Νικόλας Βουνισέας (KPMG): Νέες απειλές αλλά και νέες ευκαιρίες​

Κύριε Βουνισέα, η ηγεσία βρίσκεται περισσότερο από ποτέ στο επίκεντρο. Το είδαμε στα διαφορετικά αντανακλαστικά των πολιτικών ηγετών ανά τον κόσμο αλλά και στην κοινωνική ενσυναίσθηση που επέδειξαν οι επιχειρηματικοί ηγέτες, στη σκιά της πανδημίας. Θα δούμε, πιστεύετε, ένα νέο προφίλ ηγετών στην πολιτική και στις επιχειρήσεις;

Δεν ξέρω αν αλλάζει το προφίλ των ηγετών ή ο ίδιος ηγέτης θέτει άλλες προτεραιότητες. Ο ηγέτης πρέπει να έχει τα ίδια χαρακτηριστικά: να έχει όραµα, σαφές µήνυµα και πειθώ στον τρόπο µε τον οποίο θα πετύχει. Στην COVID-19 εποχή, λαµβανοµένων υπόψη της κλιµατικής κρίσης και άλλων αστάθµητων γεγονότων, θεωρώ ότι στο επίκεντρο των ηγετών θα πρέπει να βρίσκονται η αξία της ανθρώπινης ζωής, η υγεία και ο σεβασµός για τις ατοµικές ελευθερίες.

Σύμφωνα με όλους τους αναλυτές, η νέα «πραγματικότητα» δεν θα έχει καμιά σχέση με αυτά που ξέραμε μέχρι τον Ιανουάριο του 2020. Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις αλλά και τα στελέχη των εταιρειών τούτη την ώρα; 

Νοµίζω, υπάρχει µια υπερβολή σε αυτή τη διαπίστωση. Αργά ή γρήγορα, η τεχνολογία και η παγκοσµιοποίηση θα έφερναν ένα νέο σηµείο ισορροπίας. Σίγουρα, ο τρόπος ζωής και η συµπεριφορά των ανθρώπων έχουν αλλάξει στις καθηµερινές επαφές και συναλλαγές τους, αλλά αυτό, πιστεύω, είναι παροδικό, µέχρι να νιώσουµε περισσότερο ασφαλείς µε την είδηση της κυκλοφορίας ενός φαρµάκου ή εµβολίου. 

Η κρίση της πανδημίας επιτάχυνε μια σειρά από πρωτοφανείς αλλαγές σε όλα τα επίπεδα. Η τεχνολογία, η καινοτομία, ο πειραματισμός βρίσκονται πλέον στο επίκεντρο. Πόσο και πώς αλλάζει η λειτουργία των επιχειρήσεων; Υπάρχουν λύσεις που να ισορροπούν ανάμεσα στην επιβίωση και τη βιώσιμη ανάπτυξη; 

Η αλήθεια είναι πως κανείς δεν ξέρει ούτε µπορεί να προβλέψει ποιoς θα είναι ο νέος τρόπος λειτουργίας των επιχειρήσεων. Οι επιχειρήσεις µπαίνουν σε διαφορετική πραγµατικότητα, µε νέες απειλές αλλά και νέες ευκαιρίες. Για τους επόµενους έξι µήνες, ίσως και περισσότερο, αναµένεται ύφεση στην Ελλάδα, µε µείωση του ΑΕΠ, χωρίς να είναι σίγουρο ακόµα το ποσοστό της µείωσης και, φυσικά, πόσο άµεσα θα έρθει η ανάπτυξη µετά την ύφεση.

Από την άλλη, ανοίγονται νέες ευκαιρίες και προοπτικές, κυρίως µέσω της τεχνολογίας, όπως η περίπτωση του ηλεκτρονικού εµπορίου, το οποίο αυξήθηκε κατακόρυφα τους τελευταίους µήνες. Τα µέτρα στήριξης της πολιτείας για τις επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελµατίες καθώς και κάποιες ρυθµίσεις και αλλαγές στη νοµοθεσία νοµίζω ότι έδωσαν ένα χέρι βοηθείας στις επιχειρήσεις, ώστε να ανακάµψουν σχετικά γρήγορα.

Επιπλέον, µε τη στήριξη της τεχνολογίας είδαµε πόσο γρήγορα και εύκολα άλλαξε ο τρόπος εργασίας, όπου αυτό βεβαίως ήταν εφικτό, όπως η τηλεργασία, η οποία φαίνεται να καθιερώνεται. Πρόσφατη έρευνα της KPMG έδειξε ότι η εξ αποστάσεως εργασία θα ενσωµατωθεί στην πολιτική των εταιρειών, είτε ως µόνιµη για κάποιους εργαζοµένους είτε περιστασιακά, µε τις ανάλογες παροχές. Προβλέπεται ότι, µε τη βοήθεια της τεχνολογίας, θα περιοριστούν οι πολλές και µεγάλες µετακινήσεις και θα αλλάξει ο τρόπος επικοινωνίας και επαφών, τουλάχιστον όπως γινόταν µέχρι σήµερα µέσω συνεδρίων και µεγάλων συναθροίσεων. 

