Το μεγάλο στοίχημα του Πάουελ – Γιατί οι επόμενοι δύο μήνες θα καθορίσουν την τύχη της οικονομίας των ΗΠΑ

Ο καθορισμός των επιτοκίων είναι κάποιες φορές περισσότερο τέχνη παρά επιστήμη, ειδικά όταν η οικονομία συνεχίζει να διαψεύδει τις προβλέψεις – μια πραγματικότητα που η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) αντιμετώπισε κατά μέτωπο την Τετάρτη.

Υπάρχουν δύο οικονομικοί «κόσμοι» στους οποίους θα μπορούσε να βρίσκεται αυτή τη στιγμή η αμερικανική οικονομία και οι αξιωματούχοι της Fed ίσως να μην γνωρίζουν ποιος είναι ο πραγματικός για μήνες. Στον έναν κόσμο, η οικονομική αδυναμία που κρύβεται κάτω από τους κατά τα άλλα σταθερούς τίτλους τελικά εμφανίζεται. Στον άλλο, οι επενδύσεις στην τεχνητή νοημοσύνη και ο πλούτος των νοικοκυριών ενισχύουν την οικονομία παρά τα εμπόδια από τους εμπορικούς πολέμους.

Η Fed διατήρησε σταθερά τα επιτόκια αυτή την εβδομάδα και ο πρόεδρος Jerome Powell κράτησε ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα για την επόμενη συνεδρίαση του Σεπτεμβρίου, υποσχόμενος λίγα αλλά χωρίς να αποκλείει τίποτα.

Οι αξιωματούχοι ποντάρουν στο ότι μπορούν να περιμένουν τουλάχιστον δύο μήνες για να δουν αν οι δασμοί θα επιβραδύνουν την οικονομική δραστηριότητα, θα τροφοδοτήσουν τον πληθωρισμό ή θα περάσουν απαρατήρητοι. Αυτή η υπομονή έχει ρίσκο – και προς τις δύο κατευθύνσεις.

Ο Powell άφησε να εννοηθεί ότι παραμένει δεσμευμένος στη διατήρηση της «ήπιας προσγείωσης» που φάνηκε να έχει πετύχει η οικονομία στην αρχή του έτους, όταν ο πληθωρισμός μειώθηκε χωρίς σοβαρές απώλειες στην αγορά εργασίας. Ωστόσο, οι δασμοί έχουν προκαλέσει πιέσεις που ενδέχεται να απομακρύνουν τη Fed από αυτό το μονοπάτι.

Η Fed παρείχε εξαιρετικά χαλαρή νομισματική πολιτική όταν ξέσπασε η πανδημία πριν από πέντε χρόνια και καθυστέρησε να τη μαζέψει, οδηγώντας σε ραγδαίες αυξήσεις επιτοκίων το 2022 όταν ο πληθωρισμός αποδείχθηκε πιο επίμονος.

Την Τετάρτη, ο Powell επανέλαβε τη δέσμευση που είχε δώσει πριν από τέσσερα χρόνια να διασφαλίσει ότι τυχόν αυξήσεις τιμών δεν θα μονιμοποιηθούν. «Θέλουμε να το κάνουμε αποδοτικά – αποδοτικά», είπε στη συνέντευξη Τύπου. Η πρόωρη μείωση επιτοκίων θα μπορούσε να αναγκάσει τη Fed να τα αυξήσει ξανά αργότερα. «Αυτό είναι αναποτελεσματικό», είπε. Από την άλλη, η υπερβολική αναμονή θα μπορούσε να προκαλέσει ζημιά στην αγορά εργασίας.

Σε έναν κόσμο, το χαμηλό και σταθερό ποσοστό ανεργίας που επικαλείται ο Powell ως σημάδι σταθερότητας κρύβει μια σταδιακή επιδείνωση της αγοράς εργασίας που μπορεί να επιταχυνθεί απότομα.

«Το ποσοστό ανεργίας στο 4,1% δίνει μια ψευδή αίσθηση για το τι συμβαίνει πραγματικά στην αγορά εργασίας», δήλωσε ο Neil Dutta, επικεφαλής οικονομικών ερευνών της Renaissance Macro Research.

