Zero Trust: Η μετάβαση από την αντίδραση στην ενεργή πρόληψη
Από τον Αλέξανδρο Καραδημήτρη*
Στη σύγχρονη πραγματικότητα, καθίσταται ολοένα και πιο σαφές ότι στον χώρο της κυβερνοασφάλειας η επίθεση βρίσκεται πάντα ένα βήμα μπροστά από την άμυνα. Καθώς οι επιτιθέμενοι επιδεικνύουν διαρκώς μεγαλύτερη ευρηματικότητα, οι αμυνόμενοι καλούνται να μάθουν, να προσαρμοστούν και να βελτιωθούν.
Oι κυβερνοαπειλές μεταβάλλονται διαρκώς, γίνονται όλο και πιο στοχευμένες, ενώ παράλληλα το τεχνολογικό περιβάλλον εξελίσσεται ραγδαία: Cloud τεχνολογίες, remote work, Internet of Things. Οι συνθήκες αυτές καθιστούν το παραδοσιακό μοντέλο ασφάλειας, που βασίζεται στην έννοια της «περιμέτρου», ανεπαρκές.
Επομένως, καλούμαστε να αναγνωρίσουμε, να αποδεχτούμε και να αντιμετωπίσουμε αυτή τη νέα ψηφιακή πραγματικότητα, όπου οι επιθέσεις δεν προέρχονται πάντα «εκτός των τειχών». Εντούτοις, συχνά προέρχονται από το εσωτερικό του οργανισμού, μέσω κλεμμένων διαπιστευτηρίων, παραβιασμένων λογαριασμών χρηστών, μη ασφαλών φορητών συσκευών ή εφαρμογών.
Η στιγμή που μεσολαβεί ανάμεσα σε μια φαινομενικά ακίνδυνη ενέργεια και την εκτέλεση κακόβουλου κώδικα είναι αρκετή για να θέσει σε κίνδυνο την ασφάλεια των δεδομένων και τη λειτουργική συνέχεια του οργανισμού. Σε αυτό το πλαίσιο, τα endpoints αναδεικνύονται ως το πλέον ευάλωτο σημείο της άμυνας, δεδομένου ότι η πλειονότητα των επιθέσεων ξεκινά από αυτά. Η αρχική πρόσβαση σε ένα endpoint συχνά οδηγεί σε πλευρικές κινήσεις μέσα στο δίκτυο. Συνεπώς, η προστασία τους πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα.
Η στρατηγική Zero Trust αλλάζει ριζικά την προσέγγιση της ασφάλειας των οργανισμών, ιδιαίτερα όταν εφαρμόζεται στα endpoints.
Δεν αποτελεί απλώς ένα ακόμα εργαλείο, αλλά μια ολιστική στρατηγική που εστιάζει στην πρόληψη των απειλών προτού καν αυτές εκδηλωθούν. Η φιλοσοφία της είναι σαφής και αποτελεσματική: «δεν θεωρούμε τίποτα εκ των προτέρων αξιόπιστο, αντίθετα, επαληθεύουμε συνεχώς» («Never Trust, Always Verify»).
Παραδοσιακά, οποιαδήποτε ενέργεια δεν θεωρείται εξ’ ορισμού κακόβουλη, επιτρέπεται να εκτελεστεί και στη συνέχεια ανιχνεύεται. Πλέον, όμως, με τη στρατηγική Deny by Default, επιτρέπεται μόνο η εκτέλεση εφαρμογών και ενεργειών που έχουν ήδη ελεγχθεί και εγκριθεί, περιορίζοντας δραματικά την επιφάνεια επίθεσης. Επομένως, ακόμη και άγνωστες απειλές (zero–day) αντιμετωπίζονται προληπτικά, προτού προκληθεί οποιαδήποτε ζημιά στον οργανισμό.
Η εφαρμογή του Zero Trust στα endpoints περιλαμβάνει:
- Έλεγχο Εκτέλεσης Εφαρμογών (Application Control): Αποκλεισμός μη εγκεκριμένων εφαρμογών και scripts.
- Έλεγχο Αλληλεπίδρασης Εφαρμογών (Ringfencing): Περιορισμός επικίνδυνων συνεργειών μεταξύ εφαρμογών.
- Διαχείριση Προνομίων (Elevation Control): Αυστηρός περιορισμός δικαιωμάτων.
- Έλεγχο Αποθηκευτικών Μέσων (Storage Control): Περιορισμός πρόσβασης σε φορητές και cloud–based συσκευές αποθήκευσης.
Η αποτελεσματική πρόληψη των πλευρικών κινήσεων αποτελεί ένα από τα βασικότερα πλεονεκτήματα του Zero Trust. Κάθε endpoint λειτουργεί ανεξάρτητα, εφαρμόζοντας αυστηρούς κανόνες πρόσβασης, περιορίζοντας τη ζημιά από μια μεμονωμένη παραβίαση.
