Ανατροπή  στην παγκόσμια οικονομία – Πώς το Big Bang στα cryptos φέρνει επανάσταση στη χρηματοδότηση 

Στους συντηρητικούς κύκλους του χρηματοπιστωτικού κλάδου, οι «πραγματικές χρήσεις» των crypto συχνά συζητιούνται με ένα ειρωνικό χαμόγελο. Οι βετεράνοι τα έχουν δει όλα στο παρελθόν. Τα ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία εμφανίζονται και εξαφανίζονται, συχνά με εντυπωσιακό τρόπο, παρασύροντας επενδυτές που ενθουσιάζονται εύκολα με memecoins και NFTs. Η χρήση τους για κάτι άλλο πέρα από κερδοσκοπία και οικονομικό έγκλημα έχει επανειλημμένα αποδειχθεί ανεπαρκής.

Ωστόσο, το τελευταίο κύμα ενθουσιασμού είναι διαφορετικό. Στις 18 Ιουλίου, ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ υπέγραψε τον νόμο GENIUS, ο οποίος παρέχει στα stablecoins —τα κρυπτονομίσματα που υποστηρίζονται από συμβατικά (συνήθως δολαριακά) περιουσιακά στοιχεία— τη ρυθμιστική σαφήνεια που ζητούσαν εδώ και καιρό οι επαγγελματίες του κλάδου. Ο κλάδος γνωρίζει άνθηση· οι τραπεζίτες της Wall Street σπεύδουν να εμπλακούν. Παράλληλα, η «τοκενoποίηση» γνωρίζει θεαματική ανάπτυξη: αυξάνεται διαρκώς ο όγκος περιουσιακών στοιχείων που τυγχάνουν διαπραγμάτευσης σε blockchain, όπως μετοχές, αμοιβαία κεφάλαια χρηματαγοράς, ακόμη και συμμετοχές σε ιδιωτικά κεφάλαια ή χρέος.

Όπως συμβαίνει με κάθε επανάσταση, οι νεοεισερχόμενοι είναι ενθουσιασμένοι, ενώ οι παλιοί ανησυχούν. Ο Vlad Tenev, διευθύνων σύμβουλος της Robinhood, μιας πλατφόρμας συναλλαγών ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων, λέει πως η νέα τεχνολογία μπορεί να «βάλει τα θεμέλια ώστε τα crypto να γίνουν η ραχοκοκαλιά του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος». Αντίθετα, η Christine Lagarde, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, βλέπει τον καταιγισμό νέων stablecoins ως τίποτε λιγότερο από μια «ιδιωτικοποίηση του χρήματος».

Και οι δύο κατανοούν το μέγεθος της αλλαγής που βρίσκεται προ των πυλών. Η τρέχουσα στιγμή κρύβει τη δυνατότητα για κάτι πολύ πιο ανατρεπτικό από την προηγούμενη κερδοσκοπία γύρω από τα crypto. Ενώ το bitcoin και άλλα κρυπτονομίσματα υποσχέθηκαν να λειτουργήσουν ως «ψηφιακός χρυσός», τα tokens λειτουργούν ως «περιτυλίγματα» ή οχήματα που αντιπροσωπεύουν άλλα περιουσιακά στοιχεία. Ίσως να ακούγεται απλό, αλλά κάποιες από τις πιο καθοριστικές καινοτομίες στη σύγχρονη χρηματοδότηση άλλαξαν ακριβώς τον τρόπο με τον οποίο συσκευάζονται και διαχειρίζονται τα περιουσιακά στοιχεία — όπως τα ETFs, τα ευρώ-δολάρια και τα τιτλοποιημένα δάνεια.

