Τραμπ vs Ανώτατο Δικαστήριο: Τι θα κάνει ο Λευκός Οίκος αν βγει απόφαση κατά των δασμών
Η συζήτηση για τους δασμούς του Ντόναλντ Τραμπ στο Ανώτατο Δικαστήριο ξεκινά τον επόμενο μήνα. Και ας ελπίσουμε ότι η απόφαση θα βγει γρήγορα. Προς το παρόν, είναι μάταιο να προσπαθήσει κανείς να μαντέψει ποια θα είναι η ετυμηγορία.
Ένα πράγμα, όμως, είναι σαφές: οτιδήποτε λιγότερο από πλήρη ελευθερία κινήσεων για τον Λευκό Οίκο θα παρεμποδίσει την εμπορική στρατηγική του Προέδρου Τραμπ επειδή έχει χρησιμοποιήσει τη φαινομενική του ελευθερία ως εργαλείο διαπραγμάτευσης. Αν αποδειχθεί ότι πρέπει να προσφύγει στο Κογκρέσο για να επιβάλει εμπορικούς περιορισμούς, αυτή η δυνατότητα θα εξαφανιστεί.
Αν χάσει, αναμφίβολα θα διαμαρτυρηθεί έντονα. Παρ’ όλα αυτά, όπως δείχνει η προηγούμενη συμπεριφορά του, θα στραφεί γρήγορα σε μια εναλλακτική μέθοδο για να επιτύχει τον υποτιθέμενο στόχο του: τη μείωση του εμπορικού ελλείμματος και την ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής. Μία από αυτές τις εναλλακτικές θα μπορούσε να περιλαμβάνει μια νέα φορολογική πολιτική.
Η πρόσφατη συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) καταδεικνύει τόσο την προτίμησή του για ευελιξία όσο και γιατί εναλλακτικές φορολογικές πολιτικές θα μπορούσαν να εξυπηρετήσουν τους σκοπούς του, σε περίπτωση που το δικαστήριο αποφανθεί εναντίον του.
Ξεκίνησε τη θητεία του προκαλώντας αναστάτωση σε όλους τους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ με δασμούς στο Μεξικό και τον Καναδά, παρά την ύπαρξη συμφωνητικού. Αμέσως μετά, ανακοίνωσε δασμούς σε όλες τις εισαγωγές χάλυβα, αλουμινίου και χαλκού. Τον Απρίλιο, την «ημέρα απελευθέρωσης», ο Πρόεδρος Τραμπ επέβαλε δασμούς 20% σε όλα τα υπόλοιπα προϊόντα της ΕΕ. Τον Μάιο, αύξησε τους δασμούς στο 50%, αλλά τον Ιούλιο τους μείωσε στο 30%.
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, στηλίτευσε τη χρήση του ΦΠΑ στην Ευρώπη —φόρου στην προστιθέμενη αξία σε κάθε στάδιο παραγωγής και σημαντικής πηγής εσόδων για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις— ως είδος δασμού. Ανέφερε ότι επειδή οι ευρωπαίοι παραγωγοί εξαιρούνται από τον φόρο όταν πωλούν στο εξωτερικό ενώ οι Αμερικανοί παραγωγοί πρέπει να τον πληρώνουν όταν πωλούν στην Ευρώπη, ο ΦΠΑ είχε το ίδιο αποτέλεσμα με έναν εμπορικό φόρο.
Παρ’ όλη αυτήν την ακραία συμπεριφορά, η τελική συμφωνία ήταν μάλλον μετριοπαθής. Καθόρισε δασμούς 15% στις εισαγωγές από την ΕΕ, εκτός από χάλυβα, αλουμίνιο και χαλκό, που παρέμειναν στο 50%. Περιλάμβανε δεσμεύσεις και από την ΕΕ και από τις ΗΠΑ να επενδύσουν περισσότερο στις επιχειρήσεις του άλλου, με μεγαλύτερη συμμετοχή από την Ευρώπη προς τις ΗΠΑ.