Περισσότεροι άνθρωποι βρίσκονται εκτός εργατικού δυναμικού αν και θα ήθελαν δουλειά, σε σχέση με το τι είναι σύνηθες για μια οικονομία με τόσο χαμηλή ανεργία, εξήγησε ο Dutta. Ασυνήθιστα πολλοί εργαζόμενοι δεν βλέπουν αυξήσεις στους μισθούς τους και μόνο περίπου οι μισοί κλάδοι προσθέτουν θέσεις εργασίας – μια ιστορικά ασθενής εικόνα. Ο διοικητής της Fed, Christopher Waller, είχε επισημάνει αυτές τις ανησυχίες σε ομιλία του πριν δύο εβδομάδες.

Αν η αγορά εργασίας αρχίζει να αποδυναμώνεται, αυτό θα δικαιώσει τους επικριτές του Powell που λένε ότι η Fed θα έπρεπε να είχε μειώσει τα επιτόκια ήδη από αυτή την εβδομάδα, αν όχι νωρίτερα φέτος. Ο Waller, που διαφώνησε με την απόφαση της Fed την Τετάρτη επειδή τάχθηκε υπέρ της μείωσης επιτοκίων, έχει υποστηρίξει ότι η οικονομία δεν είναι τόσο ισχυρή όσο φαίνεται.

Ο Powell δεν απέρριψε αυτές τις ανησυχίες την Τετάρτη. Το ποσοστό ανεργίας έχει σταθεροποιηθεί επειδή τόσο η προσφορά όσο και η ζήτηση για εργασία μειώνονται με παρόμοιο ρυθμό. «Γι’ αυτό βλέπουμε κίνδυνο επιδείνωσης στην αγορά εργασίας», είπε.

Αδυναμία εμφανίζεται επίσης στις καταναλωτικές δαπάνες. Δεδομένα του Ινστιτούτου της Bank of America δείχνουν ότι οι δαπάνες για υπηρεσίες όπως ξενοδοχεία, αεροπορικά εισιτήρια και εστίαση μειώθηκαν για τρεις συνεχόμενους μήνες – πρώτη φορά από το 2008. Τα χαμηλότερα εισοδήματα μείωσαν τη χρήση πιστωτικών καρτών στο τρίμηνο έως τον Ιούνιο για πρώτη φορά σε πάνω από ένα έτος.

Οι καταναλωτές περιορίζουν τις δαπάνες σε προαιρετικές κατηγορίες όπως ταξίδια και εστιατόρια, ενώ τα αναγκαστικά έξοδα, όπως ασφάλειες και ενοίκια, συνεχίζουν να αυξάνονται.

«Αν με ρωτούσατε “ποια είναι η θερμοκρασία του καταναλωτή τώρα;” θα σας έλεγα ότι κρυώνει, αλλά δεν έχει παγώσει. Δεν καταρρέει», είπε η Liz Everett Krisberg, επικεφαλής του Bank of America Institute.

Η αγορά κατοικίας είναι μια ακόμα πηγή αρνητικής πίεσης που μπορεί να εντείνει την αδυναμία στην αγορά εργασίας. Οι επενδύσεις στην κατοικία μειώνονται και τα αποθέματα κατοικιών προς πώληση αυξάνονται, δείχνοντας ότι οι αγοραστές με υποθήκες άνω του 6,5% εξαντλούνται.

Ωστόσο, υπάρχει και μια άλλη άποψη που βλέπει αυτές τις ενδείξεις ως «θόρυβο» και όχι σήμα κινδύνου. Σε αυτόν τον δεύτερο κόσμο, η οικονομία συνεχίζει να διαψεύδει τις προβλέψεις, τροφοδοτούμενη από δυνάμεις που μπορεί να υπερισχύσουν της αδυναμίας που εμφανίζεται.

Η οικονομία άντεξε τις ραγδαίες αυξήσεις επιτοκίων του 2022, την τραπεζική κρίση του 2023 και τώρα τις εμπορικές αναταραχές του 2025, είπε ο Ajay Rajadhyaksha, παγκόσμιος επικεφαλής ερευνών της Barclays.

