Τι δεν κατάλαβε ο κόσμος για τους δασμούς – Τα νούμερα που ξάφνιασαν

Στην αρχή του έτους, υπήρχε σπάνια ομοφωνία ανάμεσα σε οικονομολόγους, CEOs και επενδυτές: αν ο Ντόναλντ Τραμπ προχωρούσε στην επιβολή δασμών, αυτό θα ενίσχυε το δολάριο και θα οδηγούσε σε στασιμοπληθωρισμό. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, κάθε ποσοστιαία αύξηση στους δασμούς θα περιόριζε την ανάπτυξη κατά 0,1% και θα πρόσθετε άλλο τόσο στον πληθωρισμό.

Όμως, όπως επισημαίνει ο Rushir Sharma της Rockefeller International, οι συνέπειες μέχρι σήμερα ήταν πολύ πιο ήπιες από ό,τι προέβλεπαν οι περισσότεροι.

Παρά τις εκτιμήσεις ότι οι απειλές του Τραμπ ήταν κυρίως για εσωτερική κατανάλωση, ο μέσος αποτελεσματικός δασμός αυξήθηκε ήδη από 2,5% στο 15%. Τα έσοδα από δασμούς κινούνται με ετήσιο ρυθμό άνω των 300 δισ. δολαρίων – σχεδόν τετραπλάσια σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο πέρυσι.

Οι περισσότεροι οικονομολόγοι πίστευαν ότι οι δασμοί, περιορίζοντας τις εισαγωγές, θα ενίσχυαν αυτόματα το δολάριο. Αντίθετα, το δολάριο κατέγραψε τη χειρότερη πτώση εξαμήνου από τη δεκαετία του ’70. Σύμφωνα με την ανάλυση του Sharma, αυτό οφείλεται στο ότι ξεκίνησε το έτος υπερτιμημένο, ενώ ξένοι επενδυτές έσπευσαν να μειώσουν την έκθεσή τους και να στραφούν σε αγορές εκτός ΗΠΑ. Παράλληλα, οι ίδιες οι απειλές δασμών οδήγησαν αρκετές χώρες να επιταχύνουν μεταρρυθμίσεις και να συνάψουν νέες εμπορικές συμφωνίες.

Γιατί δεν ήρθε (ακόμα) ο στασιμοπληθωρισμός;

Όπως γράφει ο Sharma, το μεγαλύτερο ερώτημα είναι γιατί οι δασμοί δεν έχουν οδηγήσει – τουλάχιστον προς το παρόν – στα αναμενόμενα σημάδια στασιμοπληθωρισμού. Μήπως οι ΗΠΑ κερδίζουν τελικά ένα «δωρεάν γεύμα»;

Κάποιες εκτιμήσεις δείχνουν ότι οι ξένοι εξαγωγείς απορροφούν περίπου το 20% του κόστους των δασμών, έναντι πολύ χαμηλότερου ποσοστού στην πρώτη θητεία Τραμπ. Το υπόλοιπο 80% μοιράζεται σχεδόν ισόποσα ανάμεσα σε αμερικανικές επιχειρήσεις και καταναλωτές.

Η δύναμη της τεχνητής νοημοσύνης και των φοροαπαλλαγών

Ο Sharma υπογραμμίζει ότι η αρνητική επίδραση των δασμών αντισταθμίζεται από δύο μεγάλες δυνάμεις:

Τη «μανία» για την τεχνητή νοημοσύνη (AI). Από τον Ιανουάριο, οι εκτιμήσεις για το ύψος των επενδύσεων στις υποδομές AI αυξήθηκαν κατά 60 δισ. δολάρια, φτάνοντας συνολικά τα 350 δισ. για φέτος.

Τις φοροαπαλλαγές που υπόσχεται ο Τραμπ μέσω του «big, beautiful bill», που εκτιμάται ότι θα εξοικονομήσουν για τις επιχειρήσεις περίπου 100 δισ. δολάρια φέτος και ακόμη περισσότερα το 2026.

Αυτή η αισιοδοξία γύρω από το AI διατηρεί τις χρηματοοικονομικές συνθήκες χαλαρές, ακόμη και σε περιβάλλον υψηλών επιτοκίων. Σύμφωνα με νέο δείκτη της Fed, χωρίς την άνοδο του χρηματιστηρίου – κυρίως λόγω μετοχών AI – οι συνθήκες θα ήταν απλώς ουδέτερες.

Πού ήδη βλέπουμε τις συνέπειες

Όπως επισημαίνει ο Sharma, οι δασμοί δεν είναι εντελώς ανώδυνοι: οι καταναλωτές βλέπουν ήδη αυξήσεις τιμών σε μεγάλες οικιακές συσκευές, αθλητικά είδη και παιχνίδια. Ωστόσο, ο συνολικός πληθωρισμός συγκρατείται από τη μείωση των τιμών σε ενοίκια, μεταχειρισμένα αυτοκίνητα και ενέργεια – πτώσεις που οφείλονται σε άλλες αιτίες, όπως η εξομάλυνση των αλυσίδων εφοδιασμού.

Κατά τον Sharma, οι οικονομολόγοι δεν έπεσαν τελείως έξω – και ο στασιμοπληθωρισμός μπορεί να εμφανιστεί αν οι δασμοί αυξηθούν κι άλλο. Όμως, μέχρι στιγμής, ούτε ο τετραπλασιασμός των δασμών δεν έφτασε για να εκτροχιάσει την ανάπτυξη.

Αυτό θυμίζει και το 2023, όταν όλοι περίμεναν ότι οι αυξήσεις επιτοκίων της Fed θα έφερναν ύφεση, αλλά η «έκρηξη» στις επενδύσεις AI και η κρατική στήριξη εξουδετέρωσαν τις αρνητικές επιπτώσεις.

Το μεγαλύτερο λάθος, όπως τονίζει, ήταν η επιμονή σε απλοϊκά μοντέλα που θεωρούν ότι ένα εντυπωσιακό γεγονός Α οδηγεί κατευθείαν σε αποτέλεσμα Β. Σήμερα, όλοι ασχολούνται σχεδόν αποκλειστικά με τον Τραμπ – σαν να καθορίζει μόνος του την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας. Όμως οι πολύπλοκες οικονομίες σπάνια λειτουργούν έτσι, ακόμη και όταν ο «παίκτης» είναι τόσο ισχυρός όσο οι δασμοί του Τραμπ.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ: 

• Η Ελλάδα «ξαναχτίζει» το brand της και έλκει επενδύσεις Room for growth
• Το ελληνικό Μονακό των νοτίων προαστίων
• Τι φοβάται ο Σαμ Άλτμαν για το μέλλον της AI; – «Κανείς δεν ξέρει τι θα συμβεί στη συνέχεια»