«Λατινική» VS «Τευτονικής» Ευρώπης για να μάτια του ευρώ

του Σον Τάλι

Το τελευταίο διάστημα συνεχώς ακούμε πως η Ευρώπη σημειώνει μια ελαφρά ανάκαμψη που είναι αρκετή για να σώσει το ενιαίο νόμισμα. Συνεπώς, ήταν έκπληξη όταν ένας από τους κορυφαίους διεθνείς οικονομολόγους των τελευταίων σαράντα ετών και πρώην υποστηρικτής του ευρώ μου ανέφερε ότι άλλαξε εκτίμηση.

«Οι πιθανότητες είναι πλέον πολύ μεγάλες ότι αυτό που εγώ ονομάζω η Τευτονική Ευρώπη και η Λατινική Ευρώπη θα χωριστούν σε τουλάχιστον δύο ξεχωριστές νομισματικές ζώνες», λέει ο Ρόμπερτ Άλιμπερ, ο οποίος έχει πλέον συνταξιοδοτηθεί από το Booth School of Business του Πανεπιστημίου του Σικάγο, και τον οποίο είχα την τιμή να έχω δάσκαλό μου πριν από πολλά χρόνια.

Δώστε προσοχή στα λεγόμενα του Άλιμπερ, ο οποίος είναι γνωστός με τα αρχικά του «RZA» στους φοιτητές του.

Προέβλεψε την καταστροφή στην Ισλανδία στα μέσα του 2007 όταν ακόμα οι ειδικοί της Παγκόσμιας Τράπεζας και του ΔΝΤ κοιμόντουσαν. «Η Ισλανδία υπέφερε από υψηλά επίπεδα δημόσιου χρέους και μεγάλα εμπορικά ελλείμματα,» έλεγε ο Άλιμπερ. «Έλαβε χρήματα για να αποπληρώσει τους τόκους υπό μορφή νέων δανείων». Για τις προβλέψεις του στο θέμα της Ισλανδίας ο Άλιμπερ έλαβε συγχαρητήρια από τον Μισέλ Λιούις στο βιβλίο του Boomerang.

Διαβάστε ακόμη: Το Χρήμα πάει κι έρχεται…

Ο Άλιμπερ αναφέρει δύο παράγοντες που αυξάνουν την απαισιοδοξία του για το ευρώ. Ο πρώτος είναι η απόφαση να κρατήσει η Ε.Ε. την Ελλάδα στο ενιαίο νόμισμα με κάθε κόστος. «Αυτό ήταν τρομερό λάθος,» λέει ο Άλιμπερ. Η Ελλάδα, λέει, είχε τεράστιο πρόβλημα ανταγωνισμού από την είσοδό της στο ενιαίο νόμισμα στις αρχές του 2001. «Η Ελλάδα παραποίησε τα στοιχεία για να αποκρύψει τα προβλήματά της ώστε να εισέλθει στο ευρώ», λέει ο Άλιμπερ. «Σύναψε ψευδείς συμβάσεις ώστε να σβήσει μεγάλο μέρος του χρέους της». Αναφέρει ότι όταν ξεκίνησε η αναπόφευκτη κατάρρευση στις αρχές του 2010, η Ε.Ε. έπρεπε να δείξει την πόρτα της εξόδου στην Ελλάδα, «ώστε οι τιμές, οι οποίες εξαρχής ήταν πολύ ψηλές λόγω παραποιημένων στοιχείων και στην πορεία αυξήθηκαν περισσότερο, να αναπροσαρμοστούν. Μια έξοδος από το ευρώ θα είχε καταστήσει τις εξαγωγές και τον τουρισμό της Ελλάδας πολύ πιο ανταγωνιστικούς, και θα είχε αποτρέψει μια κατάσταση που θυμίζει τη δική μας Μεγάλη Ύφεση».

Ο δεύτερος παράγοντας είναι αυτό που αποκαλεί «μοντέλο ανισότητας» μεταξύ της βόρειας «Τευτονικής» και της νότιας «Λατινικής» ζώνης στην Ευρώπη. Η Γερμανία, η Αυστρία, η Φινλανδία και η Ολλανδία έχουν μεγάλα εμπορικά πλεονάσματα πωλώντας αυτοκίνητα και υπολογιστές στου νότιους γείτονές τους. Η Γαλλία, η Ισπανία, η Ιταλία και η Πορτογαλία έχουν μεγάλα εμπορικά ελλείμματα επειδή τα προϊόντα τους δεν είναι ανταγωνιστικά σε σχέση με τα προϊόντα των βόρειων χωρών. «Τα εμπορικά ελλείμματα του Νότου δε θα μειωθούν ποτέ,» λέει ο Άλιμπερ. «Το χρέος της Γαλλίας θα συνεχίσει να αυξάνεται. Η Γερμανία έχει ισχυρό εξαγωγικό τομέα, η Γαλλία όχι».

