BP: Η πράσινη υποχώρηση μιας μεγάλης πετρελαϊκής εταιρείας
Από τoν Jordan Blum
Η ημέρα κεφαλαιαγοράς της BP στα τέλη Φεβρουαρίου «θα είναι ένα συναρπαστικό» γεγονός, είπε ο CEO Murray Auchincloss στο πλήθος των αναλυτών και των υπαλλήλων στα κεντρικά γραφεία τού βρετανικού πετρελαϊκού γίγαντα στο Λονδίνο, με τα φρύδια του να ανασηκώνονται. Ήπιε μια γουλιά νερό και άρχισε: «Σήμερα είναι κάτι περισσότερο από μια ενημέρωση. Η στρατηγική μας ρυθμίζεται εκ νέου ριζικά».
Ακόμα και αυτό μπορεί να απεικόνιζε πλήρως την κλίμακα της αλλαγής. Πριν από πέντε χρόνια, εν μέσω πολλών παχιών εξαγγελιών, η BP ξεκίνησε σχέδια για να ηγηθεί των μεγάλων πετρελαϊκών εταιρειών στην ενεργειακή μετάβαση, επενδύοντας σε μεγάλο βαθμό στην πράσινη ενέργεια.
Παράλληλα υποσχόταν να μειώσει την παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου κατά ένα εκπληκτικό 40% έως το 2030, στοχεύοντας σε μηδενικές καθαρές εκπομπές έως το 2050. Ο τότε CEO Bernard Looney είχε δηλώσει στο Fortune: «Πιστεύω πραγματικά ότι αυτή η κατεύθυνση είναι αναπόφευκτη». Πρόσθεσε δε: «Χωρίς την ανάληψη δράσης, θα έχουμε ένα μάλλον ζοφερό μέλλον».
Όπως και αν έχει, η προσέγγιση δεν έχει εντυπωσιάσει τους επενδυτές. Η BP δεν βρέθηκε σε κάποιο προφανές αδιέξοδο στην πράσινη ενέργεια. Υπό τον Looney (ο οποίος αποχώρησε το 2023), η εταιρεία εισήλθε δυναμικά στις υποδομές αιολικής και ηλιακής ενέργειας και φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων. Ωστόσο, τα περιθώρια κέρδους στην αιολική και την ηλιακή ενέργεια εξασθένησαν και η καμπύλη υιοθέτησης ηλεκτρικών οχημάτων κινήθηκε πιο αργά από το αναμενόμενο, κάνοντας τις μεγάλες κινήσεις της BP να φαίνονται πρόωρες. Αυτό, σε συνδυασμό με την απώλεια πολιτικής βούλησης για επιδοτήσεις καθαρής ενέργειας στις ΗΠΑ, κατέστησε σαφές ότι το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο θα παραμείνουν κυρίαρχα για περισσότερο χρόνο από ό,τι ήλπιζαν οι υποστηρικτές των οικολογικών νόμων.
Εν τω μεταξύ, η μείωση της παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου από την BP ήρθε εν μέσω αυξανόμενης ζήτησης καυσίμων και ενέργειας μετά την πανδημία, του ρωσικού πολέμου στην Ουκρανία και της άνθησης της Τεχνητής Νοημοσύνης. Ακριβώς τη στιγμή που το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο έγιναν ξανά εξαιρετικά κερδοφόρα, η BP είχε λιγότερα να πουλήσει.
Τώρα αλλάζει επίσημα πορεία. Η εταιρεία δήλωσε τον Φεβρουάριο του 2025 ότι θα αυξήσει τις δαπάνες για εξόρυξη και παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου κατά 20%, ενώ παράλληλα θα πουλήσει πολλά περιουσιακά στοιχεία καθαρής ενέργειας − μέρος των συνολικών εκποιήσεων ύψους 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων έως το 2027.
Στη συνάντηση με το Fortune στα κεντρικά γραφεία της BP στις ΗΠΑ στο Χιούστον, ο Auchincloss δήλωσε ότι το «μπάσιμο» της BP στην ενεργειακή μετάβαση πήγε «πάρα πολύ γρήγορα» και κατέστη «απειλητικά αναποτελεσματικό ως προς το κεφάλαιο».
