Capital Economics: Η Eυρωζώνη διέβη τον Ρουβίκωνα του ευρωχρέους 

Η ΕΕ εξετάζει το ενδεχόμενο νέας κοινής έκδοσης ομολόγων περίπου στα 200 δισ. ευρώ ή 1,4% του ΑΕΠ της ΕΕ. Εάν αυτό συμφωνηθεί, λέει η Capital Economics, ο διάβολος θα κρύβεται στις λεπτομέρειες ενώ τα ποσά που ακούγονται μάλλον θα είναι κατώτερα των προσδοκιών. Σε κάθε περίπτωση, θα μπορούσαν να καλύψουν μεγάλο μέρος του πρόσθετου δημοσιονομικού κόστους που εκτιμάται ότι θα υποστούν οι χώρες λόγω του πολέμου. Συνεπώς, η συγκέντρωση πόρων εκ μέρους της ΕΕ θα αποτελούσε μια μεταβλητή «ηρεμίας» για τους επενδυτές.

Υπενθυμίζεται πως, συνεπεία του πολέμου στην Ουκρανία, οι χώρες της ΕΕ αντιμετωπίζουν τώρα σημαντικά μεγαλύτερο κόστος για τρεις βασικούς λόγους: βοήθεια για τους πρόσφυγες, αυξημένες αμυντικές δαπάνες και οικονομική βοήθεια για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις που παλεύουν με υψηλότερο ενεργειακό κόστος. Όλα αυτά φαίνονται να γίνονται πιο έντονα όσο περνούν οι μέρες. Η κλίμακα του πρόσθετου δημοσιονομικού κόστους είναι εξαιρετικά αβέβαιη, αλλά σύμφωνα με την Capital Economics μπορεί να ανέλθει σε περίπου 2% του ΑΕΠ της ΕΕ, ή σχεδόν 300 δισ. ευρώ.

Από άποψη πολιτικής, υπάρχουν σαφείς παραλληλισμοί μεταξύ των οικονομικών επιπτώσεων του πολέμου στην Ουκρανία και των επιπτώσεων της πανδημίας Covid. Ο πόλεμος της Ουκρανίας είναι ένα παρόμοιο εξωγενές σοκ για το οποίο καμία κυβέρνηση της ΕΕ δεν είναι υπεύθυνη. Και ενώ ορισμένες χώρες της ΕΕ είναι πιο ευάλωτες από άλλες, όλες επηρεάζονται σε κάποιο βαθμό. Με τα κρατικά χρέη να βαραίνουν μετά την πανδημία, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξετάζει έναν ακόμη γύρο κοινής έκδοσης ομολόγων.

Βέβαια, υπάρχουν εναλλακτικοί τρόποι για να βοηθήσει η ΕΕ τις κυβερνήσεις να αντιμετωπίσουν το πρόσθετο κόστος. Μια επιλογή –η οποία πιθανώς προτιμάται από ορισμένες κυβερνήσεις– θα ήταν να επιτραπεί η διεύρυνση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων, να διατηρηθεί η ρήτρα διαφυγής και η ΕΚΤ να παράσχει ένα αποτελεσματικό backstop σε ό,τι αφορά τις αποδόσεις των ομολόγων. Οι Βρυξέλλες ενδέχεται επίσης να χαλαρώσουν τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, όπως έκαναν κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Μια άλλη επιλογή θα μπορούσε να είναι η επαναχρησιμοποίηση χρημάτων του Ταμείου Ανάκαμψης που δεν έχουν μέχρι στιγμής απορροφηθεί. Πολύ λίγες χώρες έχουν επιλέξει να λάβουν δάνεια, επομένως, όπως αναφέρει η Capital Economics, σχεδόν 200 δισ. ευρώ παραμένουν αναξιοποίητα. Ωστόσο, αυτά τα χρήματα προορίζονταν κυρίως για πράσινες και ψηφιακές επενδύσεις, επομένως η ανακατεύθυνσή τους για την άμβλυνση των επιπτώσεων του πολέμου στην Ουκρανία θα αποτελούσε πρόκληση.

Ως εκ τούτου, η κοινή έκδοση ομολόγων βρίσκεται σταθερά στο τραπέζι ως βιώσιμος τρόπος για την ελάφρυνση της δημοσιονομικής επιβάρυνσης των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων. Ενώ οι Γερμανοί και οι Ολλανδοί φαινόταν μέχρι στιγμής να μην ενθουσιάζονταν, ο Γάλλος Πρόεδρος Μακρόν είναι, όπως ήταν αναμενόμενο, υπέρ, όπως, μάλλον, και ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι. Οι ανατολικές χώρες της ΕΕ, όπως η Πολωνία και η Ουγγαρία, καθώς και οι χώρες της Βαλτικής είναι επίσης πιθανό να συμμετέχουν σε αυτή την πρωτοβουλία. 

Οπότε η αντίσταση από τη Γερμανία και την Ολλανδία, που καθιστά απίθανη οποιαδήποτε συμφωνία στη συνάντηση των ηγετών της ΕΕ αυτήν την εβδομάδα, βραχυπρόθεσμα ενδέχεται  να καμφθεί, ιδιαίτερα εάν η κατάσταση στην Ουκρανία συνεχίσει να επιδεινώνεται. 

Αυτό καλλιεργεί το έδαφος για περισσότερες κοινές εκδόσεις ομολόγων που θα χρησιμοποιηθούν για την παροχή επιχορηγήσεων σε χώρες της ΕΕ, ώστε να υπάρξουν πρόσθετες αμυντικές δαπάνες και επιτάχυνση της ενεργειακής ανεξαρτησίας από τη Ρωσία. 

Οι σημερινές εκθέσεις υποδηλώνουν ότι το ποσό θα μπορούσε να είναι της τάξης των 200 δισεκατομμυρίων ευρώ, ενδεχομένως σε αρκετά χρόνια. Αυτό μπορεί να αλλάξει τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες – ενώ σε αυτό το στάδιο, δεν έχουμε λεπτομέρειες σχετικά με το πώς θα δαπανηθούν τα χρήματα και πότε, ούτε πώς θα κατανεμηθούν ανά χώρα. Συνολικά, ωστόσο, 200 δισ. ευρώ θα ισοδυναμούσαν με 1,4% του ΑΕΠ της ΕΕ, κατά πάσα πιθανότητα κατανεμημένα σε αρκετά χρόνια.

Συμφωνα με την Capital Economics, το ποσό αυτό μόνο ασήμαντο δεν είναι και θα βοηθήσει αρκετά τις κυβερνήσεις της ΕΕ. Ωστόσο, ίσως το πιο σημαντικό γεγονός είναι ότι η ΕΕ εξετάζει έναν άλλο γύρο «εφάπαξ» κοινής έκδοσης ομολόγων. Με άλλα λόγια, έχει διαβεί τον δημοσιονομικό Ρουβίκωνα. Η κοινή έκδοση ομολόγων μοιάζει τώρα με ένα εργαλείο πολιτικής που θα χρησιμοποιηθεί σε μελλοντικές κρίσεις.

Η αισιοδοξία σχετικά με την πιθανότητα μεγαλύτερου κοινού δανεισμού μπορεί να εξηγήσει γιατί το ευρώ και οι αγορές μετοχών παρουσίασαν ισχυρά κέρδη την Τετάρτη 9 Μαρτίου.