Το 25% των καταναλωτών χρησιμοποιεί BNPL, αλλά η Morgan Stanley ανησυχεί
Περισσότεροι από το 25% των Αμερικανών καταναλωτών έχουν χρησιμοποιήσει τη μέθοδο «Buy Now, Pay Later» (BNPL) – έναν τύπο βραχυπρόθεσμου δανείου με δόσεις – για να χρηματοδοτήσουν αγορές, σύμφωνα με έρευνα της Morgan Stanley AlphaWise που πραγματοποιήθηκε τον Απρίλιο του 2025.
Αν και το BNPL εξακολουθεί να αποτελεί μικρό ποσοστό των συνολικών πωλήσεων ηλεκτρονικού εμπορίου στις ΗΠΑ, επεκτείνεται με ταχείς ρυθμούς. Τα δάνεια BNPL χρηματοδότησαν το 6% των online αγορών το 2024, από μόλις 2% το 2020. Επιπλέον, οι καταναλωτές στρέφονται όλο και περισσότερο στη χρήση του BNPL για καθημερινά είδη, όπως ρούχα και είδη παντοπωλείου, αντί για αγορές υψηλής αξίας. Η αυξημένη χρήση του BNPL και ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιείται πλέον, προκαλεί ανησυχία στους επενδυτές σχετικά με τη διαστρέβλωση των δεδομένων πιστοληπτικής ικανότητας και τη δυνατότητα των καταναλωτών να εξυπηρετούν τις λοιπές οφειλές τους.
«Καθώς οι καταναλωτές χρησιμοποιούν το BNPL πιο συχνά και για περισσότερους λόγους, αξίζει να το παρακολουθούμε στενά», αναφέρει η Carolyn Campbell, στρατηγική αναλύτρια για τίτλους με εξασφαλίσεις σε στοιχεία ενεργητικού στη Morgan Stanley. «Ωστόσο, τα διαθέσιμα δεδομένα δείχνουν ότι τα επίπεδα χρέους μέσω BNPL, καθώς και τα ποσοστά καθυστερήσεων ή αθετήσεων, παραμένουν χαμηλά σε σύγκριση με άλλες μορφές καταναλωτικού δανεισμού».
Η άνοδος του BNPL
Τα δάνεια BNPL γνώρισαν άνθηση κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19 ως εναλλακτική λύση στις πιστωτικές κάρτες. Οι δόσεις μπορεί να εκτείνονται από 6 εβδομάδες έως και 60 μήνες, με τις βραχυπρόθεσμες συνήθως να προσφέρονται χωρίς τόκο. Τα βασικά πλεονεκτήματα του BNPL είναι η προσβασιμότητά του σε άτομα που δεν πληρούν τα κριτήρια για άλλες μορφές δανεισμού, και το γεγονός ότι επιτρέπει σε νοικοκυριά με περιορισμένα μετρητά να πληρώσουν όταν έχουν τη δυνατότητα. Ωστόσο, η υπερβολική χρήση του ενέχει τον κίνδυνο κακοδιαχείρισης πόρων, περιορισμού αποταμίευσης και υπερχρέωσης.
Η έρευνα της Morgan Stanley AlphaWise καταγράφει την τρέχουσα εικόνα χρήσης του BNPL:
- Υψηλότερα ποσοστά χρήσης σε νεότερες ηλικίες: 41% στις ηλικίες 16-24, 39% στις 25-34, 12% στις 55-64 και μόλις 11% στους 65+.
- Τα υψηλά εισοδήματα κυριαρχούν: 38% μεταξύ όσων έχουν ετήσιο εισόδημα $100.000–$150.000, έναντι 27% σε όσους κερδίζουν $25.000–$50.000.
- Ο μέσος δανεισμός μέσω BNPL είναι περίπου $760, με σημαντικές αποκλίσεις ανάλογα με το εισόδημα.
Τα τρία δημοφιλέστερα είδη αγορών με BNPL είναι: ένδυση/υπόδηση, ηλεκτρονικά είδη και παντοπωλεία – δείγμα πως οι χρήστες το εφαρμόζουν πια για καθημερινές ανάγκες και όχι για σπάνιες ή πολυτελείς αγορές (ταξίδια, οικιακές συσκευές, κ.ά.).
Για την Campbell, η συχνότερη χρήση του BNPL για καθημερινές ανάγκες ίσως υποδηλώνει τόσο μεγαλύτερη διείσδυση της αγοράς, όσο και αυξανόμενο άγχος των καταναλωτών.
«Αν η χρήση BNPL αυξηθεί ταχέως προς το τέλος του έτους, σε μια περίοδο που αναμένουμε πίεση στα νοικοκυριά λόγω πληθωρισμού (π.χ. από δασμούς) και χαμηλής αύξησης εισοδημάτων, τότε ίσως δούμε σε αυτό ένα προειδοποιητικό σημάδι», σχολιάζει.
Η Morgan Stanley προβλέπει πως ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ θα κορυφωθεί μεταξύ 3% και 3,5% το γ’ τρίμηνο του 2025.
Ζητείται περισσότερη διαφάνεια
Καθώς οι επενδυτές ανησυχούν ότι παραδοσιακά εργαλεία αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας, όπως το FICO score και οι δείκτες κάλυψης χρέους, ίσως δεν αποτυπώνουν σωστά το ρίσκο που ενσωματώνει η χρήση BNPL, κάποιες χρηματοοικονομικές εταιρείες προσπαθούν να ενσωματώσουν δεδομένα BNPL στις πιστωτικές αναφορές. Στόχος είναι να αποφευχθεί το ενδεχόμενο το BNPL να λειτουργήσει ως «μάσκα» που κρύβει τη πραγματική ποιότητα του καταναλωτικού χρέους, όπως εξηγεί ο James Faucette, επικεφαλής του Fintech & Payments Research της Morgan Stanley. «Δεν θεωρούμε ακόμη ότι το BNPL έχει οδηγήσει τους καταναλωτές σε υπερβολικά επίπεδα χρέους», σημειώνει. «Ωστόσο, παραμένουμε επιφυλακτικοί για τη μελλοντική του χρήση, δεδομένης της περιορισμένης διαφάνειας και της μεγαλύτερης εξάρτησης από αυτό σε νεότερες ηλικιακές ομάδες».