«Απλώς κυνηγήσαμε πάρα πολλά. Θα έπρεπε να το είχαμε περιορίσει αυτό. Αυτό προφανώς κάνω τώρα» τόνισε ο Auchincloss, προσθέτοντας ότι η BP θα προσθέσει επιπλέον όγκο πετρελαίου και φυσικού αερίου, ενώ θα συνεχίσει να επενδύει με πιο μέτριο ρυθμό στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. «Μείνε σε αυτό που είσαι καλός και συνέχισε να αναπτύσσεσαι, γιατί αυτό θέλουν τα κράτη».
Ο CEO Murray Auchincloss ήταν οικονομικός διευθυντής της BP προτού βρεθεί επικεφαλής της εταιρείας.
Η BP δεν είναι η μοναδική εταιρεία που μεταβάλλει τις προσδοκίες της για καθαρή ενέργεια, αλλά οι αλλαγές και οι δυσχέρειες που κλήθηκε να αντιμετωπίσει αποδείχθηκαν πιο έντονες − και δεν έχει περιθώρια για λάθη. Και ενώ η κορυφαία εταιρεία του κλάδου Exxon Mobil είχε κεφαλαιοποίηση 500 δισεκατομμύρια δολάρια στα μέσα Ιουλίου (κοντά σε ιστορικά υψηλά), η BP βρίσκεται στα 85 δισεκατομμύρια δολάρια, αντιμετωπίζοντας τρομερές δυσκολίες από το peak της πριν από σχεδόν 20 χρόνια. (Τότε βρισκόταν στη 2η θέση στο Fortune Global 500, μία θέση πάνω από την Exxon Mobil.)
Ο Ben Dell, συνιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της ακτιβιστικής private equity εταιρείας Kimmeridge, δήλωσε ότι αυτό το αφήγημα έρχεται με καθυστέρηση και ότι οι μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες πρέπει να επανατοποθετηθούν, αφού ξέχασαν έναν θεμελιώδη κανόνα των επιχειρήσεων: «Η φιλανθρωπία δεν είναι επενδυτική στρατηγική» είπε. «Οι μεγάλες εταιρείες το ξέχασαν αυτό: όπου και αν επενδύσετε τα χρήματά σας, πρέπει να είναι ανταγωνιστικά από άποψη κόστους».
Με την BP και την αντίπαλό της Shell να έχουν πλέον και οι δύο έδρα στο Λονδίνο, οι φήμες κλιμακώθηκαν στα τέλη Ιουνίου, εν μέσω αναφορών ότι η Shell εισέρχεται σε πρώιμες συνομιλίες για την εξαγορά της BP. Αυτή θα ήταν η μεγαλύτερη ενεργειακή συμφωνία του αιώνα − αν όχι της Ιστορίας. Η Shell διέψευσε αμέσως οποιαδήποτε τέτοια διαπραγμάτευση, αλλά οι φήμες δεν θα εξαφανιστούν σύντομα.
Και η πίεση στην BP αυξάνεται, καθώς ο επιθετικός ακτιβιστής επενδυτής Elliott Investment Management έχει αποκτήσει ένα μερίδιο 5% στην εταιρεία και πιέζει για μεγάλες αποεπενδύσεις − ειδικά στην καθαρή ενέργεια.
Η BP είναι μια εταιρεία 116 ετών με ρίζες που χρονολογούνται από τις έρευνες που έκανε στο Ιράν ως Anglo-Persian Oil Co. Η αλλαγή ονόματος σε British Petroleum έγινε το 1954.
Προς τιμήν της ή προς κακή της τύχη, η BP ήταν ο πρώτος μεγάλος παίκτης πετρελαίου που θέλησε να αντιμετωπίσεις τις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής. Το 2000 μετονομάστηκε σε «Beyond Petroleum», αλλά προέκυψαν προβλήματα λειτουργίας και ασφάλειας μετά από ένα κύμα εξαγορών πριν η BP προλάβει να αναπτύξει μια σταθερή στρατηγική, ενώ η προσπάθεια χλευάστηκε ευρέως ως «πράσινο ξέπλυμα». Το όνομα δεν έμεινε.
Στη συνέχεια ήρθαν η θανατηφόρος έκρηξη στο διυλιστήριο Texas City το 2005, η πετρελαιοκηλίδα στον κόλπο Prudhoe το 2006 στην Αλάσκα και η τραγωδία του Deepwater Horizon το 2010 − η χειρότερη διαρροή πετρελαίου στην ανοιχτή θάλασσα στην ιστορία του κλάδου. Αυτή η καταστροφή οδήγησε σε εκποιήσεις περιουσιακών στοιχείων δισεκατομμυρίων δολαρίων και σε συνεχιζόμενες πληρωμές προστίμων άνω του 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων ετησίως μέχρι το 2033.