Διαβάστε ακόμη: Κομισιόν για Ελλάδα: Ανεργία στο 26% και οριακή ανάπτυξη το 2014

Κατά το παρελθόν η λύση στο πρόβλημα της ανταγωνιστικότητας ήταν η υποτίμηση. «Η Γαλλία θα υποτιμούσε το νόμισμά της κάθε 10 χρόνια για να εξισώσει τα ελλείμματά της με εκείνα της Γερμανίας», λέει ο Άλιμπερ. Πρέπει να επισημάνουμε ότι ο λόγος για το ενιαίο νόμισμα σύμφωνα με τους σοβαρούς οικονομολόγους ήταν ότι, επειδή η υποτίμηση λειτουργούσε σαν δεκανίκι, η οικονομική πίεση του ενιαίου νομίσματος θα ανάγκαζε τη Γαλλία και την Ιταλία να περιορίσουν την υπερβολική αύξηση των μισθών για να γίνουν ανταγωνιστικές. Αυτό όμως δε συνέβη· αντιθέτως, οι χώρες αυτές παρέκαμψαν το έλλειμμά τους με μεγάλο δανεισμό την καλή περίοδο στα μέσα του 2000.

«Τα μεγάλα επίπεδα στεγαστικών δαπανών και τα μεγάλα ελλείμματα εξουδετέρωναν την υψηλή ανεργία», υποστηρίζει ο Άλιμπερ. «Όμως, ο δανεισμός έχει ένα όριο και η έλλειψη ανταγωνιστικότητας βγήκε στην επιφάνεια και οδήγησε αναπόφευκτα σε αυξημένη ανεργία».

Οι χώρες του νότου δεν έχουν πλέον το νομισματικό εργαλείο για να εξισώσουν το χάσμα μεταξύ του αυξημένου δικού τους εργατικού κόστους και της αυξημένης παραγωγικότητας που εξισώνει τους μισθούς ανά μονάδα παραγόμενου προϊόντος στη Γερμανία. Έτσι, υποστηρίζει ο Άλιμπερ, η Ευρώπη είναι αντιμέτωπη με τη μοναδική επιλογή της διάσωσης του ευρώ.

Διαβάστε ακόμη: Ανοδική τροχιά για την ευρωπαϊκή οικονομία προβλέπει η Ευρ. Επιτροπή

«Οι τιμές στη Γερμανία πρέπει να αυξάνονται σημαντικά περισσότερο από τις τιμές στη Γαλλία και την Ιταλία επί σειρά ετών για να εξισώσουν τη διαφορά στο κόστος των εξαγωγών μεταξύ Βορρά και Νότου», λέει ο Άλιμπερ. Υποστηρίζει ότι αυτό θα συνέβαινε αν η Γερμανία επέτρεπε την αύξηση των μισθών κατά περίπου 3% κάθε χρόνο, πολύ περισσότερο δηλαδή απ’ ότι σήμερα. Αυτό μπορεί να προκαλούσε πολιτισμικό σοκ και ίσως πολιτικά προβλήματα, αλλά από οικονομικής άποψης θα λειτουργούσε.

Αν αυτό δε συμβεί, λέει ο Άλιμπερ, το ευρώ θα διασπαστεί. «Η αύξηση της ανεργίας στο Νότο θα γίνει τόσο μεγάλη ώστε ορισμένοι πολιτικοί θα πουν ότι αυτό πλέον δε μπορεί να γίνει ανεκτό και θα βγουν από την Ευρωζώνη».

Δεν κάνει εκτίμηση για το χρονικό σημείο μιας τέτοιας απόφασης αλλά υποστηρίζει ότι θα πάρει χρόνια μέχρι να συμβεί. Η εξαίρεση είναι η Ελλάδα – ο Άλιμπερ θεωρεί ότι η έξοδός της είναι αναπόφευκτη ασχέτως των προσπαθειών της Γερμανίας, αλλά εξομολογείται ότι το είχε στο μυαλό του αυτό εδώ και τέσσερα χρόνια. «Η Ελλάδα μπορεί να βγει πολύ γρήγορα», λέει ο Άλιμπερ.

Συμφωνώ με τον Άλιμπερ ότι αυτή η νέα αισιοδοξία για το ευρώ μοιάζει να αγνοεί τα οικονομικά στοιχεία και το ζουρλομανδύα της ασκούμενης οικονομικής πολιτικής. Την Πέμπτη ανακοινώθηκε η αύξηση της ανεργίας στην Ευρωζώνη για 9ο συνεχόμενο τρίμηνο, στο επίπεδο ρεκόρ του 12,2%. Όταν μια κεντρική αρχή με εξουσίες που απλώνονται σε πολύ διαφορετικές οικονομίες ορίζει την αξία του νομίσματος, και με αυτό τον τρόπο και τις τιμές των εξαγωγών σε επίπεδα που είναι δραματικά λανθασμένα, το αποτέλεσμα είναι η καταστροφή που παρατηρούμε τώρα. Και η καταστροφή αυτή μπορεί να αποφευχθεί μόνο με τη λύση που προτείνει ο Άλιμπερ.