«Τα χρήματα δεν σημαίνουν τίποτα πια»: Οι Ρώσοι εξηγούν πώς είναι να ζεις με δυτικές κυρώσεις

της Yvonne Lau

Η Έλενα, μια 31χρονη freelancer περιεχομένου, είχε νοικιάσει το διαμέρισμά της στη Μόσχα στο Airbnb αρκετές φορές από το 2018 και είχε διακριθεί ως «σούπερ οικοδεσπότης». Κέρδιζε το ισοδύναμο των 1.000 δολαρίων το μήνα. «Η καταχώρισή μου είχε πελάτες τις περισσότερες φορές», λέει. «Είχα μόνο τρεις έως τέσσερις ημέρες κενές κατά τη διάρκεια ενός μήνα». Αλλά μέσα σε μια νύχτα, αυτή η ροή εισοδήματος εξαφανίστηκε. Στις 3 Μαρτίου, ο ιστότοπος ενοικίασης κατοικιών ανέστειλε την πλατφόρμα για Ρώσους και Λευκορώσους χρήστες μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Η Έλενα ανησυχεί τώρα μήπως η Google – ή η ρωσική κυβέρνηση – περιορίσουν την πρόσβαση των Ρώσων στο YouTube, την άλλη οικονομική σωτηρία της. Το TikTok έχει μπλοκάρει τις υπηρεσίες του στη Ρωσία, ενώ οι ρωσικές αρχές έχουν απαγορεύσει το Facebook και έχουν περιορίσει το Twitter για να περιοριστεί το αντιπολεμικό και αντικυβερνητικό περιεχόμενο. Η Έλενα, όπως και άλλοι σε αυτήν την ιστορία, αρνήθηκε να μοιραστεί το επίθετό της από φόβο αντεκδίκησης από τη ρωσική κυβέρνηση.

Η Έλενα και ο σύζυγός της κατέφυγαν στην Τουρκία την περασμένη εβδομάδα για να γλιτώσουν από την επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης και της κατάστασης ασφάλειας στη Ρωσία. Ανησυχεί για τους ηλικιωμένους γονείς της, που έμειναν πίσω και έχουν προβλήματα υγείας. Πριν φύγει, η Έλενα έβγαλε όλα τα μετρητά που μπορούσε από τα ΑΤΜ, άρα έχει «χρήματα για κάποιο διάστημα». Οι Ρώσοι που έχουν εγκαταλείψει τη χώρα θα αποκοπούν από τις πιστωτικές κάρτες μόλις η Visa και η Mastercard απενεργοποιήσουν τις κάρτες που εκδόθηκαν στη Ρωσία για χρήση εκτός της χώρας στις 10 Μαρτίου.

Από τότε που οι ρωσικές δυνάμεις εισέβαλαν στην Ουκρανία τον περασμένο μήνα, οι δυτικές χώρες έπληξαν τη Ρωσία με ένα μπαράζ κυρώσεων για να τιμωρήσουν τη Μόσχα για την απρόκλητη επίθεση στη γείτονά της που έχει σκοτώσει μέχρι στιγμής τουλάχιστον 351 Ουκρανούς αμάχους και ανάγκασε τουλάχιστον 2 εκατομμύρια Ουκρανούς να εγκαταλείψουν τη χώρα. Οι ΗΠΑ, μαζί με ευρωπαϊκά κράτη όπως η Γερμανία και η Γαλλία, απέκοψαν τη Ρωσία από το διεθνές σύστημα πληρωμών SWIFT, μπλόκαραν την πρόσβαση της Ρωσίας στα συναλλαγματικά της αποθέματα ύψους 630 δισεκατομμυρίων δολαρίων και κατέσχεσαν τα περιουσιακά στοιχεία των Ρώσων ολιγαρχών. Την Τρίτη, οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο ανακοίνωσαν απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Μετά τις κυρώσεις της Δύσης, το ρωσικό ρούβλι κατέρρευσε – τώρα διαπραγματεύεται στα 129 έναντι του δολαρίου ΗΠΑ, η αξία του έχει μειωθεί περισσότερο από το μισό από την αρχή του έτους – και οι αρχές έκλεισαν το χρηματιστήριο επ’ αόριστον.

Ο Σάσα, ένας 30χρονος μηχανικός πληροφορικής, λέει ότι μέχρι στιγμής έχει χάσει το 10% των αποταμιεύσεών του ως αποτέλεσμα της κατάρρευσης του χρηματιστηρίου. Επένδυσε σε ορισμένες ρωσικές μετοχές, οι οποίες υποχώρησαν κατά 90%. Οι αποταμιεύσεις του, η πλειονότητα των οποίων είναι σε ρούβλια, έχουν «υποτιμηθεί σημαντικά», λέει. Θέλει να φύγει από τη Ρωσία, αλλά ανησυχεί ότι πολλές χώρες θα αρνηθούν την είσοδο σε Ρώσους πολίτες.

