Τζόρτζιο Αρμάνι: Ποιος ήταν ο σχεδιαστής που άλλαξε για πάντα την έννοια της κομψότητας

Επιστρέφοντας στο Μιλάνο, ο Τζιόρτζιο Αρμάνι αποφάσισε να αφήσει πίσω του την ιατρική και να ακολουθήσει τον δρόμο της μόδας. Το 1961 βρήκε δουλειά ως σχεδιαστής ανδρικών ενδυμάτων στον οίκο Nino Cerruti, όπου, μέσα από μια δεκαετία δημιουργικής πορείας, έμαθε τα μυστικά της ραπτικής και ανέπτυξε το χαρακτηριστικό του «μαλακό tailoring» που αργότερα θα γινόταν η υπογραφή του. Πριν από αυτό, είχε ήδη εργαστεί για επτά χρόνια στο μεγάλο πολυκατάστημα La Rinascente, ως διακοσμητής βιτρινών και assistant buyer, εμπειρία που του έδωσε την πρώτη γεύση από τον κόσμο της μόδας.

Στις αρχές της δεκαετίας του ’70, ξεκίνησε να εργάζεται ως freelance σχεδιαστής για ανδρικά και γυναικεία ρούχα, εξελίσσοντας το στυλ του και κερδίζοντας προσοχή με τις πιο σπορτίφ δερμάτινες δημιουργίες του. Το 1975, κουρασμένος να μένει στο παρασκήνιο, έκανε το μεγάλο βήμα: μαζί με τον σύντροφό του στη ζωή και στις επιχειρήσεις, τον αρχιτέκτονα Σέρτζιο Γκαλεότι, ίδρυσαν την Giorgio Armani S.p.A.. Η αρχική χρηματοδότηση προήλθε μάλιστα από την πώληση του Volkswagen Beetle του Αρμάνι – μια τολμηρή απόφαση που έθεσε τα θεμέλια για την αυτοκρατορία που ακολούθησε.

Το ντεμπούτο γυναικείας συλλογής του, το 1976, άφησε ισχυρές εντυπώσεις: ελαφριές και αποδομημένες ανδρικές σακάκες για γυναίκες, φορεμένες από δώδεκα μοντέλα που στο τέλος της επίδειξης κατέβηκαν μαζί στην πασαρέλα και χόρεψαν στους ήχους μουσικής που έπαιζε ο Γκαλεότι από τα παρασκήνια. Το 1978, η Νταϊάν Κίτον φόρεσε ένα σακάκι Armani στα Oscars, όπου βραβεύτηκε με το Όσκαρ Α’ Γυναικείου Ρόλου – δίνοντάς του την πρώτη γεύση από τη δύναμη της διεθνούς προβολής.

Η στιγμή όμως που εκτόξευσε το όνομά του ήταν το American Gigolo (1980): ο Ρίτσαρντ Γκιρ εμφανίστηκε στην ταινία ντυμένος εξ ολοκλήρου Armani, με αποτέλεσμα ένα παγκόσμιο fashion φαινόμενο. Όπως είπε ο ίδιος ο Αρμάνι χρόνια αργότερα, «ήταν μια αίσθηση: όλοι ήθελαν να μάθουν τι ήταν αυτό που έκανε τον Γκιρ να δείχνει τόσο υπέροχος».

Ο Τζόρτζιο Αρμάνι συνήθιζε να λέει ότι κάθε ρούχο που δημιουργούσε είχε μέσα του την ψυχή του Μιλάνου. Η πόλη, με τα «φανταστικά εσωτερικά, τους περίτεχνους κήπους και τα εκλεπτυσμένα, σχεδόν μυστικά της σκηνικά», αποτέλεσε για εκείνον ένα ανεξάντλητο εργαστήριο αισθητικής. Εμπνεύστηκε από την ατελή ομορφιά των μιλανέζικων εσωτερικών χώρων, θεωρώντας ότι όταν κάτι δείχνει υπερβολικά τέλειο, «μοιάζει απλώς σαν να έχει προγραμματιστεί».