Ο Rajadhyaksha επισημαίνει δύο βασικούς παράγοντες που στηρίζουν την οικονομία: την έκρηξη επενδύσεων στην τεχνητή νοημοσύνη που αντισταθμίζει την αδυναμία σε κλάδους που πλήττονται από τα υψηλά επιτόκια και τη σημαντική αύξηση του πλούτου από την άνοδο στις τιμές των ακινήτων και των μετοχών που στηρίζει τις καταναλωτικές δαπάνες των πιο εύπορων.

«Κάθε φορά που πηγαίνω στην Ασία ή στην Ευρώπη, θυμάμαι πόσο πλουσιότερα έχουν γίνει τα αμερικανικά νοικοκυριά τα τελευταία τέσσερα χρόνια σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο», είπε.

Εκτός αν υπάρξει κάποιο απρόβλεπτο σοκ όπως μια ξαφνική άνοδος στις αποδόσεις μακροπρόθεσμων κρατικών ομολόγων, «μου φαίνεται πολύ δύσκολο να δω μια καθαρή ύφεση στις Ηνωμένες Πολιτείες», είπε ο Rajadhyaksha.

Σε αυτό το σενάριο, η Fed θα είχε λίγους λόγους να μειώσει τα επιτόκια φέτος, είπε ο Michael Gapen, επικεφαλής οικονομολόγος ΗΠΑ στη Morgan Stanley. Ακόμα κι αν οι αυξήσεις τιμών από τους δασμούς αποδειχθούν προσωρινές, όπως αναμένει ο Waller, μπορεί να υπάρξει πρόβλημα αν π.χ. οι φορολογικές μειώσεις των Ρεπουμπλικάνων ή πιθανές επιστροφές στους καταναλωτές αυξήσουν τις δαπάνες.

«Δεν είναι οι δασμοί που δημιουργούν την επιμονή, είναι η πλευρά της ζήτησης που τροφοδοτείται από την ιστορία των δασμών», είπε ο Gapen.

Ο Rajadhyaksha θεωρεί ότι οι αυξήσεις τιμών λόγω δασμών θα είναι μεμονωμένες, αλλά πιστεύει ότι η Fed δύσκολα θα μειώσει τα επιτόκια τον Σεπτέμβριο, γιατί αυτές οι αυξήσεις θα φανούν στις εκθέσεις πληθωρισμού Ιουλίου και Αυγούστου.

Ο Claudio Irigoyen, πρώην κεντρικός τραπεζίτης στην Αργεντινή και επικεφαλής παγκόσμιας οικονομικής έρευνας στην Bank of America, χαρακτήρισε επικίνδυνο να υποθέτει κανείς ότι οι επιπτώσεις ενός σοκ από δασμούς θα ξεκαθαρίσουν μέσα σε λίγους μήνες.

«Η πανδημία ήταν επίσης ένα προσωρινό σοκ που η Fed αποφάσισε να αγνοήσει και έκανε λάθος», είπε. «Όχι γιατί δεν ήταν προσωρινό, αλλά γιατί “προσωρινό” σημαίνει έναμισι ή δύο χρόνια – αρκετά για να μην μπορείς να το αγνοήσεις».

Επισήμανε και άλλους κινδύνους υπερθέρμανσης που αμφισβητούν την ανάγκη για μείωση επιτοκίων. Αν οι μειώσεις επιτοκίων είναι τόσο επείγουσες, «γιατί ανεβαίνει κάθε μέρα το χρηματιστήριο;» ρώτησε ο Irigoyen. «Γιατί ανθίζει η αγορά ιδιωτικής χρηματοδότησης;».

Ο Powell δεν φάνηκε να βιάζεται να πάρει απαντήσεις. «Πρέπει να το δείτε ως ακόμα πολύ πρώιμο στάδιο», είπε, αναφερόμενος στην κατανόηση των επιπτώσεων που θα έχουν οι υψηλότεροι δασμοί στην οικονομία. «Απλώς θα πρέπει να παρατηρούμε και να μαθαίνουμε».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ: 

• Στα σκαριά φοροελαφρύνσεις για οικογένειες με παιδιά ενόψει ΔΕΘ
• Η Ελλάδα «ξαναχτίζει» το brand της και έλκει επενδύσεις Room for growth
• Τι δεν κατάλαβε ο κόσμος για τους δασμούς – Τα νούμερα που ξάφνιασαν