Πώς να επιβιώσετε σε έναν εμπορικό πόλεμο
Της Irina Ivanova
Οι πρώτοι μήνες του Προέδρου Donald Trump έχουν κοινά στοιχεία με την εποχή της απορρύθμισης του Ronald Reagan, τη βιομηχανική πολιτική του Alexander Hamilton, την ευφορία της δεκαετίας του 1920, τον ένθερμο πατριωτισμό της δεκαετίας του 1950 και τους σκληρούς πολιτιστικούς διαχωρισμούς της δεκαετίας του 1960.
Αλλά όσον αφορά μία από τις πρωτοβουλίες πολιτικής του Trump, τους δασμούς, η οικονομική ιστορία είναι ξεκάθαρη: Οι αυξήσεις των δασμών που επιβλήθηκαν ή προτείνονται από τον Trump θα έφερναν τα τέλη εισαγωγών των ΗΠΑ σε επίπεδο που παρατηρήθηκε για τελευταία φορά πριν από περίπου 80 χρόνια, στα μέσα της δεκαετίας του 1940. Αυτά ήταν τα τελευταία χρόνια μιας εποχής προστατευτισμού στην αμερικανική εμπορική πολιτική, η οποία ξεκίνησε τη δεκαετία του 1920 και διήρκεσε μέχρι τη Μεγάλη Ύφεση και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου (GATT) του 1947 ουσιαστικά μείωσε τους παγκόσμιους εμπορικούς φραγμούς. Η μείωσή τους μετά από έναν καταστροφικό πόλεμο ήταν ένα σαφές όφελος για τους Αμερικανούς παραγωγούς και η GATT ξεκίνησε την εποχή της παγκοσμιοποίησης που επιταχύνθηκε από τότε. Η GATT εξελίχθηκε στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου και ήταν ο πρόδρομος της Συμφωνίας Ελεύθερου Εμπορίου της Βόρειας Αμερικής (NAFTA) που τέθηκε σε ισχύ το 1994.
Φαίνεται ότι βρισκόμαστε στη μέση άλλης μιας βαθιάς αλλαγής στην εμπορική πολιτική. Η συνεχώς μεταβαλλόμενη ατζέντα America First του Trump έχει προκαλέσει έναν κλιμακούμενο εμπορικό πόλεμο με τους τρεις μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ: τους δύο γείτονές τους (Καναδάς, Μεξικό) και την Κίνα. Και πλήττει τις πρώτες ύλες για μερικά από τα πιο κλασικά αμερικανικά αγαθά: μεγάλα αυτοκίνητα, κουτιά μπίρας, σπίτια, επεξεργαστές υπολογιστών. Ακόμη και ο καθολικά επικρινόμενος νόμος Smoot-Hawley Tariff Act του 1930, ο οποίος επέβαλε μέγιστο δασμό 41%, επηρέασε μόνο το 1,4% του ΑΕΠ, ενώ οι δασμοί που προανήγγειλε ο Trump επηρεάζουν περίπου το 5% της οικονομίας των ΗΠΑ ή περίπου 1,5 τρισ. δολάρια.
Ο επιχειρηματικός κόσμος είναι ανήσυχος. Η αβεβαιότητα της εμπορικής πολιτικής, η οποία καθορίζει το κλίμα σε όλες τις ειδησεογραφικές αναφορές, έφτασε σε νέα κορύφωση δύο μήνες μετά την έναρξη της δεύτερης θητείας του Trump και τώρα έχει «ξεπεράσει τα γραφήματά μου» λέει η Erica York του Tax Foundation.
Τι πρέπει, λοιπόν, να κάνει ένας CEO; Η αντίδραση πάλης ή φυγής (fight-or-flight), ή παγώματος ή δουλοπρέπειας, που συζητιέται πολύ στην εξελικτική βιολογία, μπορεί να είναι διδακτική εδώ. Πρώτον, υπάρχει πράγματι ένα σχετικό «πάγωμα». Το αξίωμα ότι οι αγορές μισούν την αβεβαιότητα είναι ορθό, και η αβεβαιότητα είναι σχεδόν η μόνη σταθερά από τον Ιανουάριο. Η σύναψη συμφωνιών φέτος κατέγραψε το χειρότερο ξεκίνημα της τελευταίας δεκαετίας, η διάθεση των CEOs έπεσε σε χαμηλό 12 ετών και οι επενδυτές στράφηκαν από τις μετοχές στον χρυσό, στέλνοντας τον δείκτη S&P 500 σε περιοχή διόρθωσης. «Αυτό δημιούργησε πραγματικά την αβεβαιότητα που ξήλωσε την οποιαδήποτε αισιοδοξία στην αγορά φέτος» δήλωσε ο Adam Turnquist της LPL Financial. «Είναι αδύνατο να προγραμματίσεις πραγματικά αν είσαι CEO ή μικρή επιχείρηση».
ΚΟΡΥΦΩΣΗ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ
Οι εμπορικές συμφωνίες συμπίεσαν τους δασμούς των ΗΠΑ τη δεκαετία του 2000.
- 1,2% ΜΕΣΟΣ ΔΑΣΜΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΣΕ ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΤΟ 2008.
- 8,4% ΕΚΤΙΜΩΜΕΝΟΣ ΜΕΣΟΣ ΔΑΣΜΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΤΟ 2025 ΒΑΣΕΙ ΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΤΟΥ TRUMP.