Συμπεριλάμβανε επίσης τη δέσμευση της ΕΕ να αγοράζει αμερικανική ενέργεια και στρατιωτικό εξοπλισμό προέλευσης ΗΠΑ. Η συμφωνία θεωρήθηκε ότι ευνοεί σημαντικά τα αμερικανικά συμφέροντα σε σχέση με τα ευρωπαϊκά. Παρ’ όλα αυτά, δεν έλαβε υπόψη καμία αντιστάθμιση για τον ευρωπαϊκό ΦΠΑ. Σε μέσο επίπεδο 21–22%, δεν ήταν μικρό ζήτημα, γεγονός που έκανε την τελική συμφωνία πολύ λιγότερο μονόπλευρη απ’ ό,τι φαινόταν επιφανειακά.
Είναι σαφές ότι ο Τραμπ ποτέ δεν είχε ιδιαίτερη προτίμηση για οποιοδήποτε από τα τρία επίπεδα δασμών που απείλησε να επιβάλει τους μήνες πριν από τη συμφωνία, πολύ δε λιγότερο για την απειλή του να επηρεάσει τον εμπορικό χάρτη όσον αφορά τον ΦΠΑ της Ευρώπης. Όλη η φασαρία και οι τρομακτικές απειλές των πρώτων μηνών της χρονιάς υποστήριζαν κάτι πολύ λιγότερο ακραίο. Αν το Ανώτατο Δικαστήριο αρνηθεί στον Τραμπ την ευελιξία που επιθυμεί, ο Λευκός Οίκος δεν θα παραδοθεί. Αντίθετα, θα αναζητήσει εναλλακτικές, μία από τις οποίες θα μπορούσε να αξιοποιεί τις εμπορικές συνέπειες του ΦΠΑ.
Φυσικά, η Ουάσινγκτον δεν μπορεί να υιοθετήσει ΦΠΑ, καθώς θα επηρεάσει τον αμερικανικό καταναλωτή· οποιαδήποτε κίνηση προς αυτή την κατεύθυνση θα αντιμετώπιζε άμεση και ισχυρή αντίδραση από τις 50 πολιτείες, οι οποίες βασίζονται στους φόρους επί των πωλήσεων ως σημαντική πηγή εσόδων. Αντ’ αυτού, ο Λευκός Οίκος θα μπορούσε να επιδιώξει φόρο προορισμού, απαλλάσσοντας κάθε Αμερικανό παραγωγό που πωλεί στο εξωτερικό και επιβάλλοντας τον φόρο σε κάθε ξένο παραγωγό που πουλάει στις ΗΠΑ.
Ο Λευκός Οίκος θα πρέπει να προσφύγει στο Κογκρέσο για έναν τέτοιο φόρο, κάτι που θα στερήσει μεγάλο μέρος της ευελιξίας που είχε στον Τραμπ μέχρι σήμερα. Ωστόσο, το Κογκρέσο θα μπορούσε να επαναφέρει την ελευθερία κινήσεων, εισάγοντας στη νομοθεσία τη διακριτική ευχέρεια της εκτελεστικής εξουσίας για την εφαρμογή του φόρου, ανάλογα με τη φύση του προϊόντος ή τη χώρα προέλευσης, π.χ. για λόγους εθνικής ασφάλειας ή με βάση έναν ευέλικτο τύπο υπολογισμού ανάλογα με τη σοβαρότητα του εμπορικού ελλείμματος των ΗΠΑ σε ένα προϊόν ή με έναν συγκεκριμένο εμπορικό εταίρο.
Ο Πρόεδρος Τραμπ, προφανώς, θα προτιμούσε την ακραία ευελιξία που έχει απολαύσει μέχρι σήμερα. Παράλληλα, έχει δείξει ότι είναι αρκετά ευέλικτος ώστε να στραφεί γρήγορα σε εναλλακτικές λύσεις αν το Ανώτατο Δικαστήριο αποφανθεί εναντίον του ή περιορίσει διαφορετικά τις πολιτικές και τακτικές δασμών του. Ένας φόρος προορισμού θα μπορούσε να είναι μία τέτοια εναλλακτική, αν και ο Λευκός Οίκος είναι πλήρως ικανός να βρει και άλλες λύσεις.