Η εταιρεία δέχτηκε ακόμη ένα πλήγμα μέσω των ρωσικών δραστηριοτήτων της: Το 2013, η ρωσική Rosneft εξαγόρασε τη 10ετή κοινοπραξία TNK-BP της BP στη Μόσχα, δίνοντας στην BP μερίδιο 20% στη Rosneft. Η συμφωνία φαινόταν καλή εκείνη την εποχή: η Rosneft αντιπροσώπευε το ένα τρίτο της παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου της BP και η BP λάμβανε τακτικά περισσότερα από 1 δισεκατομμύριο δολάρια ετησίως σε πληρωμές μερισμάτων.
Αλλά η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στις αρχές του 2022 ανέτρεψε τη συμφωνία. Η BP τεχνικά εξακολουθεί να κατέχει το μερίδιο της Rosneft, αλλά έχει ήδη διαγράψει χρεώσεις 24 δισεκατομμυρίων δολαρίων − μια προφανώς χαμένη επένδυση. Και εδώ, δεν είναι η μόνη, αλλά τα πήγε ακόμη χειρότερα από τους ανταγωνιστές της στις μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες: η Exxon, για παράδειγμα, διέγραψε μόνο 15 δισεκατομμύρια δολάρια σε ρωσικές επενδύσεις το 2022.
Για να θέσουμε αυτές τις προκλήσεις στο σωστό πλαίσιο: η Rosneft και η Deepwater Horizon αντιπροσωπεύουν περίπου 2 δισεκατομμύρια δολάρια σε χαμένα έσοδα ετησίως. Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους η BP κατέγραψε κέρδη μόλις 381 εκατομμυρίων δολαρίων το 2024. (Το πρώτο τρίμηνο του 2025 είχε κέρδη 687 εκατομμυρίων δολαρίων.) «Δεν παίρνουν αρκετά μετρητά» δήλωσε ο Jason Gabelman, γενικός διευθυντής έρευνας μετοχών ενέργειας στην TD Cowen. «Αυτό δυσκολεύει την υπέρβαση των προσδοκιών».
Και σαν να μην έφταναν αυτά τα προβλήματα της BP, ένα μεγαλύτερο μερίδιο της παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου (περίπου διπλάσιο από τα ποσοστά των ανταγωνιστών της) συνδέεται με συμφωνίες κατανομής κερδών με άλλες χώρες ή εταίρους κοινοπραξίας.
«Και μετά υπάρχει η αστάθεια στη στρατηγική» προσθέτει ο Gabelman. «Το να αλλάζεις τη στρατηγική σου τρεις φορές σε πέντε χρόνια δεν είναι ποτέ καλό».
Έχοντας αποτύχει να προχωρήσει «Πέρα από το πετρέλαιο», το ερώτημα τώρα είναι κατά πόσο η BP μπορεί να εφαρμόσει με επιτυχία την επαναφορά της ή εάν η ανυπομονησία των επενδυτών θα επικρατήσει, προωθώντας μια πώληση. Μένει να δούμε κατά πόσο ο κλάδος θα πάει πέρα από την BP.
Όταν ο Bernard Looney ανέλαβε CEO στις αρχές του 2020, η άμεση και επικοινωνιακή προσωπικότητα του Ιρλανδού ταίριαξε με την επιθετική πράσινη ατζέντα του. Αλλά τα στρατηγικά του λάθη και προηγούμενες αισθηματικές εμπλοκές του με υπαλλήλους συνδυάστηκαν για να τον οδηγήσουν σε ξαφνική παραίτηση τον Σεπτέμβριο του 2023. (Η BP ανέφερε σε ανακοίνωσή της σχετικά με την αποχώρησή του εκείνη την εποχή ότι «αποδέχεται πως δεν ήταν πλήρως διαφανής στις προηγούμενες αποκαλύψεις του».)
Ο τότε οικονομικός διευθυντής Auchincloss φέρεται να έλαβε προειδοποίηση περίπου 20 λεπτά πριν διοριστεί προσωρινός CEO. Τέσσερις μήνες αργότερα, η προσωρινή ετικέτα αφαιρέθηκε.