Παρότι και ο ίδιος ήταν τελειομανής, το μυστικό του δεν ήταν η προσθήκη, αλλά η αφαίρεση λεπτομερειών. Αυτή η τάση προς την απλότητα δημιούργησε την αυθεντική του υπογραφή: μια διαχρονική, διαισθητική κομψότητα που χαρακτήριζε κάθε του συλλογή.

Καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες ζούσαν την εποχή της υπερβολής και της αυτοπεποίθησης, ο Τζόρτζιο Αρμάνι έδινε το στίγμα μιας νέας, «μαλακής» κομψότητας με χαλαρούς ώμους και διακριτικούς τόνους. Η δεκαετία του ’80 υπήρξε καταλυτική: ο Ιταλός δημιουργός έγινε το απόλυτο σύμβολο του Italian style στη συνείδηση των Αμερικανών και όχι μόνο, φτάνοντας σε επίπεδα έκθεσης που μόνο ο Τζάνι Βερσάτσε μπορούσε να πλησιάσει.

Το 1981 λανσάρει τις σειρές Emporio Armani και Armani Jeans, προσφέροντας μια πιο προσιτή εκδοχή της αισθητικής του στο ευρύ κοινό. Την ίδια χρονιά, η Γκρέις Τζόουνς εμφανίζεται στο εξώφυλλο του άλμπουμ της Nightclubbing φορώντας δημιουργία του, ενώ στο Μιλάνο τα shows του γίνονται σημείο αναφοράς. Λίγο αργότερα, ο Αρμάνι θα βρεθεί στο εξώφυλλο του περιοδικού Time – μόλις ο δεύτερος σχεδιαστής μετά τον Κριστιάν Ντιόρ – επισφραγίζοντας τη διεθνή του αναγνώριση.

Ο κινηματογράφος συνέβαλε ακόμη περισσότερο στην καθιέρωσή του: ο Ρίτσαρντ Γκιρ στο American Gigolo (1980) και ο Σον Κόνερι στο The Untouchables (1987) φορούν Armani, ενώ η τηλεοπτική σειρά Miami Vice (1984–1988) γεμίζει τις οθόνες με τα εμβληματικά του κοστούμια. Η μόδα, το σινεμά και η ποπ κουλτούρα είχαν πλέον βρει κοινή γλώσσα μέσω του οίκου Armani.

Παράλληλα, το 1984 ο Αρμάνι εισέρχεται στον κόσμο της ομορφιάς με το πρώτο του άρωμα, L’Eau Armani, ενώ το 1987 τιμάται με το βραβείο Geoffrey Beene από το Συμβούλιο Αμερικανών Σχεδιαστών Μόδας.

Όμως το 1985, μια προσωπική τραγωδία σκιάζει την επαγγελματική του πορεία: ο σύντροφός του στη ζωή και στις επιχειρήσεις, Σέρτζιο Γκαλεότι, πεθαίνει ύστερα από ασθένεια. «Ζούσαμε χωρίς να μιλάμε ποτέ για την αρρώστια του, χωρίς να την αφήνουμε να μας βαραίνει», είχε πει ο Αρμάνι χρόνια αργότερα. Παρά τον πόνο, το brand συνέχισε την ξέφρενη άνοδό του, χάρη και στη συμβολή ισχυρών συνεργατών όπως η Γκαμπριέλα Φόρτε, που βοήθησε να αναπτυχθεί η αγορά των ΗΠΑ.

Με φωτογραφήσεις από τον Πίτερ Λίντμπεργκ για τη Vogue, συνεργασίες με το Χόλιγουντ και ένα διαρκώς διευρυνόμενο δίκτυο συνεργατών, η δεκαετία του ’80 σφράγισε τον Αρμάνι ως μύθο της μόδας.

Η περίοδος 1990–1995 υπήρξε χρυσή για τον οίκο Armani, με ραγδαία ανάπτυξη και συνεχή άνοδο πωλήσεων. Ωστόσο, για τον ίδιο τον δημιουργό, η επιτυχία μετατράπηκε σε βάρος. Όπως παραδέχθηκε αργότερα: «Δεν μπορούσα πια να ρισκάρω όπως παλιά. Δεν είχα την πολυτέλεια να μην πουλήσω – ούτε καν μια μικρή πτώση στις πωλήσεις δεν ήταν αποδεκτή. Ο σχεδιασμός είχε γίνει εμπορική ευθύνη».