Πηγή: TAX FOUNDATION
Για ορισμένες εταιρείες, η «φυγή» −προς την παραγωγή εντός των συνόρων των ΗΠΑ− είναι ένας τρόπος αντιστάθμισης των πονταρισμάτων. Αρκετοί παγκόσμιοι παραγωγοί αυτοκινήτων, ηλεκτρονικών ειδών και οινοπνευματωδών ποτών φαίνονται κατ’ αρχήν σύμφωνοι ως προς την επέκταση της παραγωγής στις ΗΠΑ για να παρακάμψουν τους δασμούς, με τη Honda να προτίθεται να κατασκευάσει το Civic Hybrid στην Ιντιάνα αντί για το Μεξικό, και τη Volkswagen και τη Volvo να σκέφτονται να μετακινήσουν την παραγωγή εκεί επίσης.
Οι νοτιοκορεατικές Hyundai Motor Co., LG Electronics και Samsung σκέφτονται να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους στις ΗΠΑ, ενώ οι ταϊβανέζικες εταιρείες παραγωγής ηλεκτρονικών ειδών Compal και Inventec εξετάζουν τη δημιουργία εγκαταστάσεων παραγωγής στο Τέξας των ΗΠΑ. Ο όμιλος LVMH ανέφερε ότι η πολιτική των ΗΠΑ την έχει ωθήσει να εξετάσει «σοβαρά» το ενδεχόμενο να εγκαταλείψει τη Γαλλία για να ενισχύσει την παρουσία της στις ΗΠΑ. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι οι δασμοί θα έχουν το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα της ανοικοδόμησης της βιομηχανίας των ΗΠΑ − ή απλώς ότι οι εταιρείες θα επιβεβαιώσουν την προθυμία τους να ευθυγραμμιστούν με τη νέα πολιτική πραγματικότητα. Είναι σχετικά εύκολο να υποσχεθείς ένα εργοστάσιο, αλλά η κατασκευή μιας νέας παραγωγικής εγκατάστασης μπορεί να διαρκέσει χρόνια. Παράλληλα, υπάρχει και ένα στοιχείο «δουλοπρέπειας»: Όταν οι κανόνες αλλάζουν μέρα με τη μέρα, προσπάθησε να τα έχεις καλά με τους ανθρώπους που κάνουν τους κανόνες. Για τον σκοπό αυτό, ηγέτες της βιομηχανίας συρρέουν στον Λευκό Οίκο, για να πείσουν την κυβέρνηση για την ορθότητα των επιθυμητών πολιτικών τους. Αρκεί να θυμηθείτε την πρώτη σειρά στην τελετή ορκωμοσίας του Trump, κατά τη διάρκεια της οποίας οι ηγέτες των εταιρειών Big Tech συγκεντρώθηκαν αφού συνεισέφεραν εκατομμύρια στο «ταμείο ορκωμοσίας» ή πλήρωσαν πέντε εκατομμύρια δολάρια ο καθένας για να προσέλθουν σε ένα «δείπνο υπό το φως των κεριών» στο Mar-a-Lago.
125 χρόνια αμερικανικών δασμών
Ιστορικά, οι δασμοί στις ΗΠΑ αυξάνονται όταν η κυβέρνηση δίνει προτεραιότητα στην προστασία της αμερικανικής βιομηχανίας και πέφτουν όταν θέλει να δώσει στις αμερικανικές εταιρείες πρόσβαση σε αγορές του εξωτερικού και στους καταναλωτές πρόσβαση σε φθηνότερα αγαθά και υλικά. Ο μέσος δασμολογικός συντελεστής υπολογίζεται για όλες τις εισαγωγές, συμπεριλαμβανομένων των δασμολογούμενων και των μη δασμολογούμενων αγαθών.
Αυτό αφήνει τελευταία τη στρατηγική της «μάχης»
− ή για να το διατυπώσουμε καλύτερα τη στρατηγική της «προσεκτικής διαπραγμάτευσης». Οι CEOs σε ορισμένους κλάδους με υψηλή έκθεση έχουν εκφράσει την ανησυχία τους ως προς το ενδεχόμενο καταστροφής από τους δασμούς, κατανοώντας ίσως ότι πλέον έχουν ελάχιστα να χάσουν.
«Αυτό που έμαθαν από την πρώτη θητεία Trump είναι ότι δεν μπορείς να χτυπήσεις την αρκούδα» είπε ο καθηγητής μάνατζμεντ στο Yale, Jeffrey Sonnenfeld. Ή τουλάχιστον, «πρέπει να το κάνεις συλλογικά». Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ορισμένοι CEOs στηρίζονται στις κλαδικές ενώσεις για να υποστηρίξουν τα αιτήματά τους αντί να μιλάνε ατομικά. Η Εθνική Ένωση Εταιρειών Μεταποίησης, για παράδειγμα, δήλωσε ότι «το διακύβευμα δεν θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερο» για τα μέλη της.
Τελικά, όποια διαδρομή και αν σκοπεύετε να ακολουθήσετε, μην την κάνετε μόνοι σας: Τώρα περισσότερο από ποτέ οι ηγέτες των επιχειρήσεων θα πρέπει να συμβουλεύονται τους συναδέλφους τους −ακόμα και τους ανταγωνιστές τους− για να κατανοήσουν πώς να πλοηγηθούν στη… φουρτούνα των δασμών.
Εικονογράφηση: Doug Chayka
*Το νέο τεύχος του Fortune Greece κυκλοφορεί από την Τετάρτη 14/04 στα περίπτερα.
