Σχέδιο-έκπληξη στις Βρυξέλλες: Ένταξη νέων μελών στην ΕΕ χωρίς πλήρη δικαιώματα ψήφου
Μια ριζοσπαστική πρόταση για τη διαδικασία διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης βρίσκεται υπό επεξεργασία στις Βρυξέλλες, σύμφωνα με τρείς Ευρωπαίους διπλωμάτες και έναν αξιωματούχο της ΕΕ που μίλησαν στο Politico. Η ιδέα προβλέπει την ένταξη νέων χωρών-μελών χωρίς πλήρη δικαιώματα ψήφου, μέχρις ότου ολοκληρωθεί μια συνολική θεσμική μεταρρύθμιση της Ένωσης.
Στόχος είναι να καταστεί δυσκολότερη η χρήση βέτο από μεμονωμένα κράτη-μέλη σε κρίσιμες αποφάσεις, πρόβλημα που τα τελευταία χρόνια έχει παραλύσει τη διαδικασία λήψης αποφάσεων και μπλοκάρει τις διαπραγματεύσεις για τη διεύρυνση. Το σχέδιο θα πρέπει, ωστόσο, να εγκριθεί ομόφωνα από όλα τα κράτη μέλη — γεγονός που καθιστά την εφαρμογή του εξαιρετικά περίπλοκη.
Μια “προσωρινή” ένταξη χωρίς ψήφο
Η πρόταση που συζητείται θα επιτρέπει σε χώρες όπως η Ουκρανία, η Μολδαβία και το Μαυροβούνιο να απολαμβάνουν τα οικονομικά και εμπορικά οφέλη της ένταξης, αλλά χωρίς το δικαίωμα ψήφου ή βέτο σε ευρωπαϊκές αποφάσεις κατά την πρώτη φάση συμμετοχής τους.
Έτσι, η ΕΕ επιχειρεί να βρει μια “γέφυρα” μεταξύ ένταξης και πλήρους συμμετοχής, χωρίς να απαιτείται η τροποποίηση των Συνθηκών — κάτι που πολλές κυβερνήσεις θεωρούν πολιτικά αδύνατο αυτή τη στιγμή.
Πολλοί Ευρωπαίοι αξιωματούχοι θεωρούν ότι μια τέτοια προσέγγιση θα επιτάχυνε τη διαδικασία διεύρυνσης, ειδικά για την Ουκρανία, η οποία βλέπει την ένταξη στην ΕΕ ως αντίβαρο στη ρωσική επιρροή και ως στρατηγικό στόχο επιβίωσης.
Η πολιτική πραγματικότητα
Παρά την υποστήριξη της προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, που έχει υποσχεθεί ότι Ουκρανία και Μολδαβία θα ενταχθούν έως το 2030, τα κράτη μέλη δείχνουν περιορισμένη διάθεση για επιτάχυνση.
Η Ουγγαρία μπλοκάρει διαρκώς ευρωπαϊκές αποφάσεις, ενώ η Γαλλία και η Ολλανδία αντιτίθενται σθεναρά στην κατάργηση του δικαιώματος βέτο για τα υπάρχοντα μέλη, φοβούμενες απώλεια εθνικής κυριαρχίας.
Ένας Ευρωπαίος διπλωμάτης που μίλησε στο Politico άφησε να εννοηθεί ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ίσως εξετάσει παράκαμψη των επιμέρους εγκρίσεων από τα 27 κράτη, ώστε να προχωρήσουν οι διαπραγματεύσεις «χωρίς πολιτική ομηρία» από ηγέτες όπως ο Βίκτορ Όρμπαν.
Οι πιέσεις από το εσωτερικό
Οι κυβερνήσεις των κρατών-μελών αντιμετωπίζουν αυξανόμενη πίεση από ακροδεξιά κόμματα, τα οποία εκμεταλλεύονται τη δυσπιστία των πολιτών απέναντι στη διεύρυνση. Πολλοί ηγέτες προτιμούν να αναβάλουν την απόφαση για την είσοδο νέων μελών, ώστε να αποφύγουν εσωτερικές πολιτικές εντάσεις.
«Όταν εξετάζουμε τη διεύρυνση σήμερα, ένα πράγμα είναι σαφές: πρέπει να γίνουμε πιο γρήγοροι, λιγότερο γραφειοκρατικοί και πιο αποτελεσματικοί», δήλωσε η Κλαούντια Πλάκολμ, υπουργός Ευρωπαϊκών Θεμάτων της Αυστρίας. Και προειδοποίησε: «Αν η ΕΕ δεν εντείνει το παιχνίδι της, θα χάσουμε έδαφος από τρίτους παράγοντες που ήδη περιμένουν να πάρουν τη θέση μας».