Συνεργάζεστε για περισσότερα από 30 χρόνια με πολυεθνικές εταιρείες και με εισηγμένες. Αλλάζει η κρίση της πανδημίας τις προτεραιότητες των επιχειρήσεων και πώς αντιλαμβάνεστε τον ρόλο τους στα νέα δεδομένα που δημιουργούνται; Τι τους συμβουλεύετε;

Όλες οι εταιρείες οφείλουν να αξιολογήσουν την υφιστάµενη κατάσταση και να αναπτύξουν ένα κατάλληλο και πρακτικό πλάνο ανάκαµψης, πόσο µάλλον οι πληγείσες από την επιδηµία COVID-19. Το διοικητικό συµβούλιο κάθε επιχείρησης θα πρέπει να συζητήσει και να αξιολογήσει τα θέµατά της και, όπου χρειάζεται, να ζητήσει τη βοήθεια ειδικών συµβούλων, ώστε να αναλύσουν µαζί τη στρατηγική της και να προχωρήσει στην εκπόνηση του νέου επιχειρηµατικού της πλάνου µε σταθερά βήµατα. Κάθε επιχείρηση θα πρέπει να µελετήσει τις δαπάνες της και να βρει βιώσιµους τρόπους µείωσης αυτών. Επιπλέον, ενδεχοµένως, θα πρέπει να αναθεωρήσει τον τρόπο επικοινωνίας και συνεργασίας µε τους πελάτες και τους προµηθευτές της.

Η βασική προτεραιότητα των επιχειρήσεων θα πρέπει να αποσκοπεί στην αξιοποίηση του επιπέδου ρευστότητας και διαθεσίµων, προχωρώντας σε ρεαλιστικές επιλογές και επενδύσεις. Συνεπώς, δεν θα πρέπει µόνο να εντοπιστούν οι διαθέσιµες ευκαιρίες αλλαγής (στρατηγικές, λειτουργικές, οργανωτικές και οικονοµικές), αλλά να γίνουν και οι σχετικές ενέργειες ως προς την επίτευξή τους. Στην πράξη, χρειάζεται αναθεώρηση του µακροχρόνιου σχεδίου, σωστός βραχυπρόθεσµος προγραµµατισµός και προσπάθεια αύξησης της ρευστότητας.

Αν είµαστε προσηλωµένοι στον στόχο µας, πειθαρχηµένοι και υποµονετικοί, η οικονοµική ανάκαµψη είναι βέβαιη!​

Την ώρα που η ανεργία εκτοξεύεται σε όλο τον κόσμο, υπάρχει τρόπος οι κυβερνήσεις να επιδοτήσουν την εργασία, και όχι την ανεργία, και τι προτείνετε για τη χώρα μας, που ήδη μετράει χιλιάδες ανέργους στη βαριά της βιομηχανία που είναι ο τουρισμός; 

Εξαρτάται από ποια «σχολή» προέρχεται ο καθένας µας. Φαίνεται πως όλες οι κυβερνήσεις κινούνται µε βάση την κεϋνσιανή θεωρία και ότι θα στηρίξουν την ανάπτυξη των χωρών τους διοχετεύοντας στην αγορά ρευστότητα για επενδύσεις. Η Ελλάδα ζητά και χρειάζεται αυτές τις επενδύσεις. Η επιτυχία της επόµενης δεκαετίας είναι να τοποθετηθούν σωστά τα χρήµατα, ώστε να πολλαπλασιαστούν τα οφέλη σε όλους τους τοµείς. Η προστασία της υπάρχουσας εργασίας δεν θα βοηθήσει ιδιαίτερα αν δεν ανοίξουν και νέες θέσεις εργασίας.

Για πρώτη ίσως φορά η Ελλάδα εμπιστεύτηκε τους ειδικούς. Η κυβέρνηση πήγε με τους επιστήμονες χέρι χέρι. Σε πιθανή αναζωπύρωση του ιού στη χώρα μας, αν οι επιστήμονες το εισηγηθούν, αντέχει η οικονομία, που βρίσκεται ήδη σε τεντωμένο σχοινί, ένα νέο lockdown;  

Νοµίζω ότι δεν έχουµε άλλη επιλογή από το να συνεχίσουµε να ακούµε τους ειδικούς. Επειδή τίποτα δεν έχει µεγαλύτερη αξία από την ανθρώπινη ζωή, αν πρέπει να εφαρµοστεί ένα γενικό lockdown ξανά, παρότι η εύθραυστη οικονοµία της χώρας δύσκολα θα ανακάµψει, άµεσα τουλάχιστον, θα πρέπει να το σεβαστούµε όλοι. Στόχος µας είναι να κερδίσουµε τον πόλεµο και όχι µια µάχη.

Προσωπικά, είµαι αισιόδοξος ως προς την εξέλιξη των πραγµάτων και θέλω να πιστεύω ότι δεν θα ξαναχρειαστεί, καθώς φαίνεται να είµαστε καλύτερα προετοιµασµένοι πλέον, και οι επιχειρήσεις και οι πολίτες. 

Η βασική προτεραιότητα των επιχειρήσεων πρέπει να αποσκοπεί στην αξιοποίηση του επιπέδου ρευστότητας, προχωρώντας σε ρεαλιστικές επιλογές και επενδύσεις​.

Η Ελλάδα υπήρξε υποδειγματική στην αντιμετώπιση της πανδημίας στο υγειονομικό σκέλος. Μπορεί να αποτελέσει και το διεθνές καλό παράδειγμα μετάβασης στη νέα εποχή;

Θεωρώ ότι η οικονοµική ύφεση ξεκίνησε στην Ελλάδα από τη στιγµή που χάθηκε η εµπιστοσύνη µεταξύ µας, άλλαξε σταδιακά η συµπεριφορά µας και δεν είµαστε σωστά οργανωµένοι. Αυτή τη φορά, και εν µέσω πανδηµίας, η Ελλάδα έδειξε το αληθινό της πρόσωπο και ανέδειξε τον πολιτισµό της. Θεωρώ ότι πρέπει να είµαστε προσηλωµένοι στον στόχο µας, πειθαρχηµένοι και να έχουµε πίστη. Αν λειτουργήσουµε έτσι και επιχειρηµατικά, η οικονοµική ανάκαµψη είναι βέβαιη!