Σοφία Κουνενάκη-Εφραίμογλου: Από τον πολιτισμό στην επιχειρηματικότητα – Ένα νέο μοντέλο ηγεσίας
Σε μια περίοδο έντονων αλλαγών και αβεβαιότητας, η έννοια της ηγεσίας επαναπροσδιορίζεται, όμως για τη Σοφία Κουνενάκη-Εφραίμογλου, α’ αντιπρόεδρο EBEA, εκτελεστική αντιπρόεδρο Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού, η ουσία της βρίσκεται στο ήθος, στη διαφάνεια και τη συνέπεια λόγων και πράξεων.
Από το ΕΒΕΑ μέχρι το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, η προσέγγισή της βασίζεται στην πίστη ότι το επιχειρηματικό όφελος και το κοινό καλό μπορούν να συμπορευτούν, ενώ, παράλληλα, βλέπει την καινοτομία ως δύναμη που γεννιέται από τις αξίες.
Σε μια εποχή που οι κοινωνίες απαιτούν περισσότερη διαφάνεια και λογοδοσία, ποια είναι η δική σας αντίληψη για την ηγεσία με ήθος;
Η ηγεσία και η ηθική δεν μπορούν να διαχωριστούν. Δεν υπάρχει ουσιαστική ηγεσία χωρίς ήθος. Χωρίς σταθερές αξίες που δίνουν αξιοπιστία, συνέπεια και ουσία, η ηγεσία μετατρέπεται σε τυπικό ρόλο.
Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, οι κοινωνίες απαιτούν διαφάνεια και λογοδοσία. Έχουν βιώσει τις συνέπειες οικονομικών κρίσεων και εταιρικών σκανδάλων, βλέπουν τις κοινωνικές ανισότητες να διευρύνονται και ανησυχούν για την κλιματική κρίση. Σε αυτό το περιβάλλον, οι πολίτες και οι νέες γενιές εργαζομένων αξιώνουν από τους ηγέτες να δρουν με υπευθυνότητα, να εξηγούν τις αποφάσεις τους και να υπηρετούν το συλλογικό συμφέρον.
Ηγεσία με ήθος σημαίνει καθοδήγηση με αρχές, συνέπεια λόγων και πράξεων και δίκαιη μεταχείριση. Ο επικεφαλής που λειτουργεί με υπευθυνότητα και αξιοπιστία δημιουργεί περιβάλλον εμπιστοσύνης, όπου οι ομάδες μπορούν να αναπτυχθούν και να καινοτομήσουν.
Η ηθική ηγεσία δεν είναι μόνο το «σωστό», είναι και το πιο αποτελεσματικό. Γιατί σημασία δεν έχει μόνο τι επιτυγχάνουμε, αλλά και πώς το επιτυγχάνουμε. Σε μια εποχή αβεβαιότητας, η υπευθυνότητα και η διαφάνεια γίνονται οι σταθερές που εμπνέουν εμπιστοσύνη και οδηγούν σε βιώσιμη ανάπτυξη προς όφελος τόσο των επιχειρήσεων όσο και της κοινωνίας.
Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που συναντά ένας ηγέτης όταν καλείται να ενώσει διαφορετικούς ανθρώπους και οργανισμούς γύρω από έναν κοινό στόχο;
Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να δημιουργήσει ένα καθαρό και εμπνευσμένο όραμα που όλοι να μπορούν να κατανοήσουν και να υιοθετήσουν. Αυτό απαιτεί κατ’ αρχάς οικοδόμηση εμπιστοσύνης. Οι ομάδες συσπειρώνονται όταν βλέπουν ότι η διοίκηση λειτουργεί με σύνεση, δικαιοσύνη και σεβασμό. Σε περιόδους κρίσης αυτό αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία, γιατί μειώνει τις ανασφάλειες και ενισχύει τη δέσμευση.
Εξίσου σημαντική είναι η συναισθηματική νοημοσύνη. Ένας ηγέτης που γνωρίζει καλά τον εαυτό του μπορεί να αναγνωρίζει και να ελέγχει τα συναισθήματά του, να κατανοεί τους άλλους και να διαχειρίζεται σωστά τις διαφορές. Αυτά τα στοιχεία είναι που του επιτρέπουν να ενώσει διαφορετικές φωνές και να τις κατευθύνει προς ένα κοινό, ουσιαστικό αποτέλεσμα.
Ποιοι είναι οι πιο υποσχόμενοι τομείς καινοτομίας για τις ελληνικές ΜμΕ;
Η αγροτεχνολογία, ο ψηφιακός τουρισμός και οι τεχνολογίες εμπειρίας, η πράσινη ενέργεια, οι καθαρές τεχνολογίες, η ενεργειακή αποδοτικότητα, αλλά και οι δημιουργικές βιομηχανίες, η βιοτεχνολογία και η βιοοικονομία, είναι μερικοί μόνο από τους τομείς που παρουσιάζουν εξαιρετικές δυνατότητες.
Στο ΕΒΕΑ, προτεραιότητά μας είναι η στήριξη αυτών των ΜμΕ μέσα από καθοδήγηση και διευκόλυνση για την πρόσβαση σε χρηματοδότηση, ευκαιρίες εξωστρέφειας και δικτύωσης, ενίσχυση της νεοφυούς επιχειρηματικότητας μέσω της Θερμοκοιτίδας Θ.Ε.Α., καθώς και συνεργασίες που επιτρέπουν τη διάχυση της καινοτομίας σε όλο το οικοσύστημα. Θέλουμε οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις να έχουν όχι μόνο έμπνευση, αλλά και τα μέσα να μετατρέψουν τις ιδέες τους σε πράξη και να γίνουν πρωταγωνιστές της νέας εποχής.
«Το επιχειρηματικό όφελος και το κοινό καλό δεν βρίσκονται σε σύγκρουση».
Πώς μπορούν να εντάξουν οι ελληνικές επιχειρήσεις τον πολιτισμό στη στρατηγική τους;
Ο πολιτισμός είναι ένα από τα μεγαλύτερα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα. Δεν είναι μόνο κληρονομιά· είναι ένας ζωντανός πόρος που δημιουργεί προστιθέμενη αξία, αναγνωρισιμότητα και συναισθηματική σύνδεση. Στον τουρισμό, η σύνδεση της εμπειρίας του επισκέπτη με την ιστορία, την παράδοση και τη γαστρονομία διαφοροποιεί την Ελλάδα από τον ανταγωνισμό. Στη γαστρονομία, η μεσογειακή διατροφή είναι ένα ισχυρό αφήγημα υγείας και ευζωίας. Στον χώρο της τεχνολογίας και της καινοτομίας, ο πολιτισμός μπορεί να συνδυαστεί με σύγχρονα μέσα, όπως η εικονική και επαυξημένη πραγματικότητα, δημιουργώντας νέες μορφές εμπειρίας.
Στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού εργαζόμαστε εδώ και δεκαετίες, για να δείξουμε πώς η πολιτιστική κληρονομιά μπορεί να γίνει εργαλείο καινοτομίας και διεθνούς πολιτιστικής διπλωματίας.
Μπορεί να υπάρξει ισορροπία ανάμεσα στο επιχειρηματικό όφελος και το κοινό καλό;
Οι νέες ευρωπαϊκές οδηγίες για τη βιωσιμότητα δείχνουν ότι η οικονομική ανάπτυξη δεν μπορεί πια να μετριέται μόνο με το κέρδος.
Οι επιχειρήσεις καλούνται να αναλάβουν ευθύνη για τον κοινωνικό και περιβαλλοντικό τους αντίκτυπο. Ακόμα και αν οι μικρομεσαίες δεν έχουν άμεσες υποχρεώσεις, επηρεάζονται έμμεσα μέσα από τη συμμετοχή τους στις αλυσίδες αξίας.
Η ουσία είναι πως το επιχειρηματικό όφελος και το κοινό καλό δεν βρίσκονται σε σύγκρουση. Έρευνες έχουν ήδη δείξει ότι οι οργανισμοί που λειτουργούν με υπευθυνότητα και αίσθηση σκοπού απελευθερώνουν τεράστιες δυνατότητες, για να γίνουν περισσότερο κερδοφόροι. Είναι καλύτεροι στο να καινοτομούν, να προσαρμόζονται στις αλλαγές, να προσελκύουν ταλέντο, να οικοδομούν σχέσεις εμπιστοσύνης. Είναι, με άλλα λόγια, σε καλύτερη θέση για να επιβιώσουν και να πετύχουν στο σημερινό, μεταβαλλόμενο περιβάλλον.
Το ζητούμενο για εμάς δεν είναι απλώς να μπορέσουν οι επιχειρήσεις να συμμορφωθούν σε υποχρεώσεις, αλλά και να εντάξουν την Εταιρική Υπευθυνότητα στη στρατηγική, τη διακυβέρνηση και την κουλτούρα τους. Στο ΕΒΕΑ στηρίζουμε αυτή την προσπάθεια, με συγκεκριμένα εργαλεία και δράσεις ειδικά για τις μικρομεσαίες και οικογενειακές επιχειρήσεις.
Ως γυναίκα που έσπασε «γυάλινες οροφές» σε θεσμούς όπως το ΕΒΕΑ, ποια θεωρείτε ότι είναι η μεγαλύτερη ευθύνη μιας ηγέτιδας απέναντι στη νέα γενιά;
Η ενίσχυση της παρουσίας των γυναικών σε ηγετικούς ρόλους δεν είναι μόνο ζήτημα ισότητας. Αποτελεί στρατηγικό πλεονέκτημα για την ανταγωνιστικότητα, την καινοτομία και τη βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας μας. Κάθε γυναίκα που αναλαμβάνει θέση ευθύνης δημιουργεί αξία για τον οργανισμό της, αλλά και για την κοινωνία συνολικά, λειτουργώντας ως πρότυπο για τις επόμενες γενιές.
Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε, ευτυχώς, να πληθαίνουν οι γυναίκες σε θέσεις ηγεσίας − παγκόσμια αλλά και στη χώρα μας. Μπορεί να μην έχουμε φτάσει ακόμη εκεί που θα θέλαμε, ωστόσο η αυξημένη ορατότητα είναι από μόνη της πηγή αισιοδοξίας. Ενισχύει την πίστη των νέων κοριτσιών ότι μπορούν να δημιουργήσουν, να επιχειρήσουν και να ηγηθούν.
Η μεγαλύτερη ευθύνη μιας γυναίκας-ηγέτιδας απέναντι στη νέα γενιά είναι να δείξει με το παράδειγμά της ότι οι αλλαγές ξεκινούν από εμάς. Να εμπνέει εμπιστοσύνη, να ενθαρρύνει και να ανοίγει δρόμους σε άλλες γυναίκες, στις νέες γενιές. Γιατί μόνον έτσι θα πετύχουμε μια κοινωνία πιο δίκαιη, πιο συμπεριληπτική και πιο ανθεκτική στο μέλλον. Προσωπικά, αυτή την αρχή ακολουθώ σε όλη μου την πορεία, συνδυάζοντας επιχειρηματικότητα και θεσμική δράση, με στόχο να στηρίξω την ανάπτυξη του επιχειρείν και ειδικά τη γυναικεία επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα.
*H νέα έκδοση του Fortune Greece κυκλοφορεί από την Τετάρτη 12 Νοεμβρίου στα περίπτερα. Δείτε τον χάρτη με τα σημεία πώλησης.
**Φωτογραφία: Προσωπικό αρχείο
