Εκτός ελέγχου η κερδοσκοπία, απειλεί να τινάξει στον αέρα το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα
Ο κίνδυνος στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα εντείνεται ραγδαία, καθώς οι επενδυτές υιοθετούν όλο και πιο κερδοσκοπικές, βραχυπρόθεσμες και υψηλού ρίσκου στρατηγικές, αναφέρει σε άρθρο της στο Project Syndicate η γνωστή οικονομολόγος, βαρόνη Dambisa Moyo. Αν και πολλοί επιχειρηματικοί ηγέτες αναγνωρίζουν αυτήν τη συσσώρευση κινδύνου, λίγοι αντιλαμβάνονται την πραγματική της έκταση και τις δυνητικά καταστροφικές επιπτώσεις της.
Πλέον, οι κίνδυνοι δεν περιορίζονται μόνο στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Η ανεξέλεγκτη κερδοσκοπία απειλεί τη σταθερότητα των οικογενειακών οικονομικών και, τελικά, την ίδια την ευρύτερη οικονομία.
Ο κίνδυνος γίνεται «οξύς»
Η διάθεση για ανάληψη ρίσκου αναμένεται να ενταθεί. Οι ψηφιακές πλατφόρμες και οι mobile εφαρμογές έχουν κάνει τη διαπραγμάτευση εξαιρετικά εύκολη, προσελκύοντας κύματα νέων επενδυτών.
Προσφάτως, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Donald Trump υπέγραψε εκτελεστικό διάταγμα που επιτρέπει στα συνταξιοδοτικά προγράμματα τύπου 401(k) να επενδύουν σε εναλλακτικά περιουσιακά στοιχεία όπως private equity, ιδιωτικό χρέος, υποδομές, ακίνητα, εμπορεύματα και κρυπτονομίσματα. Πρόκειται για επενδύσεις υψηλού ρίσκου και χαμηλής ρευστότητας, που παραδοσιακά απευθύνονταν μόνο σε θεσμικούς επενδυτές — όχι στο ευρύ κοινό.
Μέχρι το 2048, οι baby boomers αναμένεται να μεταβιβάσουν 124 τρισεκατομμύρια δολάρια στις νεότερες γενιές. Αυτή η τεράστια μεταφορά πλούτου ήδη δημιουργεί μια νέα γενιά επενδυτών που προτιμά μετοχές, κρυπτονομίσματα, meme stocks και meme coins, αλλά και στοιχήματα σε αθλητικά γεγονότα και αγορές προβλέψεων.
Η νέα γενιά επενδυτών έχει πρωτοφανή πρόσβαση σε αγορές και εργαλεία συναλλαγών, ακόμα και σε πολύπλοκα παράγωγα όπως τα zero-day options. Τα μέσα αυτά, που κάποτε χρησιμοποιούνταν για αντιστάθμιση κινδύνου, σήμερα αποτελούν όπλα ταχείας κερδοσκοπίας για επενδυτές που αναζητούν άμεσες αποδόσεις.
Πολλές από αυτές τις συναλλαγές δεν βασίζονται σε θεμελιώδη δεδομένα, αλλά σε φήμες και trends που κυκλοφορούν στο Reddit και σε άλλες κοινωνικές πλατφόρμες. Ακόμη χειρότερα, κάποιοι επενδυτές ενισχύουν τα ριψοκίνδυνα στοιχήματά τους μέσω μόχλευσης, δανειζόμενοι χρήματα για να αγοράσουν ακόμη πιο ευμετάβλητα περιουσιακά στοιχεία.
Η μόχλευση φτάνει στα άκρα – και τα ETFs παίρνουν φωτιά
Πολλοί ιδιώτες δανείζονται για να επενδύσουν σε ήδη μοχλευμένα προϊόντα, όπως τα τριπλά μοχλευμένα ETFs του NASDAQ, TQQQ (triple long) και SQQQ (triple short).
Αυτά τα προϊόντα έχουν εξαιρετικά βραχυπρόθεσμο ορίζοντα: μόλις 5 ημέρες για το TQQQ και 2 ημέρες για το SQQQ.
Σύμφωνα με τη Dambisa Moyo, η νοοτροπία της κερδοσκοπίας επεκτείνεται και σε μεμονωμένες μετοχές.
Οι μετοχές εταιρειών όπως η Robinhood, η Coinbase, η Palantir και η Tesla έχουν μέση περίοδο διακράτησης μικρότερη του ενός μήνα, δείχνοντας πως πολλοί επενδυτές κυνηγούν τη γρήγορη απόδοση αντί να αξιολογούν τη μακροπρόθεσμη αξία.
Αυτή η συμπεριφορά διογκώνει τη μόχλευση και αυξάνει τους συστημικούς κινδύνους του σκιώδους τραπεζικού συστήματος.
Οι συναλλαγές που τροφοδοτούνται από χρέος μπορεί να οδηγήσουν σε μη εξυπηρετούμενα δάνεια και εκτεταμένες χρεοκοπίες που θα περάσουν στην πραγματική οικονομία.
«Οι τερμίτες της κερδοσκοπίας»: Ορατός ο κίνδυνος νέας κρίσης
Η Dambisa Moyo προειδοποιεί ότι η σημερινή κουλτούρα κερδοσκοπίας εισάγει νέους συστημικούς κινδύνους. Αν η μόχλευση συνεχίσει να αυξάνεται, οι ζημιές από ριψοκίνδυνα στοιχήματα θα μπορούσαν να διαχυθούν σε ολόκληρο το χρηματοπιστωτικό σύστημα, όπως συνέβη με την κατάρρευση των στεγαστικών δανείων το 2008.
Στο χειρότερο σενάριο, τα ιδιωτικά κέρδη θα μπορούσαν να μετατραπούν σε δημόσιες ζημιές — με τους φορολογούμενους να πληρώνουν ξανά το τίμημα.
Όπως είχε προβλέψει ο John Maynard Keynes σχεδόν έναν αιώνα πριν, η υπερβολική κερδοσκοπία διαστρεβλώνει την οικονομική ανάπτυξη. Κεφάλαια που θα μπορούσαν να στηρίξουν καινοτομίες, υποδομές και βιώσιμες επιχειρήσεις, καταλήγουν σε βραχυπρόθεσμες συναλλαγές και χρηματοοικονομικά τεχνάσματα.
Αν δεν περιοριστεί η τάση αυτή, οι κεφαλαιαγορές θα πάψουν να χρηματοδοτούν την πραγματική οικονομία και θα μετατραπούν σε παιδικές χαρές για day traders που κυνηγούν τη «συναλλαγή της εβδομάδας».
«Ενώ οι τερμίτες της κερδοσκοπίας ήδη υποσκάπτουν το χρηματοπιστωτικό σύστημα, τα πιο επείγοντα ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα», προειδοποιεί η Dambisa Moyo: «Μήπως προετοιμάζεται το έδαφος για μια νέα παγκόσμια κρίση; Και πόση διάβρωση μπορούν να αντέξουν τα θεμέλια μιας οικονομίας;».