Ο επενδυτικός σύμβουλος Αρτούρ, 31 ετών, λέει ότι έχασε το ισοδύναμο των 10.000 δολαρίων λόγω της ύφεσης της χρηματιστηριακής αγοράς. «Είναι σαν τα χρήματα να μην σημαίνουν τίποτα πια. Όλα εξαφανίστηκαν αμέσως», σημειώνει. Ο Αρτούρ δε θέλει να φύγει από τη Ρωσία, επειδή η οικογένειά του είναι εκεί, αλλά έχει σταματήσει τα σχέδια να ανοίξει μια καφετέρια. «Τα πάντα είναι τόσο ασταθή αυτή τη στιγμή. Περιμένω και φυλάγομαι», λέει.

Ο Βλαντ, ο οποίος εργάζεται ως τεχνικός στη Μόσχα, λέει ότι η αξία του μηνιαίου μισθού του έχει σχεδόν μειωθεί στο μισό από 400 δολάρια σε περίπου 250 δολάρια λόγω της πτώσης του ρουβλίου. Ο Βλαντ και η σύντροφός του δεν έχουν «σχεδόν καμία αποταμίευση», λέει, αλλά έχουν αφήσει στην άκρη κεφάλαια έκτακτης ανάγκης για ένα εισιτήριο μονής διαδρομής από τη Ρωσία. Δεδομένης της επισφαλούς οικονομικής κατάστασης, ο Βλαντ έχει σταματήσει τις δαπάνες για είδη πολυτελείας.

Ο Amal Abdullaev, μισός Ρώσος και μισός Ουζμπέκος, διευθυντής στη ρωσική Tinkoff Bank, εκτιμά ότι το κόστος των ηλεκτρονικών έχει αυξηθεί 70% έως 80% και οι τιμές των αυτοκινήτων έχουν εκτοξευθεί κατά 50% από την έναρξη της εισβολής. Οι τιμές των τροφίμων έχουν αυξηθεί γύρω στο 10% με 15%, λέει.

Η επαγγελματίας δημοσίων σχέσεων Ksyusha, 24 ετών, λέει ότι οι μέρες της κυλούν πλέον με «συνεχή, ανεξέλεγκτη αίσθηση καταστροφής». Διαβάζει λίστες της αστυνομίας με κρατούμενους αναζητώντας ονόματα φίλων και παρακολουθεί το Telegram, το Instagram και το Twitter μέσω εικονικών ιδιωτικών δικτύων για να παρακολουθεί τους καθημερινούς αποχαιρετισμούς των φίλων της. Την περασμένη εβδομάδα, τουλάχιστον 15 από τους φίλους της έφυγαν από τη Ρωσία για την Αρμενία, τη Γεωργία, τη Λευκορωσία, την Πολωνία, τη Φινλανδία, την Εσθονία και την Αίγυπτο.

Πριν από μια εβδομάδα, η Katya V., μια 26χρονη ποιήτρια και καθηγήτρια γλώσσας που ζει στη Μόσχα, αγόρασε ένα εισιτήριο απλής μετάβασης για την Αρμενία για να ξεφύγει από την καταστολή της κυβέρνησης, αλλά δεν το έχει χρησιμοποιήσει. «Για μια στιγμή ένιωσα πραγματικά φοβισμένη. Οι τιμωρίες για κάθε είδους διαμαρτυρία στη Ρωσία γίνονται αυστηρότερες. Αλλά εγώ, όπως πολλοί άνθρωποι, δεν μπορώ να αγνοήσω… φίλους και συναδέλφους που σκοτώνονται στην Ουκρανία για λογαριασμό της χώρας μου. Έτσι επέλεξα να μείνω για να στηρίξω όλους όσοι διαμαρτύρονται».

Δεν είναι σαφές εάν το αντιπολεμικό αίσθημα που σιγοβράζει στη Ρωσία θα επηρεάσει ποτέ το Κρεμλίνο. Η Ρωσία δεν έχει επί του παρόντος ηγετική δομή για να διοχετεύσει τη λαϊκή δυσαρέσκεια σε αποτελεσματική διαμαρτυρία, λέει ο Michael A. Reynolds, διευθυντής Ρωσικών, Ανατολικοευρωπαϊκών και Ευρασιατικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον. Οι Ρώσοι έχουν ζήσει παρόμοια γεγονότα, όπως η οικονομική κατάρρευση της δεκαετίας του 1990, και «ξέρουν πώς να επιβιώνουν» σε περιόδους κακουχιών, λέει ο Reynolds.

«Άραγε οι κυρώσεις και η οικονομική απορρύθμιση θα αναγκάσουν τον ρωσικό πληθυσμό να στραφεί εναντίον του Πούτιν και είτε θα τον αναγκάσουν να τερματίσει τον πόλεμο είτε θα τον ανατρέψουν; Ίσως, αλλά δεν θα βασιζόμουνα σε αυτό», λέει.