Εμπορικοί πόλεμοι: Γιατί η οικονομία αντέχει τους δασμούς του Τραμπ και συνεχίζει να καλπάζει

Η παγκόσμια οικονομία φαίνεται να αντέχει στη φετινή ιστορική αύξηση δασμών, επιδεικνύοντας ένα απρόσμενο χαρακτηριστικό: ανθεκτικότητα. Παρά την έντονη αβεβαιότητα, επιχειρήσεις και νοικοκυριά έχουν εκπλήξει τους οικονομολόγους με την ικανότητά τους να αντισταθμίσουν τους κινδύνους, βρίσκοντας βραχυπρόθεσμες λύσεις καθώς περιμένουν να ξεκαθαρίσει πού θα καταλήξουν οι δασμοί.

Οι παγκόσμιοι παραγωγοί έσπευσαν να ολοκληρώσουν αγορές και να ανακατευθύνουν προϊόντα με προορισμό τις ΗΠΑ μέσω τρίτων χωρών που υπόκεινται σε χαμηλότερους δασμούς. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις συνέχισαν να δαπανούν και να επενδύουν παρά την αβεβαιότητα, σύμφωνα με αναλυτές.

Η παγκόσμια οικονομία αναπτύχθηκε με ετήσιο ρυθμό 2,4% στο πρώτο εξάμηνο του έτους, κοντά στον μακροπρόθεσμο μέσο όρο της, σύμφωνα με την JPMorgan.

Ο όγκος του εμπορίου παραμένει υψηλός, τα χρηματιστήρια σε Ευρώπη και ΗΠΑ είναι σε ιστορικά υψηλά, ενώ οι προβλέψεις ανάπτυξης από την Ευρώπη ως την Ασία αναθεωρούνται προς τα πάνω.

Η επένδυση, η απασχόληση στη βιομηχανία, οι δαπάνες και η συνολική δραστηριότητα διατηρήθηκαν παγκοσμίως, όπως επισημαίνει η Goldman Sachs.

«Αυτό που πολλοί υποτίμησαν ήταν η χαοτική φύση της εμπορικής πολιτικής και η αντιστάθμιση κινδύνου που αυτή προκάλεσε», δήλωσε ο Marcus Noland, εκτελεστικός αντιπρόεδρος στο Peterson Institute for International Economics στην Ουάσινγκτον.

Σε κάποιο βαθμό, οι επιχειρήσεις επωφελούνται από τις αλλαγές που έκαναν στη διάρκεια της πανδημίας Covid-19, όπως η θωράκιση των εφοδιαστικών αλυσίδων τους, οι οποίες μείωσαν τα περιθώρια κέρδους τότε, αλλά τώρα αποδίδουν. Παράλληλα, κυβερνήσεις από τις ΗΠΑ ως τη Γερμανία δαπανούν γενναιόδωρα, ενισχύοντας την εμπιστοσύνη.

Ορισμένες επιχειρήσεις πιθανόν να αυξάνουν τα αποθέματά τους αναμένοντας υψηλότερους δασμούς στο μέλλον, σύμφωνα με τον Angel Talavera, οικονομολόγο της Oxford Economics.

«Φαίνεται πως η αβεβαιότητα επηρεάζει λιγότερο την οικονομική δραστηριότητα απ’ ό,τι περιμέναμε» δήλωσε η Isabel Schnabel, μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, σε πρόσφατη συνέντευξή της.

Η πολιτική αντίδραση κατά της παγκοσμιοποίησης, που επιταχύνθηκε πριν περίπου 10 χρόνια, έχει επίσης κάνει πολλές διεθνείς επιχειρήσεις να βασίζονται περισσότερο σε τοπική παραγωγή για να εξυπηρετούν τις βασικές αγορές εξαγωγών τους. Οι δασμοί, όπως λένε οι ίδιες οι επιχειρήσεις, υπογραμμίζουν τη σημασία αυτών των σχεδίων.