Ο Auchincloss είναι ένας ήπιος Καναδός που εντάχθηκε στην Amoco με έδρα στο Σικάγο το 1992 ως φορολογικός αναλυτής, πριν αυτή συγχωνευθεί με την BP το 1998, σε μια συμφωνία σχεδόν 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Αργότερα διετέλεσε επικεφαλής προσωπικού του πρώην CEO Bob Dudley, στη συνέχεια οικονομικός διευθυντής πετρελαίου και φυσικού αερίου και εταιρικός οικονομικός διευθυντής.
Αλλά ο Auchincloss δεν είναι η στερεοτυπική φιγούρα του «λογιστή» που ασχολείται με αριθμούς και που ανέλαβε απρόθυμα την κορυφαία θέση. Προερχόμενος από οικογένεια με δραστηριότητα στο πετρέλαιο, μεγάλωσε στην πλούσια σε πετρέλαιο επαρχία της Αλμπέρτα και άρχισε να βοηθά τον γεωλόγο πατέρα του να επιλέγει στόχους γεώτρησης πετρελαίου και φυσικού αερίου σε ηλικία 14 ετών. «Πόσο περίεργο είναι αυτό;» ρώτησε ο Auchincloss με χαμόγελο. «Δεν είμαι μηχανικός, δεν είμαι ειδικός, αλλά γνωρίζω αρκετά για να είμαι…επικίνδυνος».
Ο Auchincloss ανέλαβε μια ενεργειακή εταιρεία σε παρακμή που απαιτούσε αυστηρή οικονομική αναδιάρθρωση. «Αυτό στο οποίο πραγματικά πρέπει να επικεντρωθούμε είναι η συγκέντρωση του χαρτοφυλακίου και στη συνέχεια η αμείλικτη υλοποίηση» είπε.
«Νομίζω ότι το να έχει κανείς το πλεονέκτημα απόδοσης ενός ατόμου με εμπειρία στα χρηματοοικονομικά είναι εξαιρετικά σημαντικό».
Στις ενδείξεις αυτής της χρηματοοικονομικής πειθαρχίας συγκαταλέγονται και η πώληση του χαρτοφυλακίου αιολικής ενέργειας στην ξηρά στις ΗΠΑ από την BP, η εκποίηση μεριδίου 50% στην επιχείρηση ηλιακής ενέργειας Lightsource και η πώληση μεγάλου μέρους της δραστηριότητάς της στην παγκόσμια υπεράκτια αιολική ενέργεια μέσω μιας νέας κοινοπραξίας πενήντα-πενήντα με την ιαπωνική εταιρεία κοινής ωφέλειας JERA. Η BP πούλησε επίσης μερίδιο 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων στον αγωγό φυσικού αερίου TANAP από την Κασπία Θάλασσα στην Apollo Global Management. Μια στρατηγική αναθεώρηση της επιχείρησης λιπαντικών Castrol αξίας 8 δισεκατομμυρίων δολαρίων βρίσκεται σε εξέλιξη και οι επιχειρήσεις λιανικής πώλησης καυσίμων στην Ολλανδία και την Αυστρία πωλούνται.
Εστιάζοντας εκ νέου στην παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου, η BP δίνει έμφαση στις επεκτάσεις στις ΗΠΑ και τη Μέση Ανατολή: από τον κόμβο Kaskida στον Κόλπο του Μεξικού έως τις πετρελαιοπηγές στην πόλη Κιρκούκ στο Ιράκ.
Στο τέλος του 2019, πριν ξεκινήσει η στροφή της προς την καθαρή ενέργεια, η BP παρήγε 2,7 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου και φυσικού αερίου την ημέρα. Αυτή η ποσότητα μειώθηκε σε 2,24 εκατομμύρια βαρέλια ισοδύναμου πετρελαίου ημερησίως μέχρι το πρώτο τρίμηνο του 2025 − μια πτώση 17%, η οποία σημειώθηκε ακριβώς τη στιγμή που ο κόσμος ζητούσε περισσότερο πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Η BP στοχεύει τώρα να αυξήσει αυτή την ποσότητα στα 2,5 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως έως το 2030.
Ήδη φέτος, νέα έργα φυσικού αερίου έχουν τεθεί σε λειτουργία στη Μαυριτανία, τη Σενεγάλη, την Αίγυπτο και στο Τρινιντάντ. Τρεις νέες επεκτάσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου στον Κόλπο των ΗΠΑ αναμένεται να ξεκινήσουν την παραγωγή τα επόμενα δύο χρόνια, ενώ άλλα μεγάλα έργα έχουν προγραμματιστεί για το τέλος της δεκαετίας.
