Από τη Μόνα Λίζα στην Κραυγή: Δέκα ληστείες έργων τέχνης που έμειναν στην ιστορία

Νωρίς το πρωί, μια μέρα μετά την Ημέρα του Αγίου Πατρικίου, άνδρες μπήκαν στο Μουσείο Isabella Stewart Gardner και έκλεψαν έργα αξίας 500 εκατομμυρίων δολαρίων. Ανάμεσα σε αυτά ήταν η Συναυλία (περ. 1664), ένας από τους 34 γνωστούς πίνακες του Βερμέερ, ένα έργο του Ρέμπραντ του 1633 με μια βάρκα που περιηγείται στα θυελλώδη νερά και ένα έργο του Manet, ενός μυστηριώδους άνδρα σε ένα καφέ.

Σήμερα, αξιωματούχοι του μουσείου δεν είναι σίγουροι για το πού βρίσκονται τα έργα. Το 2020, η επιμελήτρια Ronni Baer είπε στο WBUR, «Μακάρι να μπορούσα να με παρηγορήσω κάπως γνωρίζοντας ότι είναι κάπου, αλλά δεν ξέρω αν εξακολουθούν να υπάρχουν».

Το 2010 ένας άντρας με το ψευδόνυμο «Spiderman» έκλεψε πέντε μεγάλα έργα σύγχρονης τέχνης από το Μουσείο d’Art Moderne de la Ville στο Παρίσι. Ο Βρέτζαν Τόμιτς μπήκε στις 3 η ώρα το βράδυ στο μουσείο ψεκάζοντας με οξύ ένα παράθυρο.

Έκλεψε το Pastriale του Henri Matisse (1905) και πήρε έργα των Amedeo Modigliani, Fernand Léger, Pablo Picasso και Georges Braque. Ο Τόμιτς πιστεύεται ότι εργαζόταν με προμήθεια για έναν έμπορο με το όνομα Jean-Michel Corvez, ο οποίος ήθελε να τα πουλήσει.

Μόλις πιάστηκε, ο Τόμιτς καταδικάστηκε σε οκτώ χρόνια φυλάκιση.

Δεν φτάνει που έκλεψαν τον πίνακα, οι κλέφτες άφησαν πίσω τους ένα σημείωμα που έλεγε «Χίλια ευχαριστώ για την κακή ασφάλεια!».

Δύο διαφορετικές εκδοχές του πίνακα έχουν κλαπεί τα τελευταία 20 χρόνια. Την πρώτη φορά, το 1994 την ημέρα των εγκαινίων των χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων του Λιλεχάμερ, τέσσερις άνδρες μπήκαν στην Εθνική Πινακοθήκη της Νορβηγίας και έκλεψαν τον πίνακα.

Μια άλλη εκδοχή του πίνακα, κλάπηκε από το μουσείο του Όσλο το 2004 από ένοπλους ληστές. Οι κλέφτες μπήκαν στο μουσείο λίγο πριν ανοίξει για το κοινό, απείλησαν το προσωπικό και τη φρουρά και διέφυγαν με την «Κραυγή», αλλά και τη «Μαντόνα» του ίδιου καλλιτέχνη. Ο Μουνκ είχε δημιουργήσει τέσσερις εκδοχές του πίνακα, δύο σε παστέλ και δυο λιθογραφίες. Στις 31 Αυγούστου του 2006 η νορβηγική αστυνομία ανακοίνωσε ότι με μια αστυνομική επιχείρηση είχε ανακτήσει τόσο την «Κραυγή» όσο και τη «Μαντόνα».

Και όμως το σήκωσαν. Τα μνημειώδη γλυπτά του Χένρι Μουρ συχνά περιελάμβαναν τόνους χαλκού.

Κλέφτες λοιπόν, έβαλαν στο μάτι ένα γλυπτό του καλλιτέχνη με τίτλο Reclining Figure, για να το πουλήσουν για μέταλλα που ήταν σε αυξανόμενη ζήτηση στην Κίνα. Δύο ολόκληρους τόνους ζύγιζε το γλυπτό που κατάφεραν να σηκώσουν οι κλέφτες, ενώ η αξία του υπολογίζεται στα 18 εκατομμύρια δολάρια. Η αστυνομία είπε μετά από πολλές έρευνες ότι οι κλέφτες έκοψαν το γλυπτό επί τόπου και στη συνέχεια το έλιωσαν για να το πουλήσουν.

Το 1997 το «Πορτρέτο μιας Κυρίας» του Κλιμτ εξαφανίστηκε από την γκαλερί σύγχρονης τέχνης Ricci Oddi στην Πιατσέντσα.

Το 1997, ο πίνακας εξαφανίστηκε κατά τη διάρκεια προετοιμασιών για μια παράσταση στο Galleria d’Arte Moderna στην Πιατσέντσα της Ιταλίας και μόλις τον Δεκέμβριο του 2019, όταν το έργο επανεμφανίστηκε, έγινε γνωστό το πού βρίσκεται. Τον προηγούμενο χρόνο, ένας κηπουρός ενώ κλάδευε τον κισσό στη γκαλερί ανακάλυψε προς μεγάλη του έκπληξη το έργο που ήταν μισό-κρυμμένο σε μια σακούλα απορριμμάτων πίσω από ένα πάνελ στο κτίριο.

Δύο άντρες εμφανίστηκαν αναλαμβάνοντας την ευθύνη για την κλοπή του πίνακα ισχυριζόμενοι όμως ότι τον επέστρεψαν ως δώρο στην πόλη.

Το 2002, το Μουσείο Βίνσεντ βαν Γκογκ, ετοιμαζόταν να γιορτάσει τα 150 χρόνια από τη γέννηση του ζωγράφου. Δύο κλέφτες, λοιπόν, χρησιμοποιώντας μια σκάλα, έσπασαν ένα παράθυρο και εισέβαλαν στο μουσείο κλέβοντας δύο πίνακες.

Δεν ήταν σαφές τι είχε συμβεί στα έργα μέχρι το 2016, όταν οι ιταλικές αρχές τα ανακάλυψαν σε μια αγροικία κοντά στο Castellammare di Stabia, κοντά στη Νάπολη. Η αστυνομία συνέδεσε τις κλοπές με τη μαφία της Καμόρα και οι αρχές συνέλαβαν αρκετούς εμπόρους σε σχέση με την κλοπή.

Το πορτρέτο του «Jacob de Gheyn III» του Ρέμπραντ, είναι ο πιο δημοφιλής πίνακας για τους κλέφτες, καθώς έχει κλαπεί τέσσερις φορές.

Και τις τέσσερις έχει βρεθεί και μάλιστα σε ασυνήθιστα σημεία, όπως ένα παγκάκι σε ένα κοιμητήριο και σε ένα καλάθι ποδηλάτου. Την πρώτη φορά, το 1981, η αστυνομία συνέλαβε τέσσερις άνδρες που βρίσκονταν σε ταξί και είχαν μαζί τους τον πίνακα. Δύο χρόνια μετά, ένας διαρρήκτης έσπασε το τζάμι από έναν φεγγίτη και μπήκε μέσα στην γκαλερί. Η αστυνομία έφτασε μέσα σε τρία λεπτά, αλλά ήταν ήδη αργά για να συλλάβει τον κλέφτη.

Ο πίνακας βρέθηκε τρία χρόνια μετά, το 1986, σε μια σχάρα αποσκευών στο σιδηροδρομικό σταθμό μιας βρετανικής στρατιωτικής φρουράς στο Münster της Γερμανίας.

Εδώ μιλάμε για μια κλοπή που είχε την οργάνωση… θρίλερ του Χόλιγουντ: Στις 2 το πρωί, οι κλέφτες μπήκαν στο Μουσείο Καλών Τεχνών του Μόντρεαλ, ένα από τα πιο σημαντικά μουσεία του Καναδά, μέσω ενός φεγγίτη.

Λίγο αργότερα, έφυγαν με 39 κοσμήματα και 18 πίνακες, συμπεριλαμβανομένων αυτών των Delacroix, Rubens και Rembrandt. Το μουσείο είχε κάνει επισκευές στον φεγγίτη, πράγμα που σήμαινε ότι οι κλέφτες μελετούσαν κάθε κίνηση που γινόταν, αναζητώντας ένα σημείο εισόδου για την κλοπή. Κανένα από τα αντικείμενα δεν έχει βρεθεί και η αξία τους το 1972 υπολογιζόταν σε 2 εκατομμύρια δολάρια.

Πολλά κλεμμένα έργα καταλήγουν είτε να βρεθούν μετά από χρόνια αναζητήσεων είτε υποτίθεται ότι έχουν χαθεί. Αυτό, ωστόσο, μπορεί να συνέβη όταν έγινε κλοπή στο Μουσείο Kunsthal στο Ρότερνταμ το 2012, όπου οι κλέφτες άρπαξαν έργα των Pablo Picasso, Henri Matisse, Claude Monet, Paul Gauguin και Lucian Freud σε μόλις τρία λεπτά.

Οι ειδικοί διαφωνούσαν για την αξία των έργων, με εκτιμήσεις να φτάνουν μεταξύ 26 εκατομμυρίων και 100 εκατομμυρίων δολαρίων. Πέντε άτομα συνελήφθησαν για την κλοπή, με την μητέρα του ενός άνδρα, που ήταν και εγκέφαλος της ληστείας, να ισχυρίζεται ότι έκαψε τα έργα. Μερικοί πιστεύουν ότι επρόκειτο για ψέμα, καθώς το 2018 δύο Ολλανδοί πολίτες ισχυρίστηκαν ότι βρήκαν τον Πικάσο.