Το φαινόμενο Φιλέας Φογκ στις ελληνικές μεταφορές
Ο Φιλέας Φογκ και ο Πασπαρτού χρειάστηκαν 80 μέρες για να κάνουν τον γύρο του κόσμου. Τα φορτηγά οχήματα, δημόσιας και ιδιωτικής χρήσης, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), τον έκαναν πάνω από 514.000 φορές μέσα σε μόλις ένα έτος. Μόνο που, στις περισσότερες περιπτώσεις, ο «γύρος του κόσμου» έγινε εντός των ελληνικών συνόρων.
Η ΕΛΣΤΑΤ υπολογίζει ότι το 73% του μεταφορικού έργου των φορτηγών οχημάτων που είναι ταξινομημένα στην Ελλάδα, πραγματοποιείται σε εθνικές διαδρομές, μια ένδειξη του περιορισμένο είναι το εξαγωγικό αποτύπωμα των εγχώριων οδικών μεταφορών.
Συνολικά, το 2024, τα φορτηγά που είναι ταξινομημένα στην Ελλάδα μετέφεραν 259 εκατομμύρια τόνους εμπορευμάτων, ενώ το μεταφορικό έργο ανήλθε σε 20,6 δισεκατομμύρια τονοχιλιόμετρα, σημειώνοντας αύξηση 2,8% σε σχέση με το 2023. Για να αντιληφθεί κανείς το μέγεθος, θα πρέπει να πούμε πως αν τα τονοχιλιόμετρα (ένα τονοχιλιόμετρο αντιστοιχεί στη μεταφορά ενός τόνου για ένα χιλιόμετρο) μετατρέπονταν σε πραγματικές αποστάσεις, τα φορτηγά που κινούνται στους ελληνικούς δρόμους θα είχαν διανύσει πάνω από 21 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα, δηλαδή 514.000 φορές την περίμετρο της Γης. Όμως παρά την αύξηση των χιλιομέτρων, το βάρος των εμπορευμάτων που μετακινήθηκαν μειώθηκε 6%, δηλαδή 16,6 εκατομμύρια τόνοι λιγότεροι σε σχέση με το 2023. Με αποτέλεσμα το μεταφορικό έργο των φορτηγών οχημάτων που είναι ταξινομημένα στην Ελλάδα να μειωθεί στους 258,995 εκατομμύρια τόνους, δηλαδή περίπου 700.000 τόνους την ημέρα.
Η γεωγραφία των μετακινήσεων
Κατά μέσο όρο λοιπόν, στην Ελλάδα περισσότερα από 700.000 τόνοι προϊόντων μεταφέρονται οδικώς, διανύοντας περίπου 57 εκατομμύρια χιλιόμετρα, όσο 1.400 φορές ο γύρος της Γης κάθε μέρα.
Στο εσωτερικό δίκτυο, η Αττική συγκεντρώνει το 26% των φορτώσεων και εκφορτώσεων. Είναι ο φυσικός κόμβος της ελληνικής αγοράς, όπου διασταυρώνονται η βιομηχανία, το εμπόριο και οι υπηρεσίες logistics.
Ακολουθούν η Στερεά Ελλάδα και η Κεντρική Μακεδονία, που μαζί με την Αττική συγκεντρώνουν πάνω από το μισό των μετακινήσεων σε όγκο. Στις διεθνείς μεταφορές, η Κεντρική Μακεδονία κρατά τα πρωτεία, χάρη στους οδικούς άξονες που τη συνδέουν με τα Βαλκάνια και την Κεντρική Ευρώπη. Από τον Προμαχώνα και τη Θεσσαλονίκη διέρχεται η συντριπτική πλειονότητα των φορτίων προς βορρά. Η Αττική ακολουθεί, κυρίως λόγω του λιμανιού του Πειραιά και της αυξανόμενης δραστηριότητας στα κέντρα διανομής.
Από το «χύμα» στο συσκευασμένο
Οι μεταφορές προϊόντων σε παλέτες αυξήθηκαν 27,6%, φτάνοντας τα 47,5 εκατ. τόνους. Πρόκειται για συσκευασμένα, τυποποιημένα προϊόντα, όπως τρόφιμα, ποτά, φάρμακα, είδη σούπερ μάρκετ, βιομηχανικά υλικά. Αντίθετα, τα χύμα στερεά προϊόντα (όπως τσιμέντο, σιτηρά, λιπάσματα, υλικά οικοδομής) μειώθηκαν 14,7%, ενώ τα εμπορευματοκιβώτια υποχώρησαν 8,5%. Αξιοσημείωτη είναι και η αύξηση 16,3% στις μεταφορές υγρών φορτίων, όπως καύσιμα και χημικά.
Η πιο εντυπωσιακή αλλαγή έρχεται από τη σχέση ιδιωτικών και επαγγελματικών φορτηγών. Τα φορτηγά ιδιωτικής χρήσης (Ι.Χ.), δηλαδή αυτά που ανήκουν σε επιχειρήσεις και χρησιμοποιούνται για τις δικές τους ανάγκες, είχαν κατακόρυφη πτώση 20,6%, από 161,4 εκατ. τόνους το 2023 σε 128,2 εκατ. το 2024. Αντίθετα, τα φορτηγά δημοσίας χρήσης (Δ.Χ.), δηλαδή τα επαγγελματικά μεταφορικά μέσα, ανέβηκαν 14,6%, μεταφέροντας 130,8 εκατ. τόνους. Για πρώτη φορά, τα Δ.Χ. φορτηγά ξεπέρασαν σε όγκο τα ιδιωτικά, γεγονός που δείχνει ότι ο κλάδος των επαγγελματιών μεταφορέων κερδίζει έδαφος.
Αυτή η αλλαγή δεν είναι τυχαία. Με το αυξημένο κόστος καυσίμων και τη δυσκολία εύρεσης οδηγών πολλές επιχειρήσεις προτιμούν να συνεργάζονται με εταιρείες logistics αντί να συντηρούν δικό τους στόλο.