Σήμερα κυκλοφορούν stablecoins αξίας 263 δισ. δολαρίων, περίπου 60% περισσότερα από πέρυσι. Η Standard Chartered, μια διεθνής τράπεζα, προβλέπει ότι η αγορά θα φτάσει τα 2 τρισ. δολάρια σε τρία χρόνια. Τον περασμένο μήνα, η JPMorgan Chase, η μεγαλύτερη τράπεζα των ΗΠΑ, ανακοίνωσε σχέδια για ένα προϊόν παρόμοιο με stablecoin, το JPMorgan Deposit Token (JPMD), παρά τον διαχρονικό σκεπτικισμό του CEO της, Jamie Dimon, απέναντι στα crypto. Η αγορά των tokenised assets αξίζει μόλις 25 δισ. δολάρια, αλλά έχει υπερδιπλασιαστεί τον τελευταίο χρόνο. Στις 30 Ιουνίου, η Robinhood παρουσίασε πάνω από 200 νέα tokens για Ευρωπαίους επενδυτές, επιτρέποντάς τους να διαπραγματεύονται αμερικανικές μετοχές και ETFs εκτός κανονικών ωρών διαπραγμάτευσης.

Τα stablecoins επιτρέπουν συναλλαγές που είναι γρήγορες και φθηνές, αφού η ιδιοκτησία καταγράφεται άμεσα σε ψηφιακά λογιστικά βιβλία, εξαλείφοντας τους μεσάζοντες που διαχειρίζονται τα παραδοσιακά συστήματα πληρωμών. Αυτό είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για διεθνείς συναλλαγές, οι οποίες σήμερα είναι ακριβές και αργές. Αν και τα stablecoins συμμετέχουν σε λιγότερο από το 1% των παγκόσμιων χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, ο νόμος GENIUS αναμένεται να δώσει ώθηση. Ορίζει ότι τα stablecoins δεν θεωρούνται τίτλοι και απαιτεί να υποστηρίζονται πλήρως από ασφαλή και ρευστά περιουσιακά στοιχεία. Σύμφωνα με πληροφορίες, κολοσσοί του λιανεμπορίου, όπως η Amazon και η Walmart, εξετάζουν τη δημιουργία δικών τους coins. Για τους καταναλωτές, αυτά μπορεί να λειτουργούν σαν gift cards, δίνοντας υπόλοιπο για αγορές στον εκάστοτε λιανοπωλητή — πιθανώς και σε χαμηλότερες τιμές. Έτσι, θα παρακάμπτονται εταιρείες όπως η Mastercard και η Visa, που κερδίζουν περίπου 2% προμήθεια στις συναλλαγές που διεκπεραιώνουν στις ΗΠΑ.

Τα tokenised assets είναι ψηφιακά αντίγραφα άλλων περιουσιακών στοιχείων, είτε πρόκειται για αμοιβαία κεφάλαια, μετοχές εταιρειών ή δέσμες εμπορευμάτων. Όπως και τα stablecoins, μπορούν να κάνουν τις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές πιο γρήγορες και εύκολες, ειδικά σε λιγότερο ρευστές αγορές. Ορισμένες εφαρμογές φαίνονται επιφανειακές — γιατί να τοκενoποιήσει κανείς μεμονωμένες μετοχές; Αυτό μπορεί να επιτρέψει 24ωρη διαπραγμάτευση, αφού τα χρηματιστήρια δεν χρειάζεται να είναι ανοιχτά, αλλά τα πλεονεκτήματα είναι συζητήσιμα. Εξάλλου, το οριακό κόστος διαπραγμάτευσης είναι ήδη πολύ χαμηλό, ή ακόμη και μηδενικό, για πολλούς ιδιώτες επενδυτές.

