Το credit scoring ως εργαλείο χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού: Γιατί είναι σημαντικό να γνωρίζουμε το «πιστωτικό μας σκορ»

Σε έναν κόσμο όπου ο δανεισμός είναι βασικό εργαλείο για την απόκτηση στέγης, εκπαίδευσης ή ακόμη και την αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών, η έννοια του credit scoring – της πιστοληπτικής αξιολόγησης ενός ατόμου – αποκτά διαρκώς μεγαλύτερη σημασία. Παρ’ όλα αυτά, στην Ελλάδα το θέμα αυτό παραμένει θολό, παρεξηγημένο και ελλιπώς διδαγμένο.

Ήρθε η ώρα να αντιμετωπίσουμε το credit scoring όχι μόνο ως εργαλείο των τραπεζών και των fintech, αλλά και ως εκπαιδευτικό εργαλείο χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού, ειδικά για τις νεότερες γενιές.

Τι Είναι το Credit Scoring;

Το credit score είναι ένας αριθμητικός δείκτης που εκφράζει την πιστοληπτική ικανότητα ενός ατόμου – με άλλα λόγια, το πόσο αξιόπιστος είναι κάποιος στην αποπληρωμή των υποχρεώσεών του. Σε πολλές χώρες όπως οι ΗΠΑ, κάθε πολίτης έχει ένα προσωπικό σκορ, γνωστό ως FICO score, το οποίο κυμαίνεται από 300 έως 850. Ενδεικτικά:

300–579: Κακό (poor)

580–669: Μέτριο (fair)

670–739: Καλό (good)

740–799: Πολύ καλό (very good)

800–850: Εξαιρετικό (exceptional)

Ένα άτομο με σκορ 750 θα δανειστεί για αγορά αυτοκινήτου με πολύ χαμηλότερο επιτόκιο από κάποιον με σκορ 600, ακόμα κι αν έχουν ίδιο εισόδημα. Αυτό επηρεάζει άμεσα το κόστος του δανεισμού, την έγκριση χρηματοδότησης ή ακόμα και την πρόσβαση σε φοιτητικά δάνεια, ενοικίαση κατοικίας ή εργασία σε κάποιους τομείς.

Στην Ελλάδα, η κατάσταση είναι μέχρις στιγμής διαφορετική: ενώ υπάρχει credit score εδώ και αρκετά χρόνια μέσω της  ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ, προς το παρόν δεν χρησιμοποιείται ευρέως από τους πολίτες και την μη χρηματοπιστωτική αγορά, όσο σε χώρες όπως στις ΗΠΑ, την Γερμανία, την Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο. 

Αξίζει να σημειωθεί ότι η ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ, πέρα από τον γνωστό της ρόλο στη συλλογή και διάθεση δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς, καταγράφει όχι μόνο αρνητικά στοιχεία (π.χ. αθέτηση οικονομικών υποχρεώσεων) αλλά και «θετικά», όπως την έγκριση νέων πιστώσεων, την έγκαιρη εξόφληση δανείων ή καρτών κλπ.) Έτσι διαμορφώνεται μια πιο δίκαιη εικόνα της οικονομικής συνέπειας κάθε πολίτη. Σήμερα στο αρχείο της ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ περιλαμβάνονται στοιχεία που σχετίζονται με την ομαλή αποπληρωμή δανείων και πιστωτικών προϊόντων, συμβάλλοντας σε μια πιο σφαιρική και τεκμηριωμένη αποτίμηση της πιστοληπτικής εικόνας κάθε φυσικού προσώπου ή επιχείρησης. Η ενημέρωση των πολιτών γύρω από αυτή τη δυνατότητα είναι κρίσιμη για την ενίσχυση της διαφάνειας, της χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης και της ενεργού συμμετοχής τους στη διαχείριση της οικονομικής τους φήμης. 

Γιατί Είναι Θέμα Εκπαίδευσης;

Η κατανόηση του credit scoring είναι πυλώνας χρηματοοικονομικής παιδείας. Όπως μαθαίνουμε να διαχειριζόμαστε τον οικογενειακό προϋπολογισμό ή να αποταμιεύουμε, έτσι πρέπει να μάθουμε και τι επηρεάζει το σκορ μας, πώς μπορούμε να το βελτιώσουμε, τι κινδύνους κρύβει η κακή πιστωτική συμπεριφορά.

Παράδειγμα απλών τρόπων βελτίωσης σκορ: πληρώνω εγκαίρως τις δόσεις δανείων και πιστωτικών καρτών, δεν χρησιμοποιώ πάνω από το 30% του πιστωτικού μου ορίου, δεν ανοίγω πολλές νέες γραμμές πίστωσης ταυτόχρονα, διατηρώ “παλιά” ενεργά πιστωτικά προϊόντα (δείχνει ιστορικό). Η εκπαίδευση σε αυτά τα ζητήματα δημιουργεί πολίτες με υπευθυνότητα, προνοητικότητα και καλύτερη πρόσβαση σε ευκαιρίες.

Η Μεγάλη Εικόνα

Το credit scoring δεν είναι μόνο τεχνικό εργαλείο ή στατιστική βαθμολόγηση. Είναι και εργαλείο μάθησης, ένα μέσο μέσα από το οποίο μπορούμε να βελτιώσουμε τη συμπεριφορά μας, να χτίσουμε εμπιστοσύνη και να αποκτήσουμε πρόσβαση σε νέες δυνατότητες.

Η ενσωμάτωσή του στον διάλογο για τον χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό είναι απαραίτητη. Μπορεί να διδάξει στους νέους – αλλά και σε κάθε πολίτη – πώς λειτουργεί ο κόσμος του δανεισμού, τι σημαίνει εμπιστοσύνη στην πράξη, και πώς να πάρουμε τον έλεγχο της οικονομικής μας φήμης.

Η γνώση του πιστωτικού μας σκορ μας δεν είναι απλώς μία ακόμα χρηματοοικονομική ενημέρωση. Είναι  ένα δυναμικό εργαλείο δράσης που μας επιτρέπει να σχεδιάζουμε με σιγουριά το χρηματοοικονομικό μας μέλλον.