Δασμοί, χρέος και πληθωρισμός: Γιατί τα Trumponomics θα τελειώσουν με… δάκρυα
- Τραμπ και Trumponomics: δασμοί, χρέος και πληθωρισμός
- Πώς οι δασμοί του Τραμπ επηρεάζουν την αμερικανική οικονομία
- Η αύξηση του δημόσιου χρέους υπό τον Τραμπ και οι συνέπειες
- Πληθωρισμός και Fed: η παρέμβαση Τραμπ στην νομισματική πολιτική
Οι δασμοί, το εκρηκτικό χρέος και ο ανεξέλεγκτος πληθωρισμός καθιστούν τα Trumponomics μια οικονομική περιπέτεια γεμάτη ρίσκο, επισημαίνει με άρθρο του στο Project Syndicate Ο γνωστός οικονομολόγος Desmond Lachman.
Όπως επισημαίνει, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, ανέστειλε τις εμπορικές συνομιλίες με τον Καναδά και ανακοίνωσε πρόσθετο δασμό 10% στα καναδικά προϊόντα, με αφορμή μια τηλεοπτική διαφήμιση που χρηματοδοτήθηκε από την Οντάριο και περιείχε ηχητικό απόσπασμα του πρώην Προέδρου Ρόναλντ Ρίγκαν που καταδίκαζε τους δασμούς. Το επεισόδιο αυτό είναι αποκαλυπτικό. Και πάλι, ο Τραμπ προσποιείται ότι υπερασπίζεται τις μακροχρόνιες οικονομικές αρχές του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, ενώ παράλληλα προωθεί πολιτικές που συνιστούν πλήρη απόρριψή τους.
Σύμφωνα με τον Lachman, πολλοί από τους υποστηρικτές του Τραμπ καλωσορίζουν αυτή την απομάκρυνση, αλλά θα πρέπει να προσέχουν τι εύχονται. Η ιστορία είναι γεμάτη παραδείγματα λαϊκισμών τύπου Τραμπ που οδήγησαν σε υψηλό πληθωρισμό και οικονομικές αποτυχίες, και οι ψηφοφόροι του Τραμπ –από τους παραγωγούς σόγιας στη Μέση Δύση έως τους εργαζόμενους της Φλόριντα που πρόκειται να χάσουν την ασφάλιση υγείας τους– αρχίζουν πλέον να πληρώνουν το τίμημα.
Αν το Μεγάλο Παλιό Κόμμα (GOP), από τον Κάλβιν Κούλιτζ έως τον Τζορτζ Χ. Γ. Μπους, στήριζε κάτι, έστω και σε αρχές, αυτό ήταν η ανάγκη για ισοσκελισμένο προϋπολογισμό και έλεγχο του εθνικού χρέους, αντί να φορτώνει τις μελλοντικές γενιές με τις συνέπειες της σημερινής σπάταλης. Όπως φέρεται να είπε ο πρώην Πρόεδρος των ΗΠΑ, Χέρμπερτ Χούβερ: «Μακάριοι οι νέοι, γιατί θα κληρονομήσουν το εθνικό χρέος». Αλλά αυτό δεν είναι απλώς ζήτημα γενετικής δικαιοσύνης. Ο οικονομικός ιστορικός Νάιλ Φέργκιουσον υποστηρίζει ότι το χρέος «ήταν πάντα η καταστροφή των μεγάλων δυνάμεων».
Σύμφωνα με τον Lachman, αντί να βάλει φρένο στη συσσώρευση δημόσιου χρέους της Αμερικής, ο Τραμπ ανατίναξε τον μη βιώσιμο προϋπολογισμό που κληρονόμησε, προωθώντας φοροαπαλλαγές και δαπάνες, που, σύμφωνα με το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κογκρέσου, θα προσθέσουν περίπου 3,4 τρισ. δολάρια στο έλλειμμα της επόμενης δεκαετίας. Αυτό θα διατηρήσει το έλλειμμα πάνω από το 6% του ΑΕΠ για το προβλέψιμο μέλλον, με τη σχέση δημόσιου χρέους προς ΑΕΠ να φτάνει το 128% –επίπεδο παρόμοιο με αυτό που παρατηρήθηκε στην Ελλάδα στην αρχή της κρίσης δημόσιου χρέους το 2010– μέσα σε μια δεκαετία.
Μια άλλη παραδοσιακή προτεραιότητα των Ρεπουμπλικάνων που ο Τραμπ έχει απορρίψει είναι το ελεύθερο εμπόριο. Από την ορκωμοσία του, ο αυτοαποκαλούμενος «Άνθρωπος των Δασμών» έχει αυξήσει τον μέσο αποτελεσματικό δασμό από λιγότερο από 3% σε περίπου 17,5% – το υψηλότερο επίπεδο σε σχεδόν έναν αιώνα. Αντανακλώντας την απλοϊκή, μηδενικού αθροιστικού κέρδους αντίληψή του για το διεθνές εμπόριο, ο Τραμπ ισχυρίζεται ότι αυτό θα μειώσει τα εμπορικά ελλείμματα της Αμερικής.