Ακόμα και αν ο επιτιθέμενος βρει δίοδο, δημιουργούμε αδιέξοδο.
Σενάριο επίθεσης και πώς απαντά το Zero Trust
Ένα τυπικό σενάριο επίθεσης ξεκινά με τακτικές phishing ή τη χρήση κλεμμένων διαπιστευτηρίων, μέσω των οποίων ο επιτιθέμενος αποκτά αρχική πρόσβαση στο περιβάλλον του οργανισμού. Ακολουθεί η εγκατάσταση κακόβουλου λογισμικού, ενώ στη συνέχεια επιχειρείται κλιμάκωση προνομίων και πλευρική κίνηση προς άλλα συστήματα, με σκοπό τη διεύρυνση των προσβάσεων, την υποκλοπή δεδομένων ή/και την εγκατάσταση ransomware.
Η στρατηγική Zero Trust απαντά σε κάθε στάδιο της επίθεσης:
- Αρχική Πρόσβαση: Ο Πολυπαραγοντικός Έλεγχος Ταυτότητας (MFA) και οι στοχευμένες Πολιτικές Πρόσβασης καθιστούν ακόμα και τα κλεμμένα διαπιστευτήρια ανεπαρκή.
- Διατήρηση Πρόσβασης και Κλιμάκωση Προνομίων: Το Application Control αποκλείει κάθε μη εξουσιοδοτημένη εφαρμογή, ενώ το Elevation Control περιορίζει αυστηρά την προσωρινή κλιμάκωση προνομίων, εφαρμόζοντας την αρχή του Least Privilege.
- Αναγνώριση Δικτύου και Πλευρικές Κινήσεις: Το Application Control αποτρέπει τη χρήση μη εγκεκριμένων εργαλείων σάρωσης, το Network Control περιορίζει την επικοινωνία μεταξύ συσκευών, ενώ το Ringfencing διασφαλίζει ότι ακόμη και οι εγκεκριμένες εφαρμογές δεν μπορούν να αξιοποιηθούν καταχρηστικά — για παράδειγμα, οποιαδήποτε προσπάθεια ενός αρχείου Word να εκτελέσει εντολές μέσω PowerShell θα αποτραπεί προληπτικά.
- Υποκλοπή Δεδομένων και Ransomware: Το Storage Control και το Network Control περιορίζουν τη διαρροή δεδομένων και εμποδίζουν την επικοινωνία που απαιτείται για την ολοκλήρωση μιας επίθεσης ransomware.
Συνεπώς, κάθε στάδιο της επίθεσης συναντά ουσιαστικά εμπόδια, μειώνοντας σημαντικά τις πιθανότητες επιτυχίας.
Σχέδιο Υλοποίησης
Έχοντας κατανοήσει πώς η στρατηγική Zero Trust απαντά μεθοδικά σε κάθε στάδιο μιας κυβερνοεπίθεσης, το επόμενο βήμα είναι να εξετάσουμε πώς μπορεί να εφαρμοστεί στην πράξη:
- Αξιολόγηση υφιστάμενης κατάστασης: Αρχικά, γίνεται αποτύπωση του περιβάλλοντος, των πολιτικών πρόσβασης που εφαρμόζονται, και πραγματοποιείται ένας βασικό έλεγχος ασφαλείας σε κομβικά σημεία.
- Θέσπιση προτεραιοτήτων: Εστιάζουμε στα σημεία με το υψηλότερο επιχειρησιακό και τεχνικό ρίσκο.
- Άμεσες ενέργειες: Ενεργοποίηση Πολυπαραγοντικού Ελέγχου Ταυτότητας (MFA), εφαρμογή στοχευμένων Πολιτικών Πρόσβασης (Conditional Access Policies), καταγραφή των Εκτελέσιμων Εφαρμογών (Application Control) και Διαχείριση Προνομίων (Elevation Control) στα endpoints.
- Σταδιακή ενίσχυση: Προσθήκη προχωρημένων μέτρων, όπως Ringfencing για τον περιορισμό κακόβουλων συνεργειών μεταξύ εγκεκριμένων εφαρμογών, Έλεγχος Αποθηκευτικών Μέσων (Storage Control) καθώς και τμηματοποίηση του δικτύου (Network Segmentation).
Ακολουθώντας τη συγκεκριμένη προσέγγιση, χτίζουμε ένα ισχυρό πλαίσιο ασφάλειας που ελαχιστοποιεί το ρίσκο και αυξάνει την ανθεκτικότητα του οργανισμού.
Μειώνει δραματικά τις ευκαιρίες των επιτιθέμενων, περιορίζει δραστικά τις πλευρικές κινήσεις, ελαχιστοποιεί τον χρόνο διακοπής λειτουργίας (downtime), και το κόστος διαχείρισης περιστατικών.
Η ενεργή πρόληψη δεν είναι πλέον επιλογή — είναι αναγκαιότητα. Και ο χρόνος για δράση είναι τώρα!