Η EBM Papst, γερμανικός κατασκευαστής ανεμιστήρων με ετήσιο κύκλο εργασιών περίπου 2,5 δισ. ευρώ (περίπου 2,9 δισ. δολάρια), σχεδιάζει να χτίσει τρίτο εργοστάσιο στις ΗΠΑ και εξετάζει το ενδεχόμενο επέκτασής του, όπως δήλωσε ο CEO Klaus Geissdoerfer. Η εταιρεία αναμένει διψήφια ανάπτυξη εσόδων στις ΗΠΑ για τα επόμενα χρόνια, εν μέρει λόγω της κατασκευής κέντρων δεδομένων που στηρίζουν την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης.

Ορισμένοι Αμερικανοί πελάτες ζήτησαν από την εταιρεία να αυξήσει την παραγωγή στις ΗΠΑ για να αντικαταστήσει προμηθευτές από την Ασία που αντιμετωπίζουν υψηλότερους δασμούς, είπε ο Geissdoerfer. «Αυτό θα μπορούσε να μας βοηθήσει να αυξήσουμε κατά 20-30% τα έσοδά μας στις ΗΠΑ» πρόσθεσε.

Οι παγκόσμιοι όγκοι εμπορίου υπερέβησαν τις προσδοκίες στο πρώτο τρίμηνο του έτους, αυξημένοι κατά 5,3% σε σύγκριση με πέρυσι, κυρίως λόγω ανόδου των εισαγωγών στη Βόρεια Αμερική, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ). Ο ΠΟΕ αύξησε την πρόβλεψή του για την ανάπτυξη του εμπορίου αγαθών φέτος σε 0,1%, ενώ προηγουμένως προέβλεπε μείωση κατά 0,2%.

Στην Ευρώπη, η βιομηχανία συνέχισε να βελτιώνεται τους τελευταίους μήνες, με δείκτες για νέες παραγγελίες και μελλοντική παραγωγή να φτάνουν σε υψηλά τριών ετών. «Αυτό δείχνει ότι βλέπουμε κάτι περισσότερο από προσωρινές κινήσεις» δήλωσε η Schnabel της ΕΚΤ.

Η παραγωγή στον κρίσιμο κλάδο αυτοκινήτων φαίνεται να παραμένει ισχυρή, παρά τον δασμό 25% και τη μείωση των εξαγωγών στις ΗΠΑ, σύμφωνα με τον οικονομολόγο Adrian Prettejohn της Capital Economics. «Περιμένουμε ότι τα προηγούμενα αυξημένα αποθέματα και οι δασμοί θα επιβαρύνουν τις εξαγωγές της ευρωζώνης, αλλά δεν είναι βέβαιο ότι η πτώση θα είναι τόσο δραματική όσο αναμενόταν», είπε.

Ακόμη και στην Κίνα, τον κύριο αντίπαλο των ΗΠΑ στο εμπόριο, οι επιπτώσεις των δασμών δεν ήταν τόσο καταστροφικές όσο φοβούνταν πολλοί. Οι κινεζικές εξαγωγές στις ΗΠΑ ήταν περίπου 10% χαμηλότερες τους πρώτους πέντε μήνες του έτους σε σύγκριση με πέρυσι, αλλά οι συνολικές εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 6%, λόγω ανόδου των εξαγωγών προς Ασία, Ευρώπη και Αφρική.

Οι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι οφείλεται εν μέρει στην ανακατεύθυνση κινεζικών εξαγωγών μέσω άλλων χωρών προς τις ΗΠΑ. Το πρώτο τετράμηνο του 2025, οι εισαγωγές των ΗΠΑ από τη Νοτιοανατολική Ασία αυξήθηκαν κατά 28% σε ετήσια βάση, ενώ συνολικά οι εισαγωγές από την Ασία αυξήθηκαν κατά 10% στους πρώτους πέντε μήνες, παρά τη μείωση του εμπορίου με την Κίνα.

Στις ίδιες τις ΗΠΑ, ο καθαρός πλούτος των νοικοκυριών παραμένει υψηλός σε ιστορικά επίπεδα ως ποσοστό του διαθέσιμου εισοδήματος, επιτρέποντας στους καταναλωτές να συνεχίσουν να δαπανούν, σύμφωνα με την πρόεδρο της Fed Βοστώνης, Susan Collins.