Αλλά ο Τραμπ έχει επίσης χρησιμοποιήσει δασμούς για να εξαναγκάσει πολιτικές παραχωρήσεις από εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ. Πριν τιμωρήσει τον Καναδά για τη διαφήμιση, επέβαλε δασμούς 50% σε όλες τις εισαγωγές από τη Βραζιλία ως τιμωρία για τη δίωξη του πρώην προέδρου της χώρας, Ζαΐρ Μπολσονάρο, σχετικά με την προσπάθειά του να ανατρέψει την ήττα του στις εκλογές του 2022.
Οι οικονομικές συνέπειες είναι σοβαρές. Η χαοτική προσέγγιση του Τραμπ –χαρακτηριζόμενη από απειλές, ανατροπές, αυξήσεις και αναστροφές– δημιουργεί αβεβαιότητα για επιχειρήσεις και επενδυτές. Το Yale Budget Lab εκτιμά ότι οι δασμοί του Τραμπ θα μειώσουν την ανάπτυξη του ΑΕΠ των ΗΠΑ κατά μισή ποσοστιαία μονάδα το 2025-26, οδηγώντας σε μια οικονομία που θα είναι μόνιμα 0,4% μικρότερη από ό,τι θα ήταν διαφορετικά. Οι δασμοί θα μπορούσαν επίσης να αυξήσουν το γενικό επίπεδο τιμών κατά 1,7 ποσοστιαίες μονάδες.
Αυτό μας φέρνει σε μια ακόμα απόκλιση του Τραμπ από την ορθοδοξία των Ρεπουμπλικάνων: αντί να αναγνωρίζει τη ζωτική σημασία της σταθερότητας των τιμών για μια καλά λειτουργούσα οικονομία, ο Τραμπ φαίνεται να κάνει ό,τι μπορεί για να τροφοδοτήσει τον πληθωρισμό. Πέρα από την αυθαίρετη πολιτική δασμών και τη δημοσιονομική σπατάλη, αυτό περιλαμβάνει και μια πλήρη επίθεση στην ανεξαρτησία της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed).
Ο Τραμπ θέλει η κεντρική τράπεζα να μειώσει τα επιτόκια κατά τρεις ποσοστιαίες μονάδες, ακόμη και αν ο πληθωρισμός υπερβαίνει τον στόχο της Fed για 2%. Για τον λόγο αυτό, έχει δημόσια επιπλήξει τον Πρόεδρο της Fed, Τζερόμ Πάουελ, του οποίου ο διάδοχος, που θα διοριστεί από τον Τραμπ τον επόμενο Μάιο, αναμφίβολα θα υιοθετήσει την επιθυμητή «γερανοειδή» στάση. Ο Τραμπ έχει επίσης προσπαθήσει (χωρίς επιτυχία μέχρι στιγμής) να απολύσει το μέλος της Fed, Λίζα Κουκ, ώστε να διασφαλίσει ότι οι δικοί του διορισμοί θα αποτελούν πλειοψηφία στο Διοικητικό Συμβούλιο της Fed. Μια τέτοια πλειοψηφία θα εγγυούσε σχεδόν μια εποχή υψηλότερου πληθωρισμού.
Ωστόσο, λέει ο Lachman, ίσως η πιο σοκαριστική απόκλιση του Τραμπ από το οικονομικό εγχειρίδιο των Ρεπουμπλικάνων είναι η προκλητική του παρέμβαση στις αγορές. Η απόκτηση μετοχικού ποσοστού 10% στην Intel και η απαίτηση από την Nvidia και την AMD για 15% των πωλήσεών τους στην Κίνα μοιάζουν περισσότερο με σοσιαλισμό παρά με καπιταλισμό. Επιπλέον, η εισαγωγή αμοιβής 100.000 δολαρίων για αίτηση βίζας H-1B περιορίζει την πρόσβαση του τεχνολογικού τομέα σε εξειδικευμένους ξένους εργαζόμενους, ενώ η αυστηρή μεταναστευτική πολιτική δημιουργεί ελλείψεις εργατικού δυναμικού σε τομείς όπως η γεωργία και η κατασκευή. Αυτή δεν είναι η επιχειρηματικά φιλική προσέγγιση που οι Ρεπουμπλικάνοι υποστήριζαν παραδοσιακά.
Από τη Λατινική Αμερική μέχρι την Τουρκία, έχουμε δει ότι αυτός ο τύπος οικονομικού ποπουλισμού πάντα τελειώνει με δάκρυα. Το ερώτημα είναι πόσο θα καθυστερήσει η αναμέτρηση της Αμερικής με την πραγματικότητα. Τα πρόσφατα σήματα της αγοράς, όπως η πτώση της αξίας του δολαρίου κατά 10%, η αύξηση της τιμής του χρυσού κατά 50% και οι επίμονα υψηλές αποδόσεις ομολόγων, υποδηλώνουν ότι ίσως να μην χρειαστεί να περιμένουμε πολύ. Οι ξένοι επενδυτές φαίνεται να χάνουν την εμπιστοσύνη τους στην αμερικανική οικονομική υπεροχή και ανησυχούν όλο και περισσότερο ότι οι ΗΠΑ ενδέχεται να προσπαθήσουν να «φουσκώσουν» τα χρέη τους.
Αν υπάρχει κάποιο περιθώριο σε αυτή τη διογκούμενη οικονομική καταστροφή υπό τον Τραμπ, είναι ότι θα επιβεβαιώσει, για άλλη μια φορά, μια οικονομική πολιτική ορθοδοξίας που το σημερινό GOP έχει απορρίψει, καταλήγει ο αναλυτής.