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας, η αυτοκρατορία του επεκτάθηκε σε ολοένα και περισσότερες σειρές, από τη νυχτερινή ένδυση μέχρι την ομορφιά, ενώ διατηρούσε τον ρυθμό ανάπτυξης σε μια όλο και πιο ανταγωνιστική αγορά. Οι νέοι παίκτες Calvin Klein, Prada, η ανανεωμένη Gucci και το ανερχόμενο δίδυμο Dolce & Gabbana – με την ισχυρή σκιά του Τζάνι Βερσάτσε έως τον θάνατό του το 1997 – έκαναν τη δεκαετία μια περίοδο αμείλικτου ανταγωνισμού.

Αρκετές φορές φέρεται να δέχθηκε προτάσεις εξαγοράς ή επενδυτικής συμμετοχής από funds και ισχυρούς ομίλους, εν μέσω της «έκρηξης» συγκεντρώσεων στη βιομηχανία πολυτελείας. Όμω τις αρνήθηκε όλες. Ο ίδιος αφηγήθηκε ένα χαρακτηριστικό περιστατικό: τρεις επενδυτές είχαν φέρει μαζί τους έναν από τους πιο ισχυρούς τραπεζίτες της Ιταλίας. Καθώς οι υπόλοιποι μιλούσαν, εκείνος έμεινε σιωπηλός. Στο τέλος, τους κοίταξε και είπε: «Κύριοι, ο κύριος Armani δεν μας χρειάζεται. Ας φύγουμε».

Η δεκαετία του 2000 βρήκε τον Τζόρτζιο Αρμάνι στην κορυφή της παγκόσμιας μόδας, αλλά και έτοιμο να ανοίξει νέα κεφάλαια πέρα από τις πασαρέλες. Με μια ήδη κερδοφόρα αυτοκρατορία, δεν δίστασε να επενδύσει σε τολμηρά και φιλόδοξα projects, αποδεικνύοντας ότι η δημιουργική του ανησυχία ξεπερνούσε τα όρια του ενδύματος. Όπως είχε δηλώσει το 2015 στη Le Figaro: «Κάθε φορά που ξεκινώ κάτι νέο, είναι μια καινούρια αμφιβολία, ένα νέο ερωτηματικό».

Το 2000, με αφορμή τα 25 χρόνια του οίκου, ο Armani τιμήθηκε με μια εντυπωσιακή αναδρομική έκθεση στο Μουσείο Guggenheim της Νέας Υόρκης, η οποία προσέλκυε 29.000 επισκέπτες την εβδομάδα. Παρά την αμείωτη επιτυχία, δεν θεωρούνταν πλέον το «απόλυτο νέο» της μόδας, αλλά είχε εξελιχθεί σε σταθερό θεσμό.

Το 2005 ιδρύει τη δική του σειρά υψηλής ραπτικής, ενώ το 2006 προχωρά σε μια συνεργασία-σταθμό με την εταιρεία Emaar Properties με έδρα το Ντουμπάι, για τη δημιουργία της αλυσίδας Armani Hotels. Το όραμά του υλοποιήθηκε σε δύο εμβληματικές διευθύνσεις: ένα ξενοδοχείο στο Μιλάνο, την πόλη που αποτέλεσε το λίκνο της καριέρας του, και ένα δεύτερο στο Ντουμπάι, εντός του εμβληματικού ουρανοξύστη Burj Khalifa.

Η επιχειρηματική αυτή διαφοροποίηση συνέπεσε με μια περίοδο διεθνούς αναγνώρισης. Στις 3 Ιουλίου 2008, στο φινάλε της Εβδομάδας Υψηλής Ραπτικής στο Παρίσι, ο τότε πρόεδρος της Γαλλίας, Νικολά Σαρκοζί, του απένειμε το παράσημο του Αξιωματούχου της Λεγεώνας της Τιμής. Ήταν μια στιγμή-ορόσημο, το «Άγιο Δισκοπότηρο» των διακρίσεων για τον Ιταλό δημιουργό, που επιβεβαίωσε τον μύθο του όχι μόνο στη μόδα, αλλά και στην παγκόσμια πολιτιστική σφαίρα.