Αυτή η ανθεκτικότητα επέτρεψε σε ορισμένους εξαγωγείς προς τις ΗΠΑ να μετακυλήσουν μέρος του κόστους των δασμών στους πελάτες τους. Οι λιανοπωλητές Parmigiano-Reggiano αύξησαν τις τιμές στις ΗΠΑ στα 43-45 δολάρια το κιλό από 42 φέτος, αντισταθμίζοντας εν μέρει τον επιπλέον δασμό 10% που επιβλήθηκε από τον Απρίλιο. Οι πωλήσεις συνεχίζουν να αυξάνονται κατά 9% στους πρώτους τέσσερις μήνες του έτους.

«Ίσως οι δασμοί τελικά να μειώσουν τον αριθμό των καταναλωτών που μπορούν να αντέξουν [το τυρί], αλλά δεν το έχουμε δει ακόμη», δήλωσε ο Nicola Bertinelli, πρόεδρος του Parmigiano Reggiano Consortium. Οι εισαγωγείς τυριού μείωσαν τον αντίκτυπο αυξάνοντας τα αποθέματά τους πριν εφαρμοστούν οι δασμοί.

Οι παραγωγοί ενίσχυσαν πρόσφατα την παρουσία τους στις ΗΠΑ, χορηγώντας το τουρνουά τένις Miami Open και ανακοινώνοντας συνεργασία με την ομάδα αμερικανικού ποδοσφαίρου New York Jets.

Οι εισαγωγές των ΗΠΑ από την Ευρώπη αυξήθηκαν κατά 37% στους πρώτους πέντε μήνες του έτους σε σύγκριση με πέρυσι, στα 421 δισ. δολάρια, σύμφωνα με το Census Bureau.

Τα αυξημένα περιθώρια κέρδους των αμερικανικών επιχειρήσεων δείχνουν ότι μπορούν να απορροφήσουν μέρος του αυξημένου κόστους, ανέφερε η Collins της Fed. «Ως εκ τούτου, οι επιπτώσεις των δασμών στην αγορά εργασίας και στην ανάπτυξη μπορεί να είναι πιο περιορισμένες», είπε.

Βέβαια, ορισμένοι οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι μέρος της ισχυρής εμπορικής δραστηριότητας θα μπορούσε να υποχωρήσει τους επόμενους μήνες, καθώς οι επιχειρήσεις θα μειώσουν τις παραγγελίες αφού προηγουμένως είχαν αυξήσει τα αποθέματα για να προλάβουν τους δασμούς.

Η ανθεκτικότητα της παγκόσμιας οικονομίας φαίνεται να ενθαρρύνει την κυβέρνηση Τραμπ να προωθήσει ακόμη υψηλότερους δασμούς. Ορισμένοι οικονομολόγοι πιστεύουν ότι το σοκ μπορεί να έρθει με καθυστέρηση.

«Μάλλον, οι περισσότεροι περίμεναν πιο άμεσες επιπτώσεις», είπε ο Noland. Το Brexit, το οποίο δεν προκάλεσε άμεσο πάγωμα της βρετανικής οικονομίας αλλά είχε σωρευτικά αρνητική επίδραση, θα μπορούσε να είναι ανάλογο παράδειγμα, πρόσθεσε.

Το επίπεδο των δασμών παίζει επίσης ρόλο: ένας ομοιόμορφος δασμός 10% στις εισαγωγές στις ΗΠΑ ίσως να έχει μικρό αντίκτυπο, ενώ ποσοστά 30% ή 50% θα ήταν πολύ πιο προβληματικά.

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, προειδοποίησε πρόσφατα ότι τέτοια επίπεδα δασμών θα μπορούσαν να «παγώσουν» το εμπόριο μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:

• Ελληνική οικονομία: Τα δημοσιονομικά ρεκόρ και οι απειλές που βλέπει η Κομισιόν
• Most Powerful Women 2025: Οι πιο Ισχυρές Γυναίκες στις Επιχειρήσεις
• MPW Summit 2025: Ηγεσία με ενσυναίσθηση, συνεργατικότητα και ανθρωπιά