Τυπική προσπάθεια

Πολλές προσφορές, ωστόσο, δεν είναι απλώς διαφημιστικά κόλπα. Σκεφτείτε τα αμοιβαία κεφάλαια διαθεσίμων (money-market funds), τα οποία επενδύουν σε έντοκα γραμμάτια του Δημοσίου. Μια τοκενoποιημένη εκδοχή τους θα μπορούσε να λειτουργήσει ταυτόχρονα και ως μέσο πληρωμής. Τα tokens αυτά, όπως τα stablecoins, υποστηρίζονται από ασφαλή περιουσιακά στοιχεία και μπορούν να ανταλλάσσονται απρόσκοπτα σε blockchains. Αποτελούν επίσης επένδυση που υπερβαίνει τα τραπεζικά επιτόκια. Ο μέσος αποταμιευτικός λογαριασμός στην Αμερική προσφέρει επιτόκιο μικρότερο από 0,6%, ενώ πολλά αμοιβαία κεφάλαια διαθεσίμων αποφέρουν αποδόσεις της τάξης του 4%. Το μεγαλύτερο τοκενoποιημένο αμοιβαίο κεφάλαιο διαθεσίμων της BlackRock έχει πλέον αξία άνω των 2 δισ. δολαρίων. «Κάποια μέρα, περιμένω ότι τα τοκενoποιημένα κεφάλαια θα γίνουν τόσο οικεία στους επενδυτές όσο τα ETFs», έγραψε σε πρόσφατη επιστολή προς τους επενδυτές ο επικεφαλής της εταιρείας, Larry Fink.

Αυτό θα αποδειχθεί ανατρεπτικό για τους κατεστημένους φορείς. Οι τράπεζες μπορεί να προσπαθούν να εμπλακούν στα νέα ψηφιακά «περιτυλίγματα», αλλά το κάνουν εν μέρει επειδή γνωρίζουν ότι τα tokens αποτελούν απειλή. Ένας συνδυασμός stablecoins και τοκενoποιημένων αμοιβαίων κεφαλαίων διαθεσίμων θα μπορούσε, με τον καιρό, να κάνει τις τραπεζικές καταθέσεις λιγότερο ελκυστικό προϊόν. Η Αμερικανική Ένωση Τραπεζών σημειώνει ότι αν οι τράπεζες έχαναν περίπου το 10% των 19 τρισ. δολαρίων σε λιανικές καταθέσεις τους—την φθηνότερη μορφή χρηματοδότησής τους—το μέσο κόστος χρηματοδότησης θα αυξανόταν από 2,03% σε 2,27%. Αν και οι συνολικές καταθέσεις, συμπεριλαμβανομένων των εμπορικών λογαριασμών, δεν θα μειώνονταν, τα τραπεζικά περιθώρια θα συρρικνώνονταν.

Τα νέα αυτά περιουσιακά στοιχεία μπορεί επίσης να αποδειχθούν ανατρεπτικά για το ευρύτερο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Οι κάτοχοι των νέων «τοκενών μετοχών» της Robinhood, για παράδειγμα, δεν κατέχουν στην πραγματικότητα τις υποκείμενες μετοχές. Τεχνικά, κατέχουν ένα παράγωγο που παρακολουθεί την αξία του περιουσιακού στοιχείου, συμπεριλαμβανομένων των μερισμάτων που καταβάλλει η εταιρεία, και όχι τη μετοχή καθαυτή. Έτσι, δεν αποκτούν τα δικαιώματα ψήφου που συνήθως συνοδεύουν την ιδιοκτησία μετοχών. Κι αν ο εκδότης των tokens χρεοκοπήσει, οι κάτοχοι θα βρεθούν σε δύσκολη νομική θέση, ανταγωνιζόμενοι άλλους πιστωτές της πτωχευμένης εταιρείας για το ποιος θα αποκτήσει τα υποκείμενα περιουσιακά στοιχεία. Κάτι παρόμοιο συνέβη με την Linqto, μια fintech startup που κατέθεσε αίτηση πτώχευσης στις αρχές του μήνα. Η εταιρεία προσέφερε μετοχές ιδιωτικών εταιρειών μέσω ειδικών οχημάτων. Τώρα οι αγοραστές δεν είναι βέβαιοι αν κατέχουν πράγματι τα περιουσιακά στοιχεία που πίστευαν ότι είχαν.

