνητρα για ανακαίνιση παλαιών κτηρίων.
Σε πρόσφατη παρέμβασή του, ο διευθύνων σύμβουλος της Eurobank, Φωκίων Καραβίας, προειδοποίησε ότι το δημογραφικό διατρέχει κάθε πτυχή της οικονομίας. Σύμφωνα με προβολές, στο τέλος του αιώνα το ελληνικό ΑΕΠ μπορεί να είναι έως και 31% χαμηλότερο από το 2019 εξαιτίας της συρρίκνωσης του πληθυσμού — ακόμη και σε μετριοπαθές σενάριο. Δεν αρκεί να γεννηθούν περισσότερα παιδιά· πρέπει να υπάρχει ένα σύστημα που να μπορεί να υποδεχθεί την οικογενειακή ζωή. Και αυτό αρχίζει πάντα από ένα σπίτι.
