Το πιο μικρό κράτος στον κόσμο ίσως δεν είναι καν κράτος – Η παράξενη διαμάχη του Βατικανού και της Μάλτας
Ποια είναι η μικρότερη χώρα στον κόσμο από πλευράς έκτασης ή πληθυσμού; Το Βατικανό.
Ήταν τελικά τόσο απλή η απάντηση;
Όχι ακριβώς. Δείτε γιατί:
Τι κάνει μια χώρα… χώρα;
Το ζήτημα είναι πώς ορίζουμε τι είναι «χώρα», και κάποιοι υποστηρίζουν ότι το Βατικανό δεν πληροί τα κριτήρια.
Πρώτο πρόβλημα: δεν είναι μέλος του ΟΗΕ. Τεχνικά, δεν είναι ούτε «μη μέλος κράτος» – αυτή η ιδιότητα ανήκει στην Αγία Έδρα, την οποία ο ΟΗΕ περιγράφει ως «έναν σχεδόν 2000 ετών θεσμό που αντιπροσωπεύει τη διεθνή κυριαρχία του Πάπα, ηγέτη της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Το κράτος της Πόλης του Βατικανού είναι η γεωγραφική οντότητα που διασφαλίζει αυτή την κυριαρχία».
Ωστόσο, δεν είναι απαραίτητο να είσαι μέλος του ΟΗΕ για να αναγνωρίζεσαι ως χώρα. Λίγοι θα έλεγαν ότι η Ελβετία δεν ήταν χώρα πριν ενταχθεί στον ΟΗΕ το 2002 ή ότι η Ιταλία άρχισε να υφίσταται μόνο όταν μπήκε το 1955.
Ένας από τους πιο ευρέως αποδεκτούς τρόπους ορισμού μιας χώρας είναι η Σύμβαση του Μοντεβιδέο, που υπογράφηκε το 1933. Σύμφωνα με το Άρθρο 1 της Σύμβασης, ένα κράτος πρέπει να έχει:
a) μόνιμο πληθυσμό
b) καθορισμένη επικράτεια
c) κυβέρνηση
d) ικανότητα να συνάπτει σχέσεις με άλλα κράτη
Το Βατικανό πληροί όλα τα παραπάνω: έχει περίπου 1.000 κατοίκους (αν και λιγότεροι από τους μισούς έχουν υπηκοότητα), ξεκάθαρα όρια, κυβέρνηση και διπλωματικές σχέσεις με πολλές χώρες. Άρα, ναι, μάλλον είναι χώρα.
Και το Κυρίαρχο Τάγμα της Μάλτας;
Εδώ τα πράγματα περιπλέκονται. Το Κυρίαρχο Στρατιωτικό Τάγμα της Μάλτας (ή Τάγμα του Αγίου Ιωάννη) έχει ρίζες που φτάνουν ως το 1048 και επίσημα αναγνωρίστηκε από τον Πάπα το 1113. Το 1530 ανέλαβε τη διοίκηση της Μάλτας, την οποία έχασε το 1798. Σήμερα έχει έδρα στη Ρώμη και κατέχει δύο κτίρια, ενώ έχει και ένα φρούριο στη Μάλτα από το 2001.
Κάποιοι ισχυρίζονται ότι είναι το μικρότερο «έθνος» στον κόσμο, με εμβαδόν λίγα κτίρια και πληθυσμό τρεις ανθρώπους (αν και έχει 13.500 μέλη και 80.000 εθελοντές). Διαθέτει επίσης το σπανιότερο διαβατήριο στον κόσμο, το οποίο έχει μόνο ο Μεγάλος Μάγιστρος (και 12 άτομα προσωρινά).
Αλλά θεωρείται χώρα; Εδώ οι γνώμες διίστανται. Όπως επεσήμανε το Spectator το 2017, η οντότητα αυτή θυμίζει περισσότερο θρησκευτικό τάγμα υπό την εποπτεία της Αγίας Έδρας, παρά ανεξάρτητο κράτος.
Το περιοδικό ανέφερε επίσης σκάνδαλο του 2016, όπου ο τότε Καγκελάριος κατηγορήθηκε για προώθηση προφυλακτικών στη Μιανμάρ, απομακρύνθηκε, και μετά επανήλθε στη θέση του μετά από παρέμβαση του Πάπα. Το επεισόδιο αυτό, κατά το Spectator, δείχνει πως το Τάγμα δεν είναι ανεξάρτητο, αλλά εξαρτάται από το Βατικανό.
Έτσι, το Κυρίαρχο Τάγμα της Μάλτας παραμένει ένα… αστερίσκος στα trivia για τη μικρότερη χώρα.
Αν δεν σας πείθουν το Βατικανό ή το Τάγμα, τότε η μικρότερη χώρα σε έκταση είναι το Μονακό και σε πληθυσμό η Ναούρου – και οι δύο είναι πλήρη μέλη του ΟΗΕ και πέραν αμφισβήτησης χώρες.