Είναι μία από τις μεγαλύτερες ευκαιρίες της τοκενoποίησης που παρουσιάζει και τη μεγαλύτερη δυσκολία για τις ρυθμιστικές αρχές. Ο συνδυασμός μη ρευστών ιδιωτικών περιουσιακών στοιχείων με tokens που ανταλλάσσονται εύκολα ανοίγει μια κλειστή αγορά σε εκατομμύρια ιδιώτες επενδυτές, οι οποίοι διαθέτουν τρισεκατομμύρια δολάρια κεφαλαίου προς επένδυση. Θα μπορούσαν να αγοράσουν μικρά μερίδια από τις πιο συναρπαστικές ιδιωτικές εταιρείες, οι οποίες σήμερα είναι πέρα από την εμβέλειά τους. Αυτό, όμως, εγείρει ερωτήματα. Οργανισμοί όπως η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς (SEC) έχουν πολύ μεγαλύτερη επιρροή στις εισηγμένες εταιρείες από ό,τι στις ιδιωτικές, γεγονός που καθιστά τις πρώτες κατάλληλες για επενδύσεις από το ευρύ κοινό. Τα tokens που αντιπροσωπεύουν μετοχές θα μετέτρεπαν τα ιδιωτικά μερίδια σε περιουσιακά στοιχεία που θα μπορούσαν να διαπραγματεύονται τόσο εύκολα όσο ένα ETF. Όμως, ενώ οι εκδότες ενός ETF υπόσχονται να παρέχουν ρευστότητα ενδοημερησίως αγοράζοντας και πουλώντας τα υποκείμενα στοιχεία, οι πάροχοι των tokens δεν το κάνουν. Σε μεγάλη κλίμακα, τα tokens ουσιαστικά θα μετέτρεπαν τις ιδιωτικές εταιρείες σε δημόσιες, χωρίς καμία από τις υποχρεώσεις γνωστοποίησης που συνήθως απαιτούνται.

Ακόμη και οι ρυθμιστές που είναι φιλικοί προς τα crypto θέλουν να θέσουν ξεκάθαρα όρια. Η Hester Peirce, επίτροπος της SEC γνωστή ως «crypto mom» για την υποστηρικτική της στάση προς τα ψηφιακά στοιχεία, τόνισε σε δήλωσή της στις 9 Ιουλίου ότι τα tokens δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για να παρακαμφθούν οι νόμοι περί κινητών αξιών. «Τα τοκενoποιημένα αξιόγραφα παραμένουν αξιόγραφα», έγραψε. Ως εκ τούτου, οι κανόνες γνωστοποίησης για τις εταιρείες που εκδίδουν αξιόγραφα θα εφαρμόζονται, ανεξάρτητα από το αν τα αξιόγραφα είναι «τυλιγμένα» σε νέο κρυπτονόμισμα. Αν και αυτό έχει νόημα στη θεωρία, στην πράξη ο μεγάλος αριθμός νέων περιουσιακών στοιχείων με καινοτόμες δομές σημαίνει ότι οι εποπτικές αρχές θα αναγκάζονται διαρκώς να τρέχουν πίσω από τις εξελίξεις.

Έτσι, προκύπτει ένα παράδοξο. Αν τα stablecoins πρόκειται να είναι πραγματικά χρήσιμα, θα είναι και πραγματικά ανατρεπτικά. Όσο πιο ελκυστικά είναι τα τοκενoποιημένα περιουσιακά στοιχεία για μεσίτες, πελάτες, επενδυτές, εμπόρους και άλλες χρηματοπιστωτικές εταιρείες, τόσο περισσότερο θα αλλάξουν τις χρηματοπιστωτικές αγορές, με τρόπους άλλοτε ευπρόσδεκτους και άλλοτε ανησυχητικούς. Όποια κι αν είναι η ισορροπία ανάμεσα στα δύο, ένα πράγμα είναι ήδη σαφές: η άποψη ότι τα crypto δεν έχουν προσφέρει καινοτομίες άξιες λόγου μπορεί πλέον να θεωρείται ξεπερασμένη.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:

• Μost Admired Companies 2025: Κυκλοφορεί το νέο τεύχος του Fortune Greece!
• Ξεπέρασε τα 4 τρισ. δολάρια η αξία της αγοράς των κρυπτονομισμάτων
• Έλενα Καλλονά: «Δεν αρκεί πλέον να παρακολουθείς τις εξελίξεις. Πρέπει να τις προκαλείς»