Η ξέφρενη κούρσα επενδύσεων σε AI data centers και ο φόβος επικείμενης φούσκας
- Φόβοι υπερπροσφοράς και χρεοκοπιών από τον ξέφρενο δανεισμό συνολικού ύψους 10 τρισ. δολαρίων για AI Data Centers
- Η OpenAI επενδύει 14 τρισ. σε υποδομές ενώ η Brookfield προβλέπει 5-10 τρισ. δολάρια κόστος
- Τα δάνεια ξεπερνούν ακόμα και το 150% του κόστους κατασκευής, με τα synthetic leases και τις τιτλοποιήσεις να θυμίζουν εποχές 2008
Η παγκόσμια έκρηξη επενδύσεων σε data centers τεχνητής νοημοσύνης έχει προκαλέσει φόβους για ένα νέο χρηματοοικονομικό «καλπάζον» φαινόμενο, με ολοένα αυξανoμένο δανεισμό και ρίσκο υπερεπένδυσης.
Δύο νέοι δισεκατομμυριούχοι αναδείχθηκαν από startup πριν καν κατασκευαστούν τα data centers τους, ενώ άλλοι δανείζονται ποσά που υπερβαίνουν το 150% του κόστους ανέγερσης και πολλές εταιρείες χρησιμοποιούν χρηματοοικονομικά τεχνάσματα για να κρατούν τις υποχρεώσεις εκτός ισολογισμού. Οι σκεπτικιστές βλέπουν σε αυτά σημάδια υπερθέρμανσης της αγοράς και επικείμενης φούσκας.
Όπως αναλύει το Bloomberg, σε δημοσίευμά του , η ανάπτυξη γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη έχει οδηγήσει σε άνευ προηγουμένου ζήτηση για υποδομές και δανεισμό. Ορισμένοι αναλυτές εκτιμούν ότι το συνολικό κόστος ξεπερνά τα 10 τρισ. δολάρια, προκαλώντας ανησυχίες πως δημιουργείται «φούσκα» που θα μπορούσε να πλήξει τόσο επενδυτές όσο και πιστωτές. Ο συνιδρυτής της Oaktree Capital, Χάουαρντ Μαρκς, προειδοποιεί ότι το κύμα κατασκευών ίσως οδηγήσει σε υπερπροσφορά — με κάποια κέντρα να καταστούν οικονομικά μη βιώσιμα και κάποιους ιδιοκτήτες να χρεοκοπήσουν. Εξίσου επικίνδυνη είναι η πιθανότητα ότι σε λίγα χρόνια, όταν λήξουν τα τρέχοντα δάνεια, η ρευστότητα θα έχει στερέψει.
Η αυξημένη μόχλευση (leverage) αποτελεί άλλο πρόβλημα, ιδίως αν η τεχνολογία αποδειχθεί κατώτερη των προσδοκιών. Σε τέτοιο σενάριο, οι δανειστές θα είναι πιο απρόθυμοι να αναχρηματοδοτήσουν έργα, ανεβάζοντας το κόστος ή απαιτώντας νέα ίδια κεφάλαια. «Αν πρόκειται για παράλογο ενθουσιασμό, οι επενδυτές θα χάσουν όταν σταματήσει η μουσική», σχολίασε ο Σάντεκ Ουάμπα της I Squared Capital, τονίζοντας ότι κάθε συμφωνία έχει τις ιδιαιτερότητές της.
Η Goldman Sachs, η JPMorgan και άλλες τράπεζες αναφέρουν πως οι συμφωνίες γύρω από την τεχνολογία έχουν γίνει περίπλοκες και αδιαφανείς, καθώς το ρίσκο «διαμοιράζεται» στο σύστημα μέσω τιτλοποιήσεων. Οι επενδυτές αγοράζουν κομμάτια χρέους διαφορετικού ρίσκου, θυμίζοντας τα χρηματοοικονομικά προϊόντα που προηγήθηκαν της κρίσης του 2008.
Τεράστια κόστη και υπερδανεισμός
Το ενδιαφέρον είναι τόσο ισχυρό, που σε ορισμένες περιπτώσεις οι δανειολήπτες ζητούν δάνεια πάνω από 100% του κόστους κατασκευής – ακόμη και 150%, υποστηρίζοντας ότι η αξία των εγκαταστάσεων θα αυξηθεί μόλις αρχίσουν να αποφέρουν έσοδα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η startup Fermi Inc., που χωρίς να έχει ακόμη δημιουργήσει data centers, είδε την κεφαλαιοποίησή της να εκτοξεύεται στα 19 δισ. δολάρια, κάνοντας δισεκατομμυριούχους τους συνιδρυτές της, προτού η μετοχή υποχωρήσει κάτω από την τιμή εισαγωγής.
Η OpenAI σχεδιάζει επενδύσεις ύψους 1,4 τρισ. δολαρίων σε υποδομές, ενώ η Brookfield υπολογίζει ότι η συνολική δαπάνη για να εξαπλωθεί το AI στις υποδομές και την ενέργεια θα κυμανθεί από 5 έως 10 τρισ. δολάρια. Η McKinsey εκτιμά ότι μόνο για data centers —συμπεριλαμβανομένων αυτών για AI— θα χρειαστούν 7 τρισ. μέχρι το 2030.
Οι ισχυρές τεχνολογικές εταιρείες, όπως Microsoft και Google, που άλλοτε χρηματοδοτούσαν οι ίδιες τα έργα τους, τώρα προτιμούν πιο περίπλοκες μορφές leasing. Τα λεγόμενα «synthetic leases» τους επιτρέπουν να έχουν φορολογικά οφέλη από αποσβέσεις χωρίς να εγγράφουν το χρέος στους ισολογισμούς τους, έτσι ώστε να μην φαίνονται υπερεκτεθειμένες.
Ωστόσο, η κλίμακα των επενδύσεων ξεπερνά πλέον τις δυνατότητες των παραδοσιακών αγορών τιτλοποιημένου χρέους (CMBS, ABS, private placements). Ο Σκοτ Γουίλκοξεν της JPMorgan σχολιάζει ότι χρειάζεται «όλη η αγορά» για να απορροφήσει τον όγκο. Μόνο στις ΗΠΑ, οι συμφωνίες που σχετίζονται με data centers έχουν φθάσει τα 175 δισ. δολάρια το 2025.
Ο Χάουαρντ Μαρκς αμφισβητεί τη λογική αποδοχή τόσο χαμηλών αποδόσεων —μόλις 100 μονάδες βάσης πάνω από τα αμερικανικά ομόλογα— για επενδύσεις 30ετούς ορίζοντα γεμάτες τεχνολογική αβεβαιότητα. Η Μισέλ Ράσελ-Ντόου του Schroders Capital σημειώνει ότι ορισμένα επενδυτικά οχήματα έχουν τόσο περίπλοκη δομή («master trust structures») που η αποτίμησή τους είναι σχεδόν αδύνατη.
Οι αναφορές σε «φούσκα» έχουν κινητοποιήσει και τις ρυθμιστικές αρχές. Η Τράπεζα της Αγγλίας εξετάζει ήδη τον δανεισμό προς data centers, ανησυχώντας για υπερβολική μόχλευση και συστημικό ρίσκο. Όπως παρατηρεί η JPMorgan, για να περιγράψει κανείς την έκταση της χρηματοδότησης αρκεί η φράση «everything, everywhere, all at once» — ένα κινηματογραφικό σχόλιο για τον καταιγισμό χρημάτων που εισρέει παντού ταυτόχρονα.