Μέχρι το 2030, τουλάχιστον το 40% της παραγωγής της BP αναμένεται να προέρχεται μόνο από τις ΗΠΑ − τόσο από τον Κόλπο του Μεξικού όσο και από την επιχείρηση χερσαίας πετρελαιοπαραγωγής BPX Energy (το «X» σημαίνει εξερεύνηση) στο Τέξας και στη Λουιζιάνα.
Ορισμένοι αναλυτές Ενέργειας αναρωτιούνται κατά πόσο η BP θα πρέπει να αποσχιστεί ή να πουλήσει την BPX, κίνηση που θα μπορούσε να αποφέρει σχεδόν 10 δισεκατομμύρια δολάρια. Αλλά ο Auchincloss και ο CEO της BPX, Kyle Koont, βλέπουν τον συνδυασμό BP-BPX ως μια κρίσιμη μηχανή ανάπτυξης.
«Το να αλλάζεις τη στρατηγική σου τρεις φορές σε πέντε χρόνια δεν είναι ποτέ καλό». Jason Gabelman, γενικός διευθυντής έρευνας μετοχών ενέργειας στην TD Cowen.
«Έχετε δει πολλούς μεγάλης κλίμακας φορείς εκμετάλλευσης να εγκαταλείπουν την αμερικανική δραστηριότητα σχιστολιθικού πετρελαίου, συμπεριλαμβανομένης της Shell», είπε ο Koontz, και στη συνέχεια προσέθεσε: «Αλλά, όταν αποχώρησαν, δεν ανταγωνίζονταν. Σίγουρα δεν ανταγωνίζονταν τους καλύτερους… Αυτή είναι η διαφορά στην ομάδα μας. Αν έχετε μια νικήτρια ομάδα και ανταγωνίζεστε πρόσωπο με πρόσωπο τους καλύτερους, το να διαπραγματευτείς την παραχώρηση της θέσης σου έχει περίπου το ίδιο νόημα με το να διαπραγματευτείς την παραχώρηση του αστέρα του NBA Λούκα Ντόντσιτς από την ομάδα σου».
Ο όρος «Big Oil» περιλάμβανε μια μεγαλύτερη ομάδα πολυεθνικών, εισηγμένων στο χρηματιστήριο ενεργειακών εταιρειών. Τώρα έχουν μείνει οι «Big Five»: Exxon, Chevron, Shell, BP και η γαλλική ΤotalEnergies − και η λέσχη θα μπορούσε κάλλιστα να συρρικνωθεί έτι περαιτέρω.
Η Shell θέλει περισσότερες εξαγορές, αλλά για να πραγματοποιήσει την αγορά της BP θα αντιμετωπίσει μια σειρά από κανονιστικά και οργανωτικά εμπόδια.
Πιθανοί αγοραστές της BP, π.χ. οι Exxon και Chevron, βρίσκονται εν μέσω άλλων μαζικών εξαγορών. Και οι αμερικανικοί κολοσσοί θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν μεγαλύτερες προκλήσεις αναφορικά με την αντιμονοπωλιακή νομοθεσία, ακόμη και αν ενδιαφέρονταν, δήλωσε η Deborah Byers, ανώτερη σύμβουλος στην εταιρεία έρευνας και επενδύσεων ενέργειας Veriten.
«Το να έχει κανείς το πλεονέκτημα ενός ατόμου με εμπειρία στα χρηματοοικονομικά είναι εξαιρετικά σημαντικό».
Murray Auchincloss, Chief Executive Officer, BP
«Τα κοινωνικά ζητήματα και τα ζητήματα κουλτούρας είναι τεράστια» επεσήμανε η Byers. «Θέλουν πραγματικά οι μέτοχοι ανάπτυξη; Ή μήπως θέλουν κεφαλαιακή πειθαρχία και αποδόσεις; Έχει περάσει καιρός από τότε που κάποιος ανταμείφθηκε για την ανάπτυξη σε αυτόν τον κλάδο». Και έχει περάσει αρκετός καιρός από τότε που η BP αναπτύχθηκε έστω και λίγο.
*Το κείμενο δημοσιεύεται στο νέο τεύχος του Fortune Greece κυκλοφορεί από τη Δευτέρα 29/12 στα περίπτερα.
**Courtesy of BP
***MARK FELIX—AFP via Getty Images
***Λεζάντα κεντρικής φωτογραφίας: Η BP επενδύει περισσότερο στις προσπάθειές της στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, όπως η πλατφόρμα Atlantis στον Κόλπο του Μεξικού.
