Τα λάθη των Βρυξελλών κοστίζουν δισ. στους Ευρωπαίους – Αποκαλυπτική έκθεση του ΕΕΣ
Παρά τις βελτιώσεις, οι παρατυπίες στις δαπάνες και το αυξανόμενο χρέος δημιουργούν ανησυχίες για τη βιωσιμότητα του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξακολουθεί να δυσκολεύεται να ελέγξει τη σωστή χρήση των χρημάτων της. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ), το επίπεδο σφάλματος στις δαπάνες του προϋπολογισμού της ΕΕ για το 2024 εκτιμάται στο 3,6%, μειωμένο από το 5,6% το 2023, αλλά ακόμη πάνω από το όριο του 2% που θεωρείται αποδεκτό.
Οι ελεγκτές χαιρετίζουν τη βελτίωση, αλλά προειδοποιούν ότι οι παρατυπίες παραμένουν υπερβολικά πολλές και ότι το αυξανόμενο βάρος του δανεισμού απειλεί να υπονομεύσει τη σταθερότητα των μελλοντικών προϋπολογισμών.
Με την ΕΕ να σχεδιάζει ήδη τη δημοσιονομική της πολιτική για μετά το 2027, οι διαπιστώσεις του ΕΕΣ τονίζουν ότι το ευρωπαϊκό οικοδόμημα χρειάζεται περισσότερη διαφάνεια, λογοδοσία και μετρήσιμα αποτελέσματα.
Οι «γκρίζες ζώνες» στις δαπάνες
Το ΕΕΣ εκφράζει για έκτο συνεχόμενο έτος «αρνητική γνώμη» για τις δαπάνες του προϋπολογισμού της ΕΕ, εντοπίζοντας συστημικές αδυναμίες σε τομείς όπως η πολιτική συνοχής και τα έργα υποδομής. Οι συνηθέστερες παρατυπίες αφορούν μη επιλέξιμες δαπάνες, παραβιάσεις των κανόνων δημοσίων συμβάσεων και ασαφείς διαδικασίες ελέγχου.
Ακόμη και σε σχέση με τα έσοδα, το ΕΕΣ επισημαίνει κινδύνους από λανθασμένες δηλώσεις δασμών, που ενδέχεται να στερούν έσοδα από τον κοινοτικό κορβανά. Ωστόσο, οι ελεγκτές θεωρούν ότι οι συνολικοί λογαριασμοί της ΕΕ «απεικονίζουν εύλογα» την οικονομική της κατάσταση. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η αξιολόγηση του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΜΑΑ), του βασικού πυλώνα του προγράμματος NextGenerationEU. Το ΕΕΣ εντόπισε παρατυπίες σε 6 από τις 28 πληρωμές που έγιναν το 2024, συνολικής αξίας σχεδόν 60 δισ. ευρώ.
Οι ελεγκτές διαπίστωσαν αδυναμίες στον σχεδιασμό των οροσήμων και των στόχων, ελλιπή παρακολούθηση και «ασαφή ιχνηλασιμότητα» των κονδυλίων. Εξαιτίας αυτών των προβλημάτων, το ΕΕΣ διατύπωσε «γνώμη με επιφύλαξη» για τις δαπάνες του Ταμείου Ανάκαμψης, σημειώνοντας ότι η λογική του «πληρωμή ανά ορόσημο» μπορεί να λειτουργεί μόνο εφόσον υπάρχουν σαφείς αρμοδιότητες και διαφανή δεδομένα.
«Η μείωση του επιπέδου σφάλματος είναι θετικό βήμα, αλλά τα συστήματα εποπτείας και λογοδοσίας παραμένουν ανεπαρκή», δήλωσε ο πρόεδρος του ΕΕΣ Tony Murphy. «Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής οφείλουν να αντλήσουν διδάγματα, ώστε οι μελλοντικοί προϋπολογισμοί να είναι βιώσιμοι και διαφανείς».
Το κόστος θα μπορούσε να αγγίξει τα 74 δισ. ευρώ
Η μεταπανδημική στρατηγική ανάκαμψης είχε ένα τίμημα. Η ΕΕ βρέθηκε να δανείζεται με ρυθμούς πρωτοφανείς για τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Σύμφωνα με το ΕΕΣ, οι εκκρεμείς δανειακές πράξεις της ΕΕ θα μπορούσαν να ξεπεράσουν τα 900 δισ. ευρώ έως το 2027, έναντι περίπου 100 δισ. ευρώ πριν το 2020.
Το βάρος των πληρωμών τόκων επίσης αυξάνεται. Το ΕΕΣ εκτιμά ότι μόνο για την τρέχουσα περίοδο οι τόκοι που συνδέονται με το NextGenerationEU μπορεί να ξεπεράσουν τα 30 δισ. ευρώ, υπερδιπλάσιο ποσό από τις αρχικές προβλέψεις της Κομισιόν. Για την περίοδο 2028–2034, το κόστος θα μπορούσε να αγγίξει τα 74 δισ. ευρώ.
Αυτά τα στοιχεία, σημειώνουν οι ελεγκτές, “πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη στον σχεδιασμό της επόμενης γενιάς προϋπολογισμών”. Ελλείψει επαρκών ίδιων πόρων, το ευρωπαϊκό χρέος ενδέχεται να εξελιχθεί σε μια σιωπηλή αλλά αυξανόμενη απειλή για τη δημοσιονομική σταθερότητα της Ένωσης.
Το ΕΕΣ τονίζει ότι το εκτιμώμενο ποσοστό σφάλματος δεν αφορά απαραίτητα απάτη ή κακοδιαχείριση, αλλά δαπάνες που δεν συμμορφώνονται πλήρως με τους κανόνες. Ωστόσο, στην ετήσια του εργασία εντόπισε 19 περιπτώσεις ύποπτης απάτης, τις οποίες παρέπεμψε στις αρμόδιες αρχές.
