ΔΕΘ: Στοίχημα η ανακούφιση της μεσαίας τάξης χωρίς εκτροχιασμό του προϋπολογισμού
Αλλαγές στη φορολογική πολιτική με έμφαση στη μεσαία τάξη επεξεργάζεται η κυβέρνηση, ενόψει των εξαγγελιών στη ΔΕΘ, χωρίς ωστόσο να περιλαμβάνεται το σενάριο της τιμαριθμικής προσαρμογής της φορολογικής κλίμακας. Παρά τις αρχικές σκέψεις για ενσωμάτωσή του στο πακέτο παροχών, κρίθηκε πως το υψηλό δημοσιονομικό κόστος και ο ενδεχόμενος δημοσιονομικός εκτροχιασμός καθιστούν την εφαρμογή του ανέφικτη.
Το βάρος, πλέον, πέφτει σε τρεις άξονες: αναμόρφωση της φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων, ενίσχυση οικογενειών και παρεμβάσεις για το στεγαστικό. Η τελική μορφή του πακέτου θα οριστικοποιηθεί στα τέλη Αυγούστου, με το οικονομικό επιτελείο να ξεκινά από ένα πλαίσιο παρεμβάσεων της τάξης του 1,5 δισ. ευρώ, προσαρμοσμένο στον διαθέσιμο δημοσιονομικό χώρο.
Στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης βρίσκεται η μελέτη της Eurobank, η οποία αναδεικνύει ότι η μη τιμαριθμοποίηση των φορολογικών κλιμακίων λειτουργεί σαν «πληθωριστικός φόρος», ιδιαίτερα επιβαρυντικός για τα μεσαία και ανώτερα μεσαία εισοδήματα. Η ανάλυση δείχνει ότι το 37% της αύξησης της φορολογικής επιβάρυνσης την περίοδο 2021–2023 οφείλεται αποκλειστικά στο γεγονός ότι τα κλιμάκια δεν προσαρμόστηκαν στον πληθωρισμό.
Αν είχε εφαρμοστεί πλήρης τιμαριθμοποίηση, τα φορολογικά έσοδα του 2023 από μισθούς, συντάξεις και επιχειρηματική δραστηριότητα θα ήταν κατά 9,2% χαμηλότερα, σύμφωνα με τη Eurobank. Παράλληλα, μισθωτοί σε μεσαία και υψηλότερα μεσαία εισοδηματικά κλιμάκια θα κατέβαλλαν έως και 32% λιγότερους φόρους.
Η επίπτωση της απουσίας προσαρμογής δεν είναι οριζόντια. Στους μισθωτούς και τους συνταξιούχους, σχεδόν η μισή αύξηση της επιβάρυνσης αποδίδεται στη μη τιμαριθμοποίηση, ενώ στα εισοδήματα από επιχειρηματική δραστηριότητα η επίδραση περιορίζεται στο 16%. Η ανισορροπία αυτή πλήττει δυσανάλογα τα νοικοκυριά με παιδιά, με τη συνολική επιβάρυνση στην Ελλάδα να είναι η υψηλότερη μεταξύ των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου. Η Eurobank προειδοποιεί ότι αυτό μπορεί να αποθαρρύνει την παραμονή ή επιστροφή στελεχών υψηλής ειδίκευσης, επηρεάζοντας αρνητικά την παραγωγικότητα της χώρας.
Η μελέτη εξετάζει τρία σενάρια τιμαριθμικής προσαρμογής:
Πλήρης προσαρμογή: Αυτόματη αναπροσαρμογή όλων των κλιμακίων με βάση τον πληθωρισμό, με απώλεια εσόδων 0,4% του ΑΕΠ το 2025 αλλά με διατήρηση πρωτογενούς πλεονάσματος άνω του 2%.
Μερική προσαρμογή: Ευθυγράμμιση με τον δομικό πληθωρισμό, προσφέροντας ανακούφιση χωρίς μεγάλο κόστος.
Μοντέλο Πορτογαλίας: Ήπια τιμαριθμοποίηση, με απώλεια μόλις 0,2% του ΑΕΠ και στόχευση στα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα.
Παρά τη δυνητική αποτελεσματικότητα των μοντέλων αυτών, κυβερνητικά στελέχη κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για πιθανό εκτροχιασμό του προϋπολογισμού σε περίπτωση πληθωριστικής έκρηξης. Έτσι, η επιλογή της κυβέρνησης είναι να κινηθεί σε πιο «ασφαλή» φορολογικά μέτρα, που ενισχύουν το διαθέσιμο εισόδημα χωρίς να διακυβεύουν τη δημοσιονομική σταθερότητα.