Αν η δεκαετία του ’80 τον καθιέρωσε διεθνώς και τα ’90s τον δοκίμασαν με ανταγωνισμούς και προσωπικές απώλειες, η δεκαετία του 2010 σφράγισε τον Αρμάνι ως παγκόσμιο σύμβολο της μόδας. Μετά την πρώτη τους γνωριμία στα Grammy, η Lady Gaga τον επέλεξε για να επιμεληθεί την εμφάνισή της στην παγκόσμια περιοδεία της από το 2010 και μετά. Η εμφάνισή της στην τελετή απονομής των Grammy τον Ιανουάριο του 2010, με το εκθαμβωτικό «διαστημικό» φόρεμα του Αρμάνι, έγινε viral, επιβεβαιώνοντας τη θέση του ως σχεδιαστή-επιλογή για τις μεγαλύτερες σταρ.

Δίπλα στη Lady Gaga, κορυφαίες προσωπικότητες όπως η Κέιτ Μπλάνσετ, η Νικόλ Κίντμαν, η Γκουίνεθ Πάλτροου και η πριγκίπισσα Σαρλίν του Μονακό ντύθηκαν με δημιουργίες του, δίνοντας νέα πνοή στο «Made in Italy». Η αυτοκρατορία του επεκτάθηκε σε πάνω από 500 καταστήματα σε όλο τον κόσμο, με την προσωπική του περιουσία να εκτιμάται από το Forbes σε περίπου 7 δισ. δολάρια. Μόνο το 2021, ο όμιλος Armani κατέγραψε τζίρο σχεδόν 3 δισ. ευρώ.

Παρά την εμπορική του επιτυχία, ο Αρμάνι παρέμεινε πιστός στη δική του αυστηρή αισθητική. Όπως είχε παρατηρήσει η εκλιπούσα Franca Sozzani, διευθύντρια της Vogue Italia: «Όπως όλοι οι πραγματικά μεγάλοι σχεδιαστές, ο Τζόρτζιο Αρμάνι δεν είναι μόδα· είναι στυλ».

Γνωστός για τον συγκρατημένο χαρακτήρα του, συχνά στις συνεντεύξεις Τύπου έριχνε «λεκτικές χειροβομβίδες» προς οίκους όπως η Prada ή οι Dolce & Gabbana, ενώ ο ίδιος περιέγραφε τον εαυτό του ως ντροπαλό. Ωστόσο, πίσω από αυτή τη σοβαρότητα κρυβόταν ένας άνθρωπος με ατσάλινη πειθαρχία, που έλεγχε προσωπικά κάθε look στις επιδείξεις του μέχρι και τα τελευταία του χρόνια, στον χώρο που είχε σχεδιάσει ειδικά για εκείνον ο σπουδαίος Ιάπωνας αρχιτέκτονας Tadao Ando.

Από τις πρώτες συλλογές στα μέσα των ’70s μέχρι τη δημιουργία ενός brand που έγινε συνώνυμο με τη διαχρονική κομψότητα, ο Αρμάνι δίδαξε ότι το στυλ δεν είναι θέμα εποχικότητας αλλά στάση ζωής, ενώ έβλεπε τον εαυτό του περισσότερο ως «τεχνίτη» παρά ως σταρ.

Ο ίδιος συνήθιζε να λέει: «Η τελειομανία, και η ανάγκη να έχεις πάντα νέους στόχους, είναι μια κατάσταση του νου που δίνει βαθύ νόημα στη ζωή». Και αυτή η φράση συνοψίζει τη φιλοσοφία του: ένας δημιουργός που έζησε για να επαναπροσδιορίζει τα όρια της μόδας, μετατρέποντας τη λιτότητα σε παγκόσμια πολυτέλεια.

Στα 91 του χρόνια, αφήνει πίσω του όχι απλώς ένα brand, αλλά μια κληρονομιά κομψότητας και ήθους που θα εμπνέει γενιές σχεδιαστών, καλλιτεχνών και δημιουργών.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ TOP 10:

• Chloe Malle: Ποια είναι η 39χρονη διάδοχος της Anna Wintour στη Vogue
• Ποιος είναι ο πλουσιότερος μουσικός του 20ου αιώνα;