Το ισχυρό ευρώ ανησυχεί την ΕΚΤ – Υπερβολικά καλό νέο ή κίνδυνος;
Λίγες μόνο εβδομάδες αφότου η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Christine Lagarde, μίλησε για μια «παγκόσμια στιγμή του ευρώ», εκφράζοντας αισιοδοξία ότι το ενιαίο νόμισμα μπορεί να σταθεί απέναντι στο δολάριο, ο άνεμος αισιοδοξίας εντός της ΕΚΤ φαίνεται να υποχωρεί. Ολοένα και περισσότεροι αξιωματούχοι της τράπεζας αρχίζουν να ανησυχούν ότι η ισχυρή πορεία του ευρώ ίσως εξελιχθεί σε «υπερβολικά καλό νέο», με δυνητικά δυσάρεστες συνέπειες για την οικονομία της Ευρωζώνης.
Το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα έχει σημειώσει άνοδο περίπου 14% έναντι του δολαρίου μέσα στο 2025, φτάνοντας στα υψηλότερα επίπεδα σχεδόν τετραετίας. Η ενίσχυση αυτή οφείλεται εν μέρει στην αποστροφή των επενδυτών προς την πολιτική αβεβαιότητα στις ΗΠΑ και στη στροφή τους προς ευρωπαϊκά assets, γεγονός που διαψεύδει τις αρχικές εκτιμήσεις που ήθελαν το ευρώ να πλησιάζει φέτος την ισοτιμία 1 προς 1 με το δολάριο.
Η εκτίναξη της ισοτιμίας συμβαίνει μάλιστα κόντρα στο ρεύμα των επιτοκιακών διαφορών: τα επιτόκια στην Ευρωζώνη παραμένουν σημαντικά χαμηλότερα από εκείνα στις ΗΠΑ, μια συνθήκη που ιστορικά θα ενίσχυε το δολάριο. Αυτή η ασυνήθιστη δυναμική ανατρέπει παραδοσιακές ισορροπίες στις αγορές συναλλάγματος.
Στο πρόσφατο ετήσιο συνέδριο της ΕΚΤ στη Σίντρα της Πορτογαλίας, ο αντιπρόεδρος της τράπεζας, Luis de Guindos, δήλωσε στο Bloomberg TV ότι πρέπει να αποφευχθεί «οποιαδήποτε υπερβολική άνοδος» του ευρώ. Αν και, όπως είπε, η ΕΚΤ μπορεί να διαχειριστεί την ισοτιμία γύρω στο 1,18 δολάριο, επίπεδα πάνω από το 1,20 θα καθιστούσαν την κατάσταση «πολύ πιο περίπλοκη».
Η διπλή όψη ενός ισχυρού νομίσματος
Ένα πιο δυνατό ευρώ μειώνει το κόστος των εισαγωγών και συγκρατεί τον πληθωρισμό — κάτι ιδιαίτερα ευπρόσδεκτο σε μια περίοδο που οι κεντρικοί τραπεζίτες έχουν δώσει μάχη για να τιθασεύσουν τις αυξήσεις τιμών. Ωστόσο, η ισχυροποίηση του νομίσματος καθιστά τις ευρωπαϊκές εξαγωγές ακριβότερες, περιορίζοντας την ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη. Το πλήγμα αυτό είναι ιδιαίτερα κρίσιμο για την εξωστρεφή οικονομία της Ευρωζώνης, που βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις εξαγωγές.
Η ανησυχία επιτείνεται από το ενδεχόμενο εμπορικού πολέμου με τις ΗΠΑ. Ορισμένοι κεντρικοί τραπεζίτες θεωρούν ότι η ΕΚΤ ίσως χρειαστεί να στείλει πιο ξεκάθαρο μήνυμα πως δεν επιθυμεί ένα υπερβολικά ισχυρό ευρώ, καθώς κάτι τέτοιο θα μπορούσε να ρίξει τον πληθωρισμό κάτω από τον στόχο του 2%.
«Το ισχυρό ευρώ θα μπορούσε να εξελιχθεί σε πρόβλημα», σημείωσε ανώτερος αξιωματούχος της ΕΚΤ υπό καθεστώς ανωνυμίας.
Ο Tomasz Wieladek, επικεφαλής Ευρωπαίος οικονομολόγος για τις αγορές σταθερού εισοδήματος στην T. Rowe Price, ανέφερε ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πιθανότατα ανέμεναν μια σταδιακή ανατίμηση του ευρώ με την πάροδο του χρόνου, όμως «αυτό δεν συμβαίνει στην πράξη». Η ανατίμηση, σύμφωνα με τον Wieladek, υπήρξε «υπερβολικά γρήγορη για να είναι άνετη» και αποδίδεται εν μέρει στη ραγδαία στροφή των χαρτοφυλακίων του ιδιωτικού τομέα προς την Ευρώπη.
Σενάρια για επιτοκιακή αντίδραση
Εάν το ευρώ ενισχυθεί περαιτέρω και αγγίξει το 1,25 δολάριο μέσα στο έτος —δηλαδή περίπου 6% υψηλότερα από τα τρέχοντα επίπεδα— η ΕΚΤ ίσως υποχρεωθεί να μειώσει τα επιτόκια κατά μισή ποσοστιαία μονάδα, για να μετριάσει τις συνέπειες τόσο στον πληθωρισμό όσο και στην ανάπτυξη.
Παράλληλα, ενώ η ΕΚΤ έχει ήδη μειώσει το βασικό της επιτόκιο στο 2% από τον Ιούνιο του 2024, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) το διατηρεί σε επίπεδα πάνω από το διπλάσιο. Ιστορικά, η υψηλότερη απόδοση των αμερικανικών assets λειτουργούσε ως μαγνήτης για κεφάλαια, ενισχύοντας το δολάριο. Σήμερα, όμως, οι επενδυτές φαίνεται να αναζητούν εναλλακτικές, φοβούμενοι την πολιτική αβεβαιότητα στις ΗΠΑ.
«Υπάρχει ξεκάθαρα κάτι που έχει σπάσει», δήλωσε η Lagarde από τη Σίντρα, αναφερόμενη στις αδυναμίες του δολαρίου. «Δεν είναι σαφές αν αυτό μπορεί να επιδιορθωθεί», πρόσθεσε, σημειώνοντας πάντως ότι η ΕΚΤ λαμβάνει υπόψη τις εξελίξεις στις προβλέψεις της.
Ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη άγγιξε τον στόχο του 2% τον Ιούνιο, ωστόσο αναμένεται να υποχωρήσει προσωρινά στο 1,6% το 2026. Το ενδεχόμενο ενός ισχυρότερου ευρώ, σε συνδυασμό με το ενδεχόμενο υψηλότερων αμερικανικών δασμών, εντείνει τις ανησυχίες στην ΕΚΤ για νέα αποπληθωριστική πίεση.
«Ένα ισχυρότερο ευρώ θα επιβάρυνε τις εξαγωγές και θα μπορούσε να λειτουργήσει αποπληθωριστικά», προειδοποίησε η Pooja Kumra, αναλύτρια επιτοκίων στην TD Securities. «Η Ευρωζώνη δεν θέλει να επιστρέψει στην εποχή αποπληθωρισμού της δεκαετίας του 2010», πρόσθεσε.
Πολιτική ευαισθησία στις παρεμβάσεις
Η ΕΚΤ, ωστόσο, περιορίζεται από τη διεθνή «εθιμοτυπία» που αποτρέπει μονομερείς ενέργειες στις ισοτιμίες. «Μονομερείς κινήσεις στις αγορές συναλλάγματος είτε αποτυγχάνουν είτε μπορεί να πυροδοτήσουν νομισματικούς πολέμους», προειδοποίησε ανώτερος αξιωματούχος στους Financial Times, σημειώνοντας ότι η κατάσταση γίνεται ακόμα πιο περίπλοκη λόγω ορισμένων συμβούλων του Donald Trump που τάσσονται υπέρ ενός πιο αδύναμου δολαρίου.
Πάντως, κάποιοι επενδυτές εμφανίζονται ψύχραιμοι. Ο Mike Riddell, διαχειριστής κεφαλαίων στη Fidelity International, υπενθυμίζει ότι το μεγάλο εμπορικό πλεόνασμα της Ευρωζώνης συνήθως αποτελεί ένδειξη ότι το νόμισμα πρέπει να ανατιμηθεί. «Δεν πιστεύω ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής έχουν σοβαρό επιχείρημα όταν παραπονιούνται ότι το ευρώ είναι ισχυρό», είπε χαρακτηριστικά.
Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και ο Boris Vujčić, διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Κροατίας και μέλος του Δ.Σ. της ΕΚΤ, ο οποίος υπογραμμίζει ότι το ευρώ διαπραγματεύεται στα ίδια περίπου επίπεδα με εκείνα που είχε όταν εισήχθη, ενώ σε πολλές περιόδους των τελευταίων 25 ετών ήταν ακόμη ισχυρότερο. «Τα τρέχοντα επίπεδα απέχουν πολύ από το να θεωρηθούν υπερβολικά», σχολίασε στους Financial Times.
Το ερώτημα παραμένει, όμως, αν η νέα ισχύς του ευρώ είναι πράγματι σημάδι δύναμης ή μήπως εγκυμονεί κινδύνους που η Ευρώπη θα κληθεί σύντομα να αντιμετωπίσει.
