AI σύντροφοι και έφηβοι: Μπορεί μια εφαρμογή να γίνει φίλος;
«Ξέχασα ότι στην πραγματικότητα δεν ήταν φίλος μου». Η φράση αυτή, ειπωμένη από έναν έφηβο που συνομιλεί τακτικά με έναν ψηφιακό AI σύντροφο, συνοψίζει μια νέα, ανησυχητική πραγματικότητα. Τα παιδιά της γενιάς Ζ δεν ζητούν πλέον συμβουλές μόνο από φίλους, γονείς ή ειδικούς, αλλά και από ρομποτικούς συνομιλητές — τους λεγόμενους AI companions.
Σύμφωνα με φετινή έρευνα της Common Sense Media, το 72% των εφήβων ηλικίας 13–17 ετών έχει χρησιμοποιήσει τέτοιες εφαρμογές, ενώ το 33% τις συμβουλεύεται για σχέσεις και κοινωνικά θέματα. Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι το 31% δηλώνει πως οι συζητήσεις με την AI είναι το ίδιο ή και πιο ικανοποιητικές από τις ανθρώπινες.
Κι όμως, τα AI chatbots δεν είναι φίλοι – ούτε μπορούν να αντικαταστήσουν τις σχέσεις στην πραγματική ζωή.
Όταν οι αλγόριθμοι αντικαθιστούν τις ανθρώπινες σχέσεις
Η εφηβεία είναι μια κρίσιμη περίοδος για την ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η συνεχής έκθεση σε ψηφιακούς συντρόφους μπορεί να περιορίσει τις ευκαιρίες για πραγματικές αλληλεπιδράσεις. Τα chatbots δεν προσφέρουν γλώσσα σώματος, αυθεντικά συναισθήματα ή διαφωνίες — απαραίτητα στοιχεία για τη διαμόρφωση υγιών σχέσεων.
Αντίθετα, τα προγράμματα αυτά είναι σχεδιασμένα να «ευχαριστούν» τους χρήστες. Όμως, η ευκολία και η προγραμματισμένη αποδοχή δεν αντικαθιστούν τη σύνδεση με έναν πραγματικό άνθρωπο — φίλο, γονέα ή θεραπευτή.
Ανησυχία προκαλεί επίσης ότι το 24% των εφήβων μοιράζεται προσωπικές πληροφορίες με AI, χωρίς να συνειδητοποιεί ότι αυτά τα δεδομένα δεν παραμένουν ιδιωτικά.
Τι προσφέρουν οι πλατφόρμες και γιατί δεν αρκεί
Η πλατφόρμα Character.AI, μια από τις πιο διαδεδομένες, προσφέρει ειδική έκδοση για χρήστες κάτω των 18, με φιλτραρισμένο περιεχόμενο και ειδοποιήσεις για τον χρόνο χρήσης. Ωστόσο, τα ευρήματα της Common Sense Media αποκαλύπτουν ότι ακόμη και αυτές οι εκδόσεις δεν είναι ασφαλείς, καθώς οι ανήλικοι εκτίθενται συχνά σε ακατάλληλο περιεχόμενο, στερεότυπα ή προβληματικές συμβουλές.
Περίπου 34% των εφήβων δήλωσαν ότι ένιωσαν άβολα με κάτι που έκανε ή είπε ένας AI companion — γεγονός που ενισχύει τις φωνές που ζητούν αυστηρότερη ρύθμιση και μεγαλύτερη προστασία.
Ο ρόλος των γονέων: Συζήτηση αντί απαγόρευσης
Η λύση δεν είναι η απόλυτη απαγόρευση, αλλά η ανοιχτή, χωρίς κριτική συζήτηση. Οι γονείς πρέπει να ρωτούν τα παιδιά τους για τη χρήση αυτών των εργαλείων: Τι τους αρέσει; Τι τους προσφέρει; Έτσι θα χτίσουν εμπιστοσύνη, εξηγώντας γιατί οι αλγόριθμοι δεν υποκαθιστούν την πραγματική ζωή.
Παράλληλα, είναι απαραίτητο να ενθαρρύνουν τις δια ζώσης επαφές, να γίνονται οι ίδιοι πρότυπα ισορροπημένης ψηφιακής συμπεριφοράς και να δείχνουν πώς διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους χωρίς να καταφεύγουν στην τεχνολογία.